Vera - 01.12.1989, Blaðsíða 22

leigu. Þær eiga ekkert og eru ekki
sjálfum sér ráðandi. Þegar Snorri
deyr þá erfa þær aðeins helming af
því sem bræður þeirra erfa — það
breyttist ekki fyrr en á 19- öld — og
meira að segja fötin þeirra eru talin
upp meðal þess sem þær erfa.“
Þórunn segir mér frá ýmsum sér-
kennilegum málum sem á vegi henn-
ar urðu, þ.á.m. því máli Hólmfríðar
dóttur Páls Vídalíns sem hér fer á eft-
ir. Er þetta gott dæmi um litla frásögn
sem segir mikla sögu.
,,Páll Vídalín kom Hólmfríði dóttur
sinni í Skálholt svo hún mcetti
menntast betur íhannyrðum. Vetur-
inn 1726 til 1727 gerir Bjarni Hall-
dórsson skólameistari henni barn,
ogþóttþau giftist um sumarið áður
en barnið fceðist er brotþeirra lýðn-
um Ijóst og óhjákvcemilega fylgir
refsing. Bjarni varð síðar sýslumað-
ur í Húnaþingi, mikilhcefur og
nafnkunnur maður. En hann ncer
ekki að beisla samrceðisgirnd sína
og á nokkrum árum síðar vingott
við þernu konu sitinar svo frcegt
varð um land allt. Hólmfríður
rcfsar þernu þessari þá fyrirkarl-
semina með því að fá hana með
sér inn í fjárhús og láta vinnu-
menn fletta pilsi hennar upp yfir
höfuð og lemja hana nakta með
hrísi. Þernan hefur varla verið af
lcegsta standiþví hún sýnir ótrúlega
festu. Hún knýr amtmann, jiegar
aðrir embcettismenn hafct veigrað
sér við að taka þetta viðkvœma mál
uþþ, til að láta ganga dóm um sína
hraklegu meöferð."
„Hugsaðu þér hvað þetta er hræði-
leg saga,“ segir Þórunn. „Bjarni
sleppur með skrekkinn en vinnukon-
an er niðurlægð og það er auðvitað
talað um þetta mál um allar sveitir. En
hún hefur ekki verið neinn aukvisi
því hún sækir sinn rétt mjög fast og
fer meira að segja á Þingvöll með mál-
ið.“
Bók Þórunnar, Sveitin við Sundin,
sem er í ritröðinni Safn til sögu
Reykjavíkur, kom út árið 1986 en frá
þeim tíma hefur hún að mestu helgað
sig því að skrifa bókina um Snorra. En
hvernig gengur henni að lifa af þess-
um skriftum?
„Það hefur tekist af því að ég hef
sótt bæði í Vísindasjóð og Launasjóð
rithöfunda. En launin eru lág, það er
ekkert atvinnuöryggi, ekkert orlof og
enginn lífeyrissjóður. Ef mann langar
nógu mikið til að skrifa, ef það er
nógu mikil ástríða, jtá er hægt að fjár-
magna þetta en þó að því tilskyldu að
maður hafi maka með fastar tekjur.
Annars er öryggið ekkert. Það er ofsa-
lega þungt álag og þung ábyrgð sem
fylgir því að skrifa svona bók og mér
finnst eins og ég sé núna að sleppa úr
þriggja ára fangelsi. En fyrir mér er
þetta eins og hver önnur iðn, það eina
sem ég kann.“
Sá sem vinnur við skriftir er oftast
einn, er þetta ekki einmanaleg iðja?
„Þetta er eins og að vera aleinn í
ferðalagi sem enginn veit um. Það er
ekki hægt að tala um þetta við neinn
en á móti kemur að heimur manns
stækkar mjög mikið við það að kom-
ast inn í aðra öld. Sem kona fær mað-
ur líka aukinn kraft við skriftirnar.
Mér finnst ég þurfa að vera dugleg
fyrir ömmu mína og mömmu og
þessa endalausu röð af konum sem
stendur þar fyrir aftan. Hugur og dug-
ur, móður og þor voru uppáhaids-
hugtökin mín þegar ég var að vinna
þessa bók.“
Að lokum, munið eftir rás 1 á mið-
vikudagsmorgnum klukkan 10.30 og
þið verðið margs fróðari um ykkar
eigin sögu og sjálfsímynd.
-isg.
Maðurinn er það sem hann borðar segir
einhvers staðar og það er mikið til í því.
Líkaminn er byggður upp og viðhaldið
með þeim efnum sem honum berast með
fæðunni. Við reynum því alla jafna að
hugsa um hvað það er sem við látum ofan
í okkur. I því sambandi er það einkum
þrennt sem við þurfum að hafa í huga. í
fyrsta lagi að nota sykur sparlega. í öðru
lagi að borða lítið af fitu, sérstaklega
harðri fitu (við þekkjum hana auðveld-
lega því hún er hörð eða föst við kæli-
skápshitastig). Og íþriðja lagi þurfum við
að borða fjölbreytta fæðu, því það eru svo
mörg næringarefni sem við þurfum að fá
úr matnum og engin fæðutegund er svo
næringarrík að hún innihaldi þau öll.
Nú er það til siðs á hátíðis- og tyllidög-
um að gera sér glaðan dag með mat og
drykk. Þá vilja oft gleymast öll góð fyrir-
heit um holla fæðu. Það er allt í lagi því
það skiptir mun meira máli hvað við borð-
um á virkum dögum því þeir eru svo
miklu fleiri yfir árið en hátíðisdagarnir.
En er það nauðsynlegt þó að nú nálgist jól
að við tökum til við að bræða smjörfjallið
í bakaraofnunum okkar, kaupum upp all-
an rjóma í landinu og hrúgum svo miklu
af sykri í matinn að jafnvel Karíusi og
Baktusi ofbýður? Þessari spurningu er
hægt að svara neitandi því það er hægt að
búa til hátíðismat án þess að fara út í þess-
ar öfgar.
Tímaskortur hrjáir flesta nú á dögum,
ekki síst í desember. Það er því mikilvægt
að matscldin taki ekki of langan tíma. Oft
er sá matur sem fljótlegt er að elda síst
bragðverri en sá sem þarf að dunda við
heilu dagana.
Við val á þeim mataruppskriftum sem
hér birtast hefur einkum verið haft í huga
að ekki sé óhóflega mikið af fitu og sykri
í matnum og að ekki taki langan tíma að
útbúa hann.
Verði ykkur að góðu.
Mataruppskriftir fyrir fjóra.
RaCKJUFORRÉTTUR
2 appelsínur eða greipávextir
200 g rækjur
1 dl sýrður rjómi (10%)
sítrónupipar
sítróna og steinselja til skrauts.
Ávextirnir eru skornir í tvennt. Kjötið
tekið innan úr og skorið í litla bita. Öllu
blandað saman og hellt í ávaxtahýðið aft-
ur. Skreytt með sítrónu og steinselju.
Kælt.
KJÚKLINGAPOTTRÉTTUR
1 kg kjúklingur í bitum
2 msk matarolía
1 hvítlauksgeiri
salt/pipar/paprikuduft
1 dl hænsnakraftur (bullion)
1 msk tómatkraftur (purré)
1 dl sýrður rjómi (10%)
50 g smurostur
1 græn paprika
Kjötið er brúnað og kryddað, hænsna- og
tómatkrafti bætt út í. Smurosti og sýrðum
rjóma blandað saman og sett út í. Soðið
undir loki í 30 mínútur. Paprikan skorin í
ræmur og látin malla með síðustu 5 mín-
úturnar.
Borðað með hrfsgrjónum, brauði og
grænu salati.
EFTIRRÉTTUR
200 g blandaðir ávextir þurrkaðir
200 g ferskjur þurrkaðar
Hnetukjarnar til skrauts
Avextirnir eru lagðir í bleyti í eldfast fat
yfir nótt þannigað rétt fljóti yfir þá. Síðan
er fatinu ásamt öllu sem í því er stungið
inn í 200 gráðu heitan bakarofn og bakað
í 40 mín. Borið fram heitt, skreytt með
hnetukjörnum.
Hægt er að gera réttinn enn betri með því
að hella örlitlu sherryi eða portvíni yfir
þegar hann er tekinn út úr ofninum.
Með þessu er gott að hafa VANILLU-
sósu.
3 dl mjólk
1 c'gg
1 msk sykur
2 tsk kartöflumjöl
1 tsk vanilludropar
Mjólkin hituð. Egg og sykur þeytt og
kartöflumjöli bætt saman við. Heitri
mjólkinni er síðan hellt út í eggjablönd-
una. Þetta er sett í pottinn aftur og hrært
í þar til sýður. Bragðbætt með vanillu-
dropum. Kælt.
Ef ekki er tími til að búa til vanillusósuna
er hægt að nota ís eða þeyttan rjóma með
þessum eftirrétt. „ , . „ ,
Brynhildur Briem
22