Ljósmæðrablaðið - 15.11.2006, Síða 9

helsta úrræði fyrir konur með grindar-
og mjóbaksverki á meðgöngu. Þessar
meðferðir hafa talsvert verið rannsak-
aðar (Stuge, Hilde og Vollestad, 2003).
I þeim rannsóknum hefur verið sýnt
fram á að sérhæfð fræðsla varðandi
líkamsbeitingu og æfingar, til kvenna
með grindar- og mjóbaksverki, getur
dregið úr verkjum og fjarveru frá
vinnu að einhverju leyti. Stuðningsbelti
geta einnig haft jákvæð áhrif á líðan
kvenna (Östgaard, Zetherström,
Roos-Hansson og Svanberg, 1994).
Samanburðarrannsóknir sem gerðar
hafa verið á sjúkraþjálfun sem með-
ferð við grindar- og mjóbaksverkjum
hafa aftur á móti ekki sýnt fram á að
sú meðferð skili tilætluðum árangri.
Þær hafa ekki sýnt mun á verkjaupp-
lifun eða starfsgetu kvenna sem fengið
hafa sjúkraþjálfun samanborið við enga
meðferð (Stuge o.fl., 2003).
Nálastungur eru hluti af hefðbund-
inni kínverskri lækningalist þar sem
áhersla er lögð á heildræna nálgun.
Hugmyndafræðin byggir á því að
sjúkdómar og veikindi stafi af orku-
ójafnvægi líkamans og við meðhöndl-
un með nálastungum örvist lækning-
armáttur hans og jafnvægi náist að
nýju. Meðferðin er einstaklingsmiðuð
og ætlað að mæta þörfum hvers og eins
(Griffiths og Taylor, 2005; Gaffney og
Smith, 2004). Oft er litið á „placebo“
áhrif meðferðar, eða það að verið sé
að reyna að hjálpa einstaklingnum
valdi því að honum líði betur, sem
hluta af árangri meðferðar og því beri
ekki að útiloka þau áhrif (Þóra Jenný
Gunnarsdóttir, 2006). Nálastungur
virðast gefa góða raun sem meðferð
við grindar- og mjóbaksverkjum.
Nokkrar rannsóknir hafa verið gerðar
sem styðja notkun þeirra á meðgöngu
í meðferð við þeim verkjum (Elden
o.fl., 2005; Forrester, 2003; Kvoming,
Holmberg, Grennert, Áberg og Ákeson,
2004; Lund, Lundberg, Lönnberg og
Svensson, 2006; Temov, Grennert,
Áberg, Algotsson og Ákeson, 2001;
Young og Jewell, 2006). í rannsóknum
sem gerðar hafa verið á nálastungumeð-
ferð hafa konur tjáð betri líðan á með-
göngu eftir meðferð og minni fjarvem úr
vinnu (Hope-Allan, Adams, Sibbritt og
Tracy, 2004). Nálastungumeðferð getur
dregið úr verkjum og verkjalyfjanotkun
og aukið hreyfigetu og á þann hátt aukið
lífsgæði kvenna á meðgöngu umtalsvert
(da Silva, Nakamura, Cordeiro og Kulay,
2004). Fleiri rannsóknir hafa sýnt fram á
að nálastungumeðferð við grindarverkj-
um á meðgöngu geti bætt hreyfigetu
kvenna og getu þeirra til daglegra athafna
(Kvorning o.fl., 2004; Wedenberg o.fl.,
2000). Áhrif nálastungumeðferðar á
grindarverki á meðgöngu hafa ekki verið
rannsökuð hér á landi.
Reynsla meðferðarþega hefur ekki
fengið mikla athygli rannsakenda og
aðeins ein rannsókn hefur kannað
reynslu fólks af nálastungumeðferð við
ólíkum kvillum. Um var að ræða eig-
indlega rannsókn og í ljós kom að
þátttakendur sóttust sjálfviljugir eftir
nálastungumeðferð eftir að hafa heyrt
af kostum hennar úr ýmsum áttum.
Við meðferðina vöknuðu margs konar
tilfinningar og gefa niðurstöðurnar til
kynna að reynslan af meðferðinni sé
mjög persónubundin. I rannsóknum á
áhrifum nálastungumeðferðar á grind-
arverki á meðgöngu má einna helst
finna upplýsingar um reynslu kvenna
af meðferð en hún hefur ekki verið
könnuð sérstaklega (Kvoming o.fl.,
2004; Ternov o.fl., 2001; Wedenberg
o.fl., 2000). Slíkar upplýsingar gætu
nýst heilbrigðisstarfsfólki við fræðslu
og frekari þróun meðferðar við grind-
arverkjum á meðgöngu.
