Ljósmæðrablaðið - 15.12.2008, Blaðsíða 9

sem 40 þungaðar konr tóku þátt í, að
meirihluti þátttakenda fann íyrir kvíða
tengt því að verða móðir.
Samantekt
Ahyggjur og kvíði eru eðlilegur hluti
tilfmningalífs og getur einstaklingur
haft áhyggjur vegna óvissu um fram-
tíðina. Þeir sem kljást við áhyggju-
og kvíðahugsanir geta oft ekki lifað
eðlilegu lífi og orðið óstarfhæfir sökum
kvíða. Einnig getur vöxtur og þroski
ófædds barns orðið fyrir neikvæðum
áhrifum vegna áhyggja móður á
nreðgöngu. Mismunandi er hve miklar
áhyggjur konur finna fyrir á meðgöngu
og hvaða þættir hafa áhrif hverju sinni.
Helstu ástæður iýrir áhyggjum og kvíða
á meðgöngu eru t.d. fósturgallar, fóstur-
missir eða ýmsir þættir tengdir fæðingu
barnsins. Einnig getur fyrri reynsla og
lífsgæði spilað veigamikið hlutverk.
Lítið er vitað um áhyggjur og kvíða sem
íslenskar konur upplifa á meðgöngu og
því þótti okkur rannsakendum tilvalið
að leitast við að svara rannsókna-
spuringunni hvað veldur bamshafandi
konum áhyggjum og kvíða.
Aðferðafræði rannsóknar
Markmið rannsóknar var að kanna
astæður þess að þungaðar konur finna
fyrir kvíða og áhyggjum á meðgöngu.
kannsakendur notuðust við eigindlega
fyrirbærafræðilega rannsóknaraðferð en
henni er gjaman beitt þegar rannsaka á
h'f fólks, reynslu þeirra, hegðun, tilfinn-
ingar og upplifun á atburðum (Strauss
°g Corbin, 1998). Eigindleg rannsókn-
argögn em í formi orða sem rannsak-
endur greina niður í þemu, með það að
markmiði að fá einkennandi túlkun eða
beinagrind sem lýsir því sem verið er að
rannsaka (Boyd, 1993).
Aðferðin sem notast var við er kennd
v'ð Vancouver-skólann í fyrirbærafræði
°g markmið hennar er að bæta mann-
'ega þjónustu, til dæmis heilbrigð-
lsþjónustu, með því að auka skilning
a mannlegum fyrirbærum (Sigríður
Halldórsdóttir, 2003). Vancouver-skól-
'nn í fyrirbærafræði er túlkun á fyrir-
bærafræðilegri heimspeki og hvemig
hægt
er að nota hana sem rannsókn-
araðferð í hugvísindum. Um er að ræða
blöndu af lýsingu, túlkun, útskýringu
°g samsetningu sem hefur sannað sig
Sern aðferðafræði sem getur leitt til
hcrfísbundinnar útlistunar á reynslu
einstaklinga (Sigríður Halldórsdóttir,
2000).
Hvað varðar kosti og galla ransókn-
araðferðarinnar má segja að það sé galli
að ekki sé hægt að yfírfæra niðurstöður
á stærra þýði því þær einskorðast við
þá rannsókn sem gerð er hverju sinni.
Hins vegar er innsýn alltaf af hinu góða
og með því að öðlast skilning á merk-
ingu fyrirbæris í ákveðnum aðstæðum
getur það gefíð hugmyndir um skiln-
ing á svipuðu fyrirbæri við svipaðar
aðstæður (Bums og Grove, 1997).
Val á þátttakendum í rannsókn-
inni var tilgangsúrtak. Urtakið var
valið af ljósmæðmm sem störfúðu
í mæðravernd HAK. Þær notuðu
huglægt mat og reyndu að hafa tilgang
og markmið rannsóknar til hliðsjónar
við val á þátttakendum. Konumar
áttu það allar sameiginlegt að þær
sóttu mæðravemd á HAK í febrúar
og mars 2008. Ljósmæðumar völdu
níu konur sem gengnar voru a.m.k. 12
vikur út frá persónuleika og andlegri
líðan þeirra. Ekki skipti máli hvort um
frumbyiju eða fjölbyrju var að ræða.
Konumar vom opnar og tilbúnar að
deila lífsreynslu sinni og vangaveltum
í tengslum við meðgöngu. Ljósmæður
kynntu rannsókn munnlega fyrir þátt-
takendum í upphafí og afhentu þeim
að auki kynningarbréf með ýmsum
upplýsingum um rannsókn. Næst þegar
konumar komu í meðgönguvemd tóku
rannsakendur hálfstöðluð, einstaklings
viðtöl sem síðan voru vélrituð upp
orð fyrir orð og greind í þemu. Aður
en gagnasöfnun fór fram hafði verið
fengið samþykki hjá Vísindasiðanefnd
og yfírmönnun á HAK. Ekki var sótt
um styrki vegna rannsóknarinnar.
Niðurstöður
Hér á eftir eru niðurstöður rannsókn-
arinnar kynntar og sett fram grein-
ingarlíkan til að gefa skýrari mynd af
helstu rannsóknamiðurstöðum. Líkanið
er samsett úr fímm kúlum, ein sem
táknar aðalþemað, er í miðju líkansins
og tjórar kúlur sem eru meginþemu og
raðast utan um aðalþemað. A líkaninu
er sýnt fram á hvernig meginþemun
Qögur tengjast öll aðalþemanu sem
var það þema sem var mest áberandi í
frásögnum kvennanna og var því greint
sem aðalþema. Skáletraður texti eru
beinar tilvitnanir frá konunum sem tóku
þátt í rannsókninni og eru settar fram í
þeim tilgangi að styðja þau þemu sem
greind voru og koma fram í greining-
arlíkaninu.
Aðalþemað eða rauði þráðurinn
í viðtölunum var reynsla, því allar
konurnar tengdu áhyggjur sínar á einn
eða annan hátt við reynslu. Var hún
ýmist tengd reynslu konunnar, reynslu
annarra eða reynsluleysi konunnar. Við
greiningu viðtala kom í ljós að flestar
konumar fúndu fyrir áhyggjum eða
kvíða sem mjög oft var hægt að tengja
beint eða óbeint við fyrri reynslu þeirra.
Þær konur sem höfðu slæma reynslu af
einhverjum hluta meðgöngunnar höfðu
áhyggjur af því að sú reynsla myndi
endurtaka sig ...éger með smá áhyggjur
af sængurlegunni. Því hún var ekki
allt of góð þegar ég átti stelpuna. Mér
fannst ég svo alein þarna.
Við greiningu viðtala mátti sjá að
reynsla annarra gat einnig haft áhrif
á áhyggjur kvennanna. Ein frumbyrja
Ljósmæðrablaðið desember 2008 9