Dagblaðið Vísir - DV - 25.08.2004, Blaðsíða 31

DV Síðast en ekki síst
MIÐVIKUDAGUR 25. ÁGÚST2004 31
í pistli sínum veltir Árni Bergmann því fyrir sér hvers vegna Evrópumönnum er
illa við Ameríkana. Er hægt að kenna ríkisstjórn George W. Bush um þessa andúð
eða á hún rætur langt aftur í kalda stríð. Þá veltir hann því fyrir sér hvort andúð-
in sé gagnkvæm.
Er okkur illa við Ameríkana?
Leiðtogarnir Jacques Chirac forseti Frakklands, Tony Blair
forsætisraðherra Bretlands, George W. Bush forseti Bandaríkj-
anna og Gerhard Schröder kanslari Þýskalands hafa ekki alltaf
verið sammála að undanförnu. Andúð Evrópumanna á Banda-
ríkjunum er talsverð í dag en spurning er hvort sú andúð sé rík-
isstjórn Bush að kenna eoa eigi rætur að rekja lengra aftur.
Er okkur íslendingum, er Evr-
ópumönnum illa við Ameríkana? Og
ef margir hafa nú andúð á Banda-
ríkjunum, er þá átt við stefnu núver-
andi stjórnvalda, við framgöngu
Bandaríkjamanna í heiminum til
langs tíma, við bandarískan lífstíl? Er
andúðin ef tii vill gagnkvæm: eru
Ameríkanar kannski í jafhmikilli fýlu
út í Evrópumenn - og hvað stýrir
þessum leiðindum öllum?
Einangrað risaveldi
Á dögum kalda stríðsins var
nokkuð augljóst að evrópskir
vinstrimenn ýmiskonar höfðu
ýmigust á Bandarikjunum - af
þeirri augljósu ástæðu að ráð-
andi öfl þar í landi litu á alla
vinstrimennsku, meira að
segja sænskan kratisma, sem
einhverskonar kommavillu
sem helst þyrfti að uppræta.
En nú á seinni misserum ber
mjög á því, að andúðin á Banda
ríkjunum, eða a.m.k. forystusauð-
um þessa öflugasta rílds heims,
nær langt út fyrir þá sem rúmast
kynnu innan einhverskonar
vinstrimennsku.
Bandaríkin hafa aldrei verið
jafn vinafá og nú, segja ótrúlega
margir, og oftar en ekki er því bætt
við, að það sé þeim sjálfum að
kenna eða nánar tiltekið, Bush for-
seta og hans mönnum. Þeir fari fram
með þeim hroka og valdníðslu og
tillitsleysi til allra nema eigin hags-
muna og heimsskilnings, að þeir
hljóti að uppskera fjandskap og ein-
angrun í samfélagi þjóða. Þetta mat
er áberandi staðreynd í
þeirri kosningabar-
áttu sem nú fer
fram í Bandaríkj-
unum - það er eitt
helsta stefið hjá
íS? Kerry og hans
Árni Bergmann
Heimsmálapistill
demókrötum að Bandaríkin séu ein-
angruð vegna þess að Bush stundi
„unilateralisma" - þ.e.a.s. taki ein-
hliða ákvarðanir í hverju máli, spyrji
hvorki vini né hugsanlega banda-
menn, ætlist til að allur heimur hlýði
bandarískri forystu án þess að
mögla.
Hin svikula Evrópa
En allt í kringum Repúblikana-
flokk Bush og víða til hægri við
bandaríska miðju er því haldið fram,
að sú einangrun sem fáir neita að sé
staðreynd, sé ekki ráðamönnum rík-
t isins að kenna heldur Evrópumönn-
um. Það séu þeir sem hafi brugðist
frelsinu og lýðræðinu. Þeir hafi
falið sig undir vemdarvæng
Bandaríkjanna á meðan á kalda
stríðinu stóð, en þegar óttinn
við Sovétrrkin sé ekki lengur til
staðar til að líma saman hinn
vestræna heim, þá komi hið
sanna innræti ekki bara höf-
uðsvikaranna, Frakka, heldur
og annarra Evrópuþjóða
skýrt fram. Einnig það,
Evrópa líti á sig sem keppi-
naut og óvin Bandaríkj-
anna.
Einn bandarískur þegn, sem
hugsar á þennan veg, hefur verið ið-
inn við að fóðra mig á greinum um
þetta efni og í þeim tölvupósti má
finna þennan hugsanagang útfærð-
an - eitthvað á þessa leið: „Evrópsk
andúð á Bandaríkjunum var tölverð
strax á tímum kalda stríðsins meðan
óttinn við Rússa hélt