Vera - 01.04.1983, Side 31

Nei, það erekki satt, segja málfræðingar,
sem kannað hafa málið. Bandarískar, ensk-
ir og sænskir málfræðingar liafa komist að
allt annarri niðurstöðu með því að taka upp
samtöl karla og kvenna og hlusta og skrá
þau. Hér segir frá niðurstöðum Dale
Spender frá Englandi:
„Þegar ég var að vinna að bók minni
„Man Made Language" átti ég oft erfitt
með að greina samtölin, því þó svo ég hafði
mikið magn samræðna á bandi, heyrðist
svo lítið í konunum. Ég uppgötvaði að ekki
aðeins tala karlarnir meira, heldur grípa
þeir oftast fram í fyrir öðrum. Mínar niður-
stöður sýna að 98% allra frammígripa koma
frá krölum, bandarískar kannanir sýna
99% og sænskar (í því himnaríki jafnréttis-
ins) að 100% allra frammígripa koma frá
körlunum. Af þessum tölum virðist öruggt
að draga þá ályktun, aö þegar konur á ann-
að borð ræða við karlmenn, er stungið upp
1 þær á einn eða annan hátt nokkuð fljótt.
r//"Mk\\ V\V
7///Ax/\\\\\\
Kjaftaglaðar konur?__________________
En hvernig stendur þá á því, að allir trúa
að konur tali mikiö þegar þær í raun kom-
ast sjaldan að þegar kynin ræða saman?
Svarið er að sumu leyti að finna í viðhorf-
unum gagnvart konum. Það er ekki ætlast
til þess að þær láti mikið í sér heyra. Ef
„bestu" konurnar eru þær sem þegja (ríkj-
andi skoðun í gegn um aldirnar — allt frá
Aristoteles og Páli postula), þá þarf ekki
nema örfá orð til þess að þær veröi sagðar
tala of mikiö. „Konur skulu þegja í söfnuð-
inurn," sagöi postuli Páll. Hann yrði þakk-
látur, kæmi hann til okkar í dag og heyrði
hversu mikið mark er á honum tekið. Ráð-
leggingar til kvenna, sem eru aö reyna að
koma sér í mjúkinn hjá körluni, byrja t. d.
oft á því að kenna þeim að hlusta, örva
karlinn til að tala um sjálfan sig.
bregst við konu, sem reynir að brjóta regl-
urnar og krefst þess að fá að taka til orðs
jafn oft og hann.
Nú, ef einhver kona, sem gerir slíka at-
hugun, heyrir að hún talaði alveg jafn mik-
ið og karlinn, mun hún að öllum líkindum
minnast þess með kinnroða. Henni mun
hafa fundist sem hún væri frek og leiðinleg
— eins og öðrum, sem til heyrðu hefur ef-
laust þótt líka. Hún talaði of mikið.
Óskráð lög____________________________
Strax og við lærum að tala, lærum við
jafnframt óskráð lög um hvernig beri að
tala. Þessar reglur stjórna okkur nteira en
okkur grunar. Þær eru óskráðar en virtar.
Sumar eru skrýtnar, eins og sú sem bannar
okkur að tala upphátt við sjálf okkur, eða
hin sem bannar að sungið sé í strætó eða
hlæja upphátt á almannafæri að einhverju
sem verið er að lesa — fólk, sem gerir slíkt
er álitið skrýtiö, ef ekki smágeggjað. Það er
líka bannað að grípa fram í fyrir sumum en
ekki öllum sumir hafa einfaldlega meiri rétt
til áð á þá sé hlustað án truflana. Sá réttur
fer eftir stöðu og valdi enda sýna kannanir
aö því hærri staöa og því meiri völd — þeim
mun fleiri frammígrip og oröaflaumur.
Vinnuveitandi hefur meiri rétt en vinnu-
þegi, kennari meiri en nemandi o. s. frv.
Með þetta í huga er það dálítið undarlegt
að í samfélagi þar sem jafnstaða kynjanna
ku ríkja, skuli karlar hafa meiri rétt til að
tala og grípa fram í en konur.
Er þetta satt?________________________
Sumum koma niðurstöður þessara kann-
ana á óvart. Konur, sem ekki trúa tölunum,
geta auðvitað gert sínar einka-athuganir.
Því ntiður get ég ekki skýrt frá því sem ger-
ist ef hún reynir sjálf að grípa fram í fyrir
karli — mínar eigin athuganir á því voru
alltaf mislukkaðar! Annað hvort var mér
sagt að ég væri ókurteis og búin að eyði-
leggja samtaliö eöa þá karlinn einfaldlega
fór og endaði „sam“talið á þann veg!
En ef einhvcr vill reyna þá þarf ekki ann-
að til þess en lítið segulbandstæki og svo-
litla kjaftagleði. Flestar konur, held ég,
munu komast aö sömu niðurstöðu eftir á:
hún komst varla að. Eða, ef hún gefst ekki
upp, þá heyrir hún gjörla hvernig karlinn
Hvort er betra?_________________________
En ættu konur að tala jafn mikið og karl-
arnir virðast gera? Og grípa jafn oft fram í?
Ég held ekki. Því þá væri verið að gera ráð
fyrir að framkoma karlanna væri hin rétta
og þess virði að herma eftir. Sú framkoma
myndi aðeins auka hávaðann í kringum
okkur. Ég myndi fremur kjósa að karlar
lærðu að hlusta, eins og konur gera og þró-
uöu með sér aörar samtalsreglur.
Þetta er þó auðveldar sagt en gert. í
fyrsta lagi trúa því fæstir karlar að þeir tali
of mikið og grípi oftar fram í. Jafnvel þó
svo öll kvenþjóðin reyndi að telja þeim trú
um að þeir séu málpípurnar en ekki þær, er
síður en svo víst að karlarnir skiptu um
skoðun. Svo, í öðru lagi, er hin ástæðan:
Rétt eins og margir atvinnurekendur láta
sér illa lynda að hlusta á og taka alvarlega
það sem launþegar þeirra eru að segja, þá
eru þeir karlar til, sem myndu ekki sætta
sig við að hlusta á konur. Rétt eins og
margir kennarar sýna nemendum sínum
óþolinmæði, liggi þeint eitthvað á hjarta
eða vilji koma skoðun á framfæri, þá eru
margir karlar, sem halda sig vita betur en
konur og þurfi því ekki aö hlusta á þær.
Þeir, sem eru ofar settir eiga auðveldar
með að tala, vegna þess að þeirra er valdið
og þekkingin. Samtöl gefa þess vegna
valda-afstöðu samtalenda í skyn, á þeim
má glögglega heyra hvort á milli þeirra ríkir
jafnstaða eða ekki. Samtöl kynjanna segja
sömu sögu.“
(Bók Dale Spender heitir „Man
Made Language", útg. er Rout-
ledge & Kegan Paul. Hún hefur
einnig skrifað bókina „Women of
ideas“, sem kom út hjá sama fyr-
irtæki í september s. I.)
Ms þýddi.
31 £2