Ljósmæðrablaðið - 15.07.1999, Blaðsíða 15

verið gerðar til, vonimar bregðast
en á móti kemur tilhugsunin um
allt það erfiði sem fylgir því að
eignast mikið fatlað barn.
Ákvörðunin um að fara í fóstur-
eyðingu truflar fyrri lífsviðhorf
margra um muninn á réttu og
röngu. Foreldum getur fundist
skynsamlegt að koma í veg fyrir
fæðingu fatlaðs barns en syrgja
samt barnið sem óskað var eftir
(White-Van Mourik o.fl., 1992).
Þegar konur fara í fóstureyð-
ingu á öðru tímabili þungunar,
eins og þegar fósturgalli finnst,
þarf að framkalla fósturlát og
konan fæðir fóstrið.
Sektartilfinning
Mikil sektarkennd getur gripið um
sig og fólk spyr sig ýmissa spurn-
inga. Á fyrir okkur að liggja að
geta eignast heilbrigða barnið sem
við óskuðum eftir og getum við
tekið þessa ákvörðun og staðið
við hana um ókomin ár? Á ör-
skömmum tíma hrynur veröldin
hjá hinum verðandi foreldrum,
hvaða þýðingu hefur þetta fyrir líf
þeirra og munu þau einhvern tíma
jafna sig? Samkvæmt rannsókn
Salvesen, Öyen, Schmidt, Malt og
Eik-Nes (1997) sem báru saman
sálfræðileg viðbrögð kvenna sem
misst höfðu fóstur og þær sem
höfðu farið í fóstureyðingu vegna
fósturgalla og í rannsókn Lor-
enzen og Holzgreve (1995) þar
sem athugað var hvort ráðlegging-
ar til að auðvelda sorgina hjálpaði
foreldrum eftir fóstureyðingu
vegna fósturgalla sýndi sig að
sektarkennd eftir fóstureyðingu
var ekki áberandi en þeir bentu á
að hún gæti komið seinna í aðlög-
unarferlinu. Hins vegar í rannsókn
White-Van Mourik, Connor og
Ferguson-Smith (1992) sem at-
huguðu andlegt álag samfara fóst-
ureyðingu vegna fósturgalla upp-
lifðu fjörutíu prósent af konum og
níu prósent af mönnum mikla
sektarkennd. Jafnvel sú vitneskja
að barnið myndi deyja hvort sem
var nægði ekki til að yfirvinna til-
finningu um ábyrgð. Um helming-
ur kvenna lýsti því yfir að ákvörð-
unin um að fara í fóstureyðingu
hefði verið erfið en sjötíu prósent
töldu samt að þetta hefði verið rétt
ákvörðun. Meiri hluti kvenna var
sáttur við ákvörðun sína um að
fara í fóstureyðingu og sagðist
myndu kjósa það aftur ef þær að-
stæður kæmu upp. I rannsókninni
kom líka fram að vegna þess að
þetta er öðruvísi sorg, rneð flókn-
um vandamálum sem tengjast arf-
leið, fötlun og fóstureyðingu
finnst almenningi oft betra að tala
ekki um það. Þetta þýðir að þeir
foreldrar sem voru tilbúnir að
ræða hlutina fundu í sínu nánasta
umhverfi að það þætti ekki við-
eigandi. Þegar þau sögðu frá
harmi sínum og missi voru þau
gjarnan minnt á hve heppin þau
voru að hafa fengið þetta val. Það
jók hins vegar tilfinningar um
sektarkennd og að þeim hefði
mistekist. Þögnin í kringum þau
var hins vegar vel meint þar sem
almenningur ályktaði að mikil
sorgarviðbrögð væru tengd þeirri
ákvörðun að binda endi á með-
gönguna og þögnin var notuð til
að koma í veg fyrir að foreldrar
fyndu fyrir sektarkennd.
Rannsóknir sýna að foreldrar
upplifa mikið tilfinningaiTÓt í
tengslum við þetta allt. Annars
vegar er þakklæti yfir að þessi
fósturgalli fannst en á sama tíma
reiði yfir því. Fóstureyðing er oft
umdeild og getur það verið
ástæða þess að fólk á erfitt með
að tala um' sorgina (Ney, Fung,
Wickett og Beaman-Dodd, 1994
og White-Van Mourik o.fl., 1992).
Hins vegar þegar stuðningur er til
staðar og foreldrar eru hvattir til
að horfast í augu við missinn þá
verða þeir færari um að syrgja
þrátt fyrir hugsanlega tilfinningar
um sekt ( Lorenzen og Holzgreve,
1995).
Hér eru ljósmæður í lykilhlut-
verki að styðja hina syrgjandi for-
eldra, þekkja þessar tilfinningar
og kunna að bregðast við þeim.
Einnig á þetta við þá lækna sem
sinna konunum. Ljósmæður eru í
mikilli nánd við þetta fólk og upp-
lifa því oft hve mikið álag þetta er
og eru því gjarnan bestu aðilar til
að styðja og styrkja foreldrana á
þessu erfiða tímabili.
Sorgin og sorgaróiðbrögð
Mikilvægt er að útskýra fyrir for-
eldrum að það sé eðlilegt og þeim
nauðsynlegt að syrgja. Fagfólk
þarf oft að aðstoða konuna og
manninn við að hefja sorgarferlið.
Þessi sorg er á margan hátt ólík
annarri sorg sem við þekkjum.
Þarna er ekki um að ræða einstak-
ling sem fólk þekkti. Þessi litli
ófæddi einstaklingur var von og
þrár foreldra sinna. Oft er það svo
að hinir verðandi foreldrar hafa
haldið þunguninni leyndri og því
vita nánustu aðstandendur jafnvel
ekki um þetta mikla áfall fyrr en
eftir á. Þetta er því oft einmanaleg
reynsla þar sem fáir vita af henni
eða vilja vita af henni (Bragi
Skúlason, 1992). Mörgum þykir
erfitt að viðurkenna fósturlát sem
sorgarefni og vilja síður ræða það.
En fyrir móðurina sem hefur bor-
ið þetta líf undir belti er þetta
barnið hennar sem hún var að
missa (Markham, 1997).
Sorgina er ekki hægt að flýja
og það sem meira er það verður
að vinna sig út úr henni. Sorgin er
ekki sjúkdómur en getur tekið á
sig sjúklega mynd ef ekki er unn-
ið úr henni. Alla ævi er okkur
kennt að eignast við erum ekki
búin undir það að missa. Það er
þó reynsla sem langflestir ein-
hvern tíman á lífsleiðinni lenda í
og kunna þá ekki að bregðst við.
Sorgin er sársaukafull og snertir
LJÓSMÆE>RABLAE>I£>
15