Vera - 01.12.1989, Blaðsíða 35

Hvernig á að haga friðarbaráttunni?
Spucningin er jafngömul baráttunni
sjálfri og óteljandi aðferðum hefur verið
beitt út um allan heim. Ýtt var við þessari
spurningu aftur hér á landi í sumar þegar
sérstakar heræfingar á vegum Bandaríkja-
hers voru leyfðar. Viðbrögð friðarsinna
urðu til þess að Birna Þórðardóttir, sem
tók þátt í aðgerðum Herstöðvaandstæð-
inga, ritaði grein, þar sem hún gagnrýndi
m.a. þá leið sem Kvennalistakonur völdu
og nefndi hana flóttastefnu. Augljóslega
var hér ágreiningur á ferðinni. En hvers
vegna velja konur mismunandi leiðir?
Hvaða rök liggja að baki? VERA fékk Birnu
og Maríu Jóhönnu Lárusdóttur, sem í ræðu
og riti hefur verið talsmaður nýs hugsun-
arháttar í þessum efnum, til að ræða sam-
an um þessi mál, stöðu friðarhreyfinga og
áherslur í friðarbaráttu.
KB.: Skrifaðir þú Birna þessa grein vegna
þess að þú taldir að um einhver þáttaskil
væri að ræða í sumar? Var eitthvað nýtt á
ferðinni?
Birna: Nei, mér finnst þetta í rauninni ekki
vehi neitt nýtt. Þó að þetta hafi komið upp í
sumar þegar Helen Caldicott kom hingað og ég
hafi svarað því mjög harkalega, þá finnst mér
að það hafi örlað á þessari flóttastefnu oft áður
og þá ekki endilega hjá Kvennalistanum eða
friðarsamtökum kvenna heldur miklu frekar
innan Alþýðubandalagsins. En það sem gerði
m,ig fyrst og fremst fúla í sumar var að ég bjóst
við svo ofsalegu miklu eftir að hafa komið á
fundinn f Þjóðleikhúsinu, hrifist þar mjög mik-
ið og fundið kraftinn frá öllum þessum konum.
Ég bjóst við miklum aðgerðum gegn þessu
hernaðarbrölti og þessum heræfingum, sem
varð síöan ekki. Það eru kannski fyrst og fremst
þessi vonbrigði sem endurspeglast í svari mínu.
Ég hef þó oft áður orðið vitni að samskonar
viðbrögðum. Þegar herstöðvaandstæðingar
hafa t.d. farið útí að gera eitthvað sérstakt, þá
hafa ekki allir sem segjast vera á móti hernum
viljað taka þátt í því. Það er í sjálfu sér ekkert
nýtt, en ég bjóst við rniklu meiru í sumar.
Hanna Maja: Ef ég byrja á heræfingunum í
surnar, þá kusu konur sér ólíkar leiðir. Kvenna-
listinn stóð fyrir tvíþættum aðgerðum. Önnur
var sú að konur gengu sorgargöngu til að tjá á
táknrænan hátt sorg sína yfir því að íslensk yfir-
völd, sem þorri fólks í landinu hefur falið
stjórn sinna mála, leyfðu hernaðaræfingar á
íslensku landsvæði sem í rauninni stuðla að
auknum hernaðarumsvifum á íslandi. Við fór-
um einnig á fund þeirra sem fara með yfirstjórn
þessara mála og hermannanna sjálfra og rædd-
um hugarfarið á bak við hernað og vígbúnað,
það er hernaðarhyggjuna sjálfa. Þetta er í sam-
ræmi við það sem friðarsinnar hafa mikið rætt
um, að mikilvægt sé að fólk hafi frumkvæði —
frumkvæði til að stýra sínu lífi og umhverfi —
taki þátt í að móta framtíð sína og barnanna
sinna. Við gerum þetta kannski með ólíkum
hætti en ég held að þó að Kvennalistakonur hafi
ekki verið áberandi úti á velli, þá veit ég þó um
nokkrar sem fóru þangað. Hins vegar blés
Kvennalistinn ekki sérstaklega í lúðra til styrkt-
ar þeirri aðgerð, heldur fór útí eigin aðgerðir.
Það sem skiptir megin máli að mínu mati í
þessu samhengi er að vinnubrögðin séu þannig
að við virðurn þær leiðir sem fólk vill fara. Eðl-
isfræðingar fara t.d. allt aðra leið en fóstrur,
sem er rnjög eðlilegt. Þeir benda okkur á tækni-
lega uppbyggingu hernaðar, fóstrur benda okk-
ur á skaðleg áhrif hernaðarhyggju á börnin.
Konur eru að rísa upp í öllum heiminum og
mótmæli þeirri röskun á framtíðarsýn sem
kjarnorkuógnin veldur, en þær gera það á rnjög
mismunandi hátt. Ég get nefnt sem dæmi að ég
hef séð kaþólskar millistéttarkonur með
blómahatta klifra yfir gaddavírsgirðingar á
vopnabirgðastöð í Bandaríkjunum og gróður-
setja rósir. Á þann hátt sýndu þær andúð sína á
vígbúnaði og um leið samstöðu með lífinu.
Þessar konur voru margar fangelsaðar og
dæmdar. Þær sýndu með þessari aðgerð mikið
hugrekki því ég hef grun um að í daglegu lífi séu
þær svo sómakærar, að þær gætu jafnvel ekki
samþykkt hjónaskilnað í fjölskyldunni kinn-
roðalaust.
KB.: Ertu með þessu að segja að aðgerðir
Herstöðvaandstæðinga henti ekki konum?
Hanna Maja: Nei, alls ekki. Ég hef sjálf gengið
með þeim og hef verið herstöðvaandstæðingur
til niargra ára. Ástæðan fyrir því að ég fór að
fara aðrar leiðir í friðarbaráttunni var hins veg-
ar sú, að mér fannst samtökin einskorða sig allt
of mikið við herstöðina og of mikið við einlitt
stjórnmálaafl. í síðasta skiptið sem ég gekk í
göngu Herstöðvaandstæðinga var t.d. einn
íslenskur fáni í allri göngunni.
Birna: Þú hefðir getað tekið með þér fána...
Hanna Maja: Ég veit það, en allan tímann
fannst mér ég vera í þessari göngu að frum-
kvæði einhverra annarra, ekki mfnu eigin.
KB.: Heldur þú Birna að þessi tengsl við
35