Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1904, Blaðsíða 57

En jafnframt þessu og til þess að lirinda verzlun
sinni í sem bezt lag, stofnuðu bændur sjölfir verzlanir á
þann hátt, að þeir lögðu fje saman í verzlun og fengu
sjálfir árlega þann ágóða, sem verzlanin gaf', eða allgóða
rentu af því, sem þeir áttu í verzluninni. Fyrir siikum
verzlunum ljetu þeir þá vera af mönnum sínum, sem þeir
treystu bezt að ráðvendni, reglusemi, byggindum og dug.
Allt þetta varð Færeyingum að miklum notum og ekki
hvað sízt á þann hótt, að þeir lærðu að fara vel með
fje sitt.
Eitt dæmi skal jeg nefna, sem Jóhannes Patursson,
ríkisþingmaður Færeyinga hefur skýrt mjer frá. Bóndi
nokkur fátækur átti 100 rd. og lagði þá inn í verzlun
rjett eptir, að varð frjáls. Síðan hefur hann ekki getað
lagt neitt fje í verzlunina, nema fáeinar krónur tvisvar,
en vextina af þessum 1.00 rd. hefur hann látið leggja við
höfuðstólinn og nú á hann 2000 kr. í verzluninni. Er það
góður styrkur fyrir hann nú á elliárum hans.
Oðruvisi er ástatt með verzlun vora Islendinga. Hjá
oss blómgast enn vöruskiptaverzlunin og skuldaklafaverzl-
unin og Islendingar hafa ekki almennt lært að fara vel með
fje. Sökum þess, að vöruskiptaverzlunin er almenn á Is-
landi, er ranglátt og ósatt verð þar á flestum vörum og
mætti lcalla það skrælingjaverð, því að vöruskiþtaverzlun
er annars einkennileg fyrir Skrælingja og aðrar ósiðaðar
þjóðir nú á dögum. Skrælingjaverðið á vörum á Islandi
er fólgið í því að kaupmenn láta bændur fá opt nokkuð
meira, venjulega 5 til 10°/o, fyrir íslenzku vöruna, en hún
er verð eptir gæðum hennar og verði á heimsmarkaðinum
og svo láta þeir bændur fá útlenda vöru með miklu hærra
verði, en hún er verð.
Yöruskiptaverzlunin og skuldaklafaverzlunin hefur
þannig margt illt i för með sjer. Hún hindrar það, að
satt ogv rjettlátt verð komist á innlenda og útlenda vörú
og þar með að peningaverzlun verði almenn á Islandi, en
.fyr en peningaverzlun kemst á, geta Islendingar eigi al-
mennt lært að fái'a svo vel með íje sitt sem Færeyingar