Tilgangur rannsóknar okkar var að
meta áhrif nálastungumeðferðar sem
verkjameðferðar við grindarverkjum
á meðgöngu og að þróa leiðbeiningar
fyrir slíka meðferð. Jafnframt að for-
prófa skráningarblað og spurningalista
sem nota má til að samræma skrán-
ingu og meta árangur meðferðarinnar.
Rannsóknin hafði einnig þann tilgang
að fá mynd af reynslu kvenna af nála-
stungumeðferð við grindarverkjum á
meðgöngu og dýpka þannig niðurstöður
rannsóknarinnar. í þessari grein verður
lögð áhersla á umfjöllun um árangur
meðferðar og reynslu kvenna af slíkri
meðferð.
Aðferðarfræði
Lýsing á aðferðafræði, leyfum og þátt-
takendum
Rannsóknin var samvinnuverkefni
Miðstöðvarmæðravemdarog náms í ljós-
móðurfræði við Háskóla íslands. Tilskilin
leyfi fengust frá Vísindasiðanefnd
(VSNb2005090012/03-7), Heilsugæsl-
unni í Reykjavík, Miðstöð mæðravemd-
ar og Persónuvemd.
Rannsóknin fór fram á Miðstöð
mæðraverndar á tímabilinu nóvember
árið 2005 til maí árið 2006. Þýðið
samanstóð af konum sem voru í með-
gönguvernd á Miðstöð mæðraverndar
og var úrtakið þægindaúrtak. Þar sem
um forprófun var að ræða var ákveðið
að hafa tuttugu konur í meðferðarhóp
og engan samanburðarhóp. Rannsóknin
var tvíþætt, fyrri hluti hennar studd-
ist við framskyggnt tilraunasnið (pro-
spective experimental design) þar sem
tuttugu barnshafandi konur með grind-
arverki sem uppfylltu þátttökuskilyrði
(tafla 1) fengu nálastungumeðferð við
grindarverkjum. Síðari hlutinn studd-
ist við eigindlega rannsóknaraðferð
sem fólst í hálfstöðluðum viðtölum við
átta konur sem lokið höfðu nálastungu-
meðferð. Þátttakendur fengu ítarlegar
upplýsingar um rannsóknina, skrifuðu
undir upplýst samþykki áður en með-
ferð hófst og var nafnleyndar við þátt-
takendur gætt.
Meðferð, mœlitœki og gagnasöfnun
Sársaukaáreitispróf á bakhluta mjaðma-
grindar (PPPP-próf) var notað til þess
að greina hvort verkir sem konan fann
fyrir komu frá mjaðmagrind eða mjó-
baki. Þetta próf hefur reynst vel þar sem
ónákvæm greining er ákveðið vandamál
í meðferð grindar- og mjóbaksverkja á
meðgöngu (Östgaard, Zetherström og
Roos-Hansson, 1994; Östgaard, 1996).
Áherslan var á meðferð við grind-
arverkjum í þessari rannsókn.
Meðferð hvers þátttakanda náði yfir
fjögurra vikna tímabil þar sem hver
þeirra fékk sex til átta nálastungu-
meðferðir, tvær meðferðir á viku.
Hver meðferð varði í um hálfa til eina
klukkustund og var veitt af tveimur
ljósmæðrum sem lokið hafa námskeiði
í nálastungumeðferð fyrir bamshafandi
konur. Meðferð var einstaklingshæfð
miðað við einkenni hverrar konu. í flest-
um tilfellum voru notaðir 6-10 punktar í
hverri meðferð. Eftirfarandi nálastung-
upunktar voru notaðir: Yintang (EX-2),
EX-19, BL-20, BL-27, BL-28, BL-29,
BL-30, BL-35, BL-54, BL-59, GB-20,
GB-29, GB-30, CV-2 og KI-11.
Bakgrunnsupplýsingum var safnað
úr mæðraskrá í upphafi meðferðar með
samþykki þátttakenda. Nánar tiltekið
var skráður aldur, starf, þyngd, fyrri
saga um grindar- og/eða mjóbaksverki,
fjöldi meðgangna og barna og reyk-
ingar.
Útbúið var matsblað fyrir rannsókn-
ina til að samræma skráningu og til að
auðvelda mat á árangri meðferðar. Á
matsblaðið vom ýmsir þættir er tengjast
meðferðinni skráðir, svo sem þeir nála-
stungupunktar sem notaðir vora í hverri
meðferð, meðhöndlunartími, með-
göngulengd og athugasemdir. Konuraar
Ljósmæðrablaðið nóvember 2006 9