Freyr - 01.08.1935, Blaðsíða 11

FEEYR
25
hefðu fæðzt þar. Þeir mundu það vel, og
Eiríkur í Vorsabæ hafði rannsakað þá
nokkuð, og bar lýsing hans á þeim saman
við lýsing mína. En það voru nokkur ár
síðan. En undan einu nauti, sem notað var
í tvo vetur, komu 15 vanskapaðir kálfar.
Og nautið var Brandur IV., faðir Fells.
Var þá upplýst, hvaðan Fells hafði fengið
eiginleikann. Og kýrnar, sem áttu kálf-
ana, voru flestar eða allar dætur Ljóts.
Þar með var líka upplýst, hvaðan Brandur
IV. hafði fengið hann, og hvers vegna kálf-
arnir á Skeiðunum urðu vanskapaðir und-
an dætrum Ljóts og Brandi IV.
En hvaðan Ljótur hafi fengið hann
verður ekki upplýst nú. Til þess er
of langt liðið og of lítið eftir að fara.
En gamlir Skeiðamenn muna eftir ein-
staka vansköpuðum kálfum áður. Þeir
voru skoðaðir sem sérstök fyrirbrigði, og
ekkert frekar um það hugsað. Eiginleik-
inn hefir því verið til á Skeiðum áður, en
ekkert verður um það sagt, hve almennur
hann hefir verið né hve almennur hann er
nú.
Þessi galli er mjög bagalegur, bæði af
því að kúnum gengur yfirleitt illa að kom-
ast frá kálfunum og þeir eru ekki til lífs.
Raunar hefir það hjálpað nokkuð, að
meiri hluti kálfanna ber öfugt að, svo það
verður afturfótafæðing, en frá sumum
þeim, sem rétt hafa borið að, hafa kýrnar
alls ekki komizt, en aðra hefir orðið
að lima frá þeim. Hins vegar eru í þessu
kyni margar mjög góðar kýr, sem ógjarn-
an mega missa sig úr kynbótastarfinu.
Nokkur naut eru þá líka til nú, sem geta
haft eiginleikann, og allar dætur Ljóts,
— sem að vísu eru nú orðnar fáar eftir, —
Brands IV., Fells og Búða geta haft hann.
Hann getur því verið meira eða minna út-
breiddur og víðar en maður veit, því af
Skeiðunum hafa verið seldir margir naut-
gripir og naut þaðan notuð til kynbóta.
Þess vegna þurfa menn að vera á verði.
Eins fljótt og mögulegt er á að nota naut-
in á systur sínar eða dætur, til að sjá hvort
þau hafi gallann. Sýni hann sig á ekki að
nota þau áfram. En þau, sem hafa hann
ekki, ber vitanlega að nota, eins og önnur
naut, unz reynsla fæst á, hvernig þau eru.
Engin ástæða er til þess að vera hrædd-
ur við alla nautgripi ættaða úr Þykkvabæ
eða af Skeiðum. Síður en svo. Þar eru
margar góðar og ágætar kýr, og sjálfsagt
ekki nema fæztar þeirra, sem hafa gallann.
En um nautin þurfum við sem fyrst að fá
að vita, hvort þau hafa gallann eða ekki.
Munið því að rannsaka það eins fljótt og
hægt er.
Þetta er fyrsti erfðagallinn, sem vís-
indalega liggja fyrir sannanir um að sé í
okkar kúm. Vafalaust eru þeir miklu fleiri.
Eg tel alveg víst, þó eg geti ekki enn
sannað það eins og þetta, að fláttan, spena-
byggingin, sem gerir kýrnar lekar, eigin-
leikinn, sem gerir að menn sjá ekki hvenær
kýrin er yxna o. fl., erfist á sama hátt.
Suma þessa eiginleika má nokkuð sjá, þó
að þeir hafi ekki komið nema frá öðru for-
eldri, en ekki með vissu. Því sker reynsl-
an ein úr því oft og einatt, hvort þessir
gallar séu til staðar eða ekki. Bændur
þurfa því líka að hafa þá í huga. Skoða
kálfana strax nýfædda og athuga, hvort
þeir eru fláttur eða hvort þeir hafi spena-
byggingu til að verða lekir. Hafi þeir það
segja þeir frá því, að faðirinn og móðirin
hafi þessa galla hulda, og þegar það kemur
í ljós, ber vel að athuga hvað gera skal,
áður en ráðið er að nota naut áfram, sem
sýnt er að hafi gallann. Úr því verður að
skera í hverju einstöku tilfelli, eftir þeim
staðháttum og skilyrðum, sem fyrir hendi
eru, hvort rétt er eða ekki að drepa nautið.
Sérstaklega vil eg biðja eftirlitsmennina