Ljósmæðrablaðið - 15.07.1999, Blaðsíða 14

FóstiirgaUar og ákóöröun um fósttirc^ðingu
Eftir Kristínu Rut Haraldsdóttur, tjósmóður og hjúkrunarfrðzðing
Þar sem áætla má að hjá 2 - 3% kvenna greinist fósturgallar, eru það þó nokkrar konur á ári sem þurfa
að ganga í gegn um þessa erfiðu lífsreynslu. Þetta hefur verið mér mikið hugarefni síðustu ár en lítið
hefur verið skrifað um þetta fyrr en nú á allra síðustu árum. Þessi grein er samsafn þess ásamt mínu
innleggi.
Inngangtu'
Ahugi minn á þessu verkefni hef-
ur smá saman verið að aukast eftir
því sem starfsreynslan hefur orðið
meiri. Eftir því sem tækjakosti og
ekki síður starfsreynslu á sviði
fósturgreiningar fleygir fram,
greinast æ fleiri fósturgallar.
I starfi mínu sem ljósmóðir á
Fósturgreiningardeild Kvenna-
deildar, sem sinnir langflestum
þunguðum konum á íslandi, koma
flestar konur sem greinst hafa
með fósturgalla. Mjög oft eru það
við ljósmæðurnar sem greinum
afbrigðilega meðgöngu og í fram-
haldi af því er konunni vísað til
sérfræðings. Það fellur því gjarn-
an í okkar hlut að færa væntanleg-
um foreldrum þá váfrétt að fóstrið
sé ekki heilbrigt. Reynslan sýnir
okkur að viðbrögð fólks eru
margs konar og við vitum jafn-
framt að gífurlegt álag og streita
sigla í kjölfarið. Fólk sýnir tilfinn-
ingar á misjafnan hátt og á mis-
gott með að tjá sig. En það breytir
ekki þeirri staðreynd að vit-
neskjan um að ekki sé allt í lagi er
erfið fyrir það fólk sem á í hlut. í
framhaldi af þessari greiningu
tekur fólk mjög oft ákvörðun um
að enda meðgönguna sem er fyrir
flesta erfið ákvörðun. Sumt fólk
ákveður að halda áfram með-
göngu þó svo það hafi fengið
greiningu um mikinn fósturgalla
en um það verður ekki fjallað hér.
Eg mun beina sjónum mínum að
því fólki sem ákveður að fara í
gegnum fóstureyðingu og binda
þannig enda á meðgönguna.
Eg ákvað því að dýpka skiln-
ing minn á þessu mikla álagi í von
um að gera mig hæfari til að að-
stoða fólk gegnum þessa sáru
reynslu.
í þessari stuttu ritgerð er ætl-
unin að fjalla um það álag sem
fylgir því er fóstur greinist með
galla og hvernig hægt er að að-
stoða foreldrana í gegnum það
erfiða ferli sem samanstendur af
mikilli sorg, oft sektarkennt, van-
mætti og fleira sem fylgir þessari
lífsreynslu.
Fóstnrgallar og -Oiðbrögð öið
þeini
Ymsir atburðir á lífsleiðinni valda
fólki streitu en sumir þó öðrum
fremur. Missir fósturs veldur
flestum pörum mikilli streitu og
upplýsingar þess efnis að litla
barnið þitt sem borið er undir belti
sé vanheilt og það að þurfa að
taka ákvörðun um að enda líf þess
er gífurlegt álag. Með nútíma-
tækni í ómun og litningarann-
sóknum á meðgöngu er hægt að
greina fósturgalla og fósturgrein-
ingar eru orðnar almennar í okkar
þjóðfélagi. Legvatnsástungur og
fylgjusýnatökur eru notaðar til að
greina litningagalla (Bryar, 1997)
og með ómun er hægt að greina
marga fósturgalla. En því miður í
mörgum tilfellum er engin með-
ferð til og því þurfa margir for-
eldrar að ákveða hvort þeir kjósa
að halda meðgöngunni áfram eða
binda endi á hana (Bryar, 1997,
Kolker og Burke, 1993, Hunfeld,
Wladimiroff og Passchier, 1997,
Salvesen, Öyen, Schmidt, Malt og
Eik-Nes, 1997).
Fósturgreiningar fara oftast
fram á öðru tímabili þungunar og
þá eru konur gjarnan famar að
finna hreyfingar og böndin milli
móður og bams farin að aukast
(Bryar, 1997). Konur tengjast
baminu oftast mun fyrr en karlar
þar sem þær finna breytingu á lík-
amanum mjög fljótt (Kolker og
Burker, 1993). Þær eru því oft á
þessum tíma með töluverðar
væntingar til þessa ófædda ein-
staklings, hugsa um framtíð hans
og tala jafnvel við hann (White-
Van Mourik, Connor og Fergu-
son-Smith, 1992). Það er því gíf-
urlegt álag að standa frammi fyrir
því sem foreldrar, með allar sínar
vonir og þrár, gagnvart þessu litla
barni að ákveða að fara í fóstur-
eyðingu. Foreldrarnir taka þarna
virkan þátt í að eyða þessu lífi
ólíkt óvæntu fósturláti. Ákvörðun-
in um að binda endi á meðgöng-
una er flókin og á þann hátt til-
finningalega erfitt fyrir foreldrana
(Bryar, 1997) sem verða að horf-
ast í augu við það að taka ákvörð-
un um líf og dauða. Þarna hefst
mikil togstreita, um hvort eigi að
eyða barninu sem væntingar hafa
14
UÓSMÆÐRABLAPIP