Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1882, Blaðsíða 50

eiukai' lientugt til þess að kornast lijá rímspilli, því þá var allt
reiknað eptir stórhátíðunum og messunum. íslendingar hjeldu
þessu áfram eins og aðrar kristnar þjóðir — og gera það enn —
og byskupar þeirra þrír, þeir Jón ögmundarson, þorlákur þór-
hallsson og Guðmundur Arason, komust í heilagra manna tölu.
En ymsir, sem iítið eða ekkert vissu urn marga útlendu dýrðl-
ingana, fóru brátt að kippa þeim út úr skrám sínum og setja
ártíð einhverra íslendinga í staðinn, enda þótt þeir væri ekki
heilagir. þetta mun þó varla hafa orðið almennt fyr en á 13.
og 14. öld, og eptir þann tíma hef jeg ekki heldur orðið var við
neina þess háttar ártíðaskrá. Margar af skrám þessum eru og
eflaust undir lok liðnar, og nú eru aó eins tvær einar eptir, önnur
frá síðara hluta 13. aldar og hin frá fyrra hluta 11. aldar. þeii'
eru þó töluvert margir, sem á skrám þessum standa, en um
suma þeirra vita menn ekkert iengur; margir þekkjast þó af
sögunum, og þar á meðal eru ýmsir mjög merkir menn, svo sem
Ari fróði, Gissur Hallsson, Styrmir fróði og fi. Vjer hefðum
aldrei fengið að vita andlátsdag þessara manna, ef hann hefði
ekki staðið þar, og sama er að segja um ýmsa atburði aðra,
sem skrárnar minnast á, þær eru því ekki svo lítils virði fyrir
sögu jslands.
Artíðaskrár þessar hafa báðar verið prentaðar, fyrst í kirkju-
sögu Finns byskups og siðan nú nýlega aptan við Sturlungu,
sem dr. Guðbrandur Vigfússon hefur látið prenta; en bækur þessar
munu ekki vera margra á millum handa á íslandi, svo það hefur
sýnzt heppilegt að prenta þær enn að nýju, og það þá heizt í
þessu almanaki, því lijer sýnist það eiga vcl við. J>ær koma þó
ekki hjer fyrir almennings sjónir í sömu mynd og þær eru í
handritunum, og ber tvennt til þess; fyrst það, að óþarfi þótti
að láta prenta ártíð þeirra manna, sem enginn vissi nein deili á,
og það annað, að jeg hafði safnað sjálfur hingað og þangað
næstum því álíka mörgum merkum mönnum og á ártíðaskránum
stóðu frá þeim tíma, er þær ná yfir (til c. 1320). Jeg hef því
gert allt eitt, og aukið svo margfalt fieirum við af merkum
mönnum, sem látizt hafa á seinni öldum, því mjer fannst að
þeirra ártíð mætti eins á lopt halda og hinna. En allt þetta
hlýtur þó að vera næsta ófullkomið enn; ýmsra er efiaust ekki
getið, sem standa hefðu átt hjer, og sumir eru ef til vill með,
sem mönnum kynni að sýnast að hefðu mátt missa sig. Jeg
verð því að biðja góða menn að taka viljann fyrir verkið, og
kynni jeg að geta fært mjer það til afsökunar, að þetta erekkert
áhlaupaverk og að jeg hef þó orðið að gera það í hjáverkum.
Ártið sumra merkismanna hef jeg ekki heldur getað fundið, hvernig
sem jeg hef grafizt eptir, og frá fyrri öldunum mun ekki mörgum
vera sleppt, sem menn geta vitað um hvaða dag dóu.
Verði svo að lesendunum falli þessi ártiðaskrá mín nógu vel
í geð, þá bið jeg þá sem það geta að benda mjer á hvequm jeg
hef sleppt og segja mjer um leið ártíð þeirra. það mundi verða
prentað síðar hjer í almanakinu, og þá nm leið ef til vill ýmsir
merkisdagar í sögu íslands.