Vera - 01.12.1989, Blaðsíða 18

EG HEF YMISLEGT
AD SEGJA GUÐI
— ÞESSUM SEM GAMLATESTAMENTIÐ
OG KÖRANINN SEGJA FRÁ
„Á undanförnum ár-
um hafa margir
Múslimar oröiö fana-
tískari í trú sinni og
œ fleiri konur sveipa
sig blœjunni. i min-
um huga er þetta
hrœsni og yfirvarp."
18
Hún er Kúrdi og við skulum kalla
hana Faridu. Heimkynni hennar eru í
norðurhluta írak og kynþáttur henn-
ar sætir nú hroðalegum ofsóknum af
hendi íraka. Hafa þeir m.a. notað
taugagas til að flæma Kúrda burt úr
bæjum og sveitum sem hafa verið
heimkynni þeirra um aldir. Hefur því
verið haldið fram að ,,þjóðarmorð“
sé rétta lýsingin á athæfi íraka gegn
Kúrdum um þessar mundir. Og ein-
mitt vegna þessa vill viðmælandi
minn ekki tala í þessu viðtali nema án
nafns og andlits. Hún fór frá írak fyrir
10 árum og hefur ekki komið þangað
síðan. Á íslandi hefur hún verið bú-
sett í tæp tvö ár og allan þann tíma
hefur hún ekkert heyrt frá fjölskyldu
sinni í Kúrdistan. Hún veit ekkert
hvar fjölskyldan er niðurkomin eða
hvernig hún hefur það. „Ég reyni að
hugsa ekki um það, það er best þann-
ig“ segir hún.
Annars var erindi mitt við Faridu
ekki að ræða ofsóknir gegn Kúrdum í
írak — þó það sé vissulega verðugt
viðfangsefni — heldur að fræðast hjá
henni um stöðu kvenna innan trúar-
bragða Múslima, Islam. Islam er út-
breiddast í Arabaríkjunum og í ríkjum
Suður-Asíu s.s. Indlandi og Bangla-
desh. Við vitum að staða kvenna í
ríkjum Múslima er heldur bágborin á
vestrænan mælikvarða en það eru
vissulega áhöld um hversu góður sá
mælikvarði sé. ,,Chadorinn“ —
svarta klæðið sem margar múslima-
konur sveipa sig — hefur einmitt orð-
ið tákn uppreisnarinnar gegn menn-
ingu Vesturlanda og heimsvalda-
stefnu Bandaríkjamanna. Hann var
það í frelsisbaráttu Alsírbúa á árunum
í kringum 1960 og í írönsku bylting-
unni þegar keisaranum var steypt af
stóli. En á blæjunni eru tvær hliðar og
í Alsír er hún nú öðru fremur til
marks um yfirráð karla yfir konum.
Ýmislegt bendir til að það sama sé að
verða upp á teningnum í fran. Þar er
konum í æ ríkara mæli þrýst inn í það
hlutverk að vera eingöngu eiginkon-
ur og mæður og giftingaraldurinn
hefur verið færður niður í 13 ár.
Khomeini lofaði konum að þeim yrði
lyft á æðra plan, en sá sem getur það
hefur það væntanlega líka í hendi
sinni að ýta þeim á önnur og óæðri
plön.
Þó bókstafstrú hafi vaxið fiskur um
hrygg í ríkjum Múslima á undanförn-
um árum þá eru einstaklingarnir auð-
vitað misjafnlega heitir í trú sinni. En
hvað með Faridu, viðmælenda minn
frá Kúrdistan, er hún trúuð?
„Nei, Kúrdar eru ekki mjög upp-
teknir af trúarbrögðunum. Ég er
fæddur Múslimi, ég lærði um trúar-
brögðin í skóla og ég lærði að biðjast
fyrir. Það má kannski segja að ég sé
fremur alin upp við sterkar siðferði-
legar kennisetningar en trúarbrögð.
Hjónaskilnaður er t.d. nokkuð sem
mér finnst óhugsandi og sú afstaða
mfn er ekki byggð á trúarlegum
grunni heldur lít ég á hann sem
tryggðarof. En ástæðan fyrir því að
við Kúrdar erum ekkert sérlega trú-
aðir er kannski sú, að Múhameð spá-
maður var Arabi og við erum ])að
ekki. í gegnum Islam hefur verið rek-
in einskonar arabísk heimsvalda-
stefna sem kemur m.a. fram í því að
allir Múslimar eiga að kunna ara-
bísku. Kúrdíska er hvorki skyld ara-
bísku í uppbyggingu né málfræði
heldur er hún indóevrópskt mál sem
notast þó við arabísku skriftina vegna
þess að okkar skrift hefur glatast.
Engu að síður verðum við að læra ara-
bísku í skóla því eins og afi minn og
amma segja — en þau eru mjög siða-
vandar manneskjur — þá mun guð
spyrja þig spurninga á arabísku þegar
þú bankar á hlið Paradísar. Arabar
sjálfir kalla mál sitt gjarnan „Paradís-
artungumálið“.
Meðal Kúrda eimir enn eftir af trú-
arbrögðum hinnar fornu Persíu en
höfundur þeirra var Zaraþústra. Zara-
þústra var uppi ca. 600 árum fyrir
Krist og hefur án efa haft áhrif bæði á
kristna trú og Islam. Hann dvaldist
t.d. 40 daga í helli við hugleiðslu sem
er svipað og Kristur og Múhameð
gerðu. Hugmyndir Zarajiústra byggj-
ast á tvíhyggju, hinni eilífu baráttu
góðs og ills. Það eru tveir guðir, annar
guð ljóssins og hinn guð myrkursins.
Báðir þessir guðir eru enn lifandi í
hugum Kúrda og þeir nota nöfn
þeirra. íranir hafa gjarnan kallað
áhangendur Zaraþústra „elddýrk-
endur“ vegna þess að í mars, þegar
nýtt ár byrjar samkvæmt okkar tíma-
tali, fagna þeir guði ljóssins með því
að kveikja elda.
Á undanförnum árum hafa margir
Múslimar orðið fanatískari í trú sinni
og æ fleiri konur sveipa sig blæjunni.
f mínum huga er þetta hræsni og yfir-
varp. Ef þú hylur þig getur þú gert
ýmislegt sem alls ekki er rétt, og það
eru mörg dæmi þess að blæjan sé not-
uð til að breiða yfir ýmislegt sem
miður fer. Það er líka að verða tíska
að hylja sig. Ég var á írlandi ekki fyrir
alls löngu og hitti þar m.a. mjög nú-
tímalegar konur frá frak sem aldrei
notuðu blæju meðan þær voru þar, en
höfðu nú allt í einu tekið upp á því að
nota hana á írlandi. Ég held að þær
muni kasta henni frá sér aftur þegar
heittrúarstefnan fer að dala.“
Ég hef oft heyrt þau rök frá írönsk-
um konum að við það að hylja sig öðl-
ist konur ákveðið frelsi. Þær hætti að
vera kyntákn fyrir karla, losni við
kynferðislega áreitni og eigi þar af
leiðandi auðveldar uppdráttar á kyn-
skiptum vinnumarkaði. Eru þetta
ekki gild rök? „Veistu að kona sem
hylur sig vekur lfklega meiri kynferð-
islegan áhuga hjá körlum en hin sem
gerir það ekki. Þeim finnst hið for-
boðna alltaf svo eftirsóknarvert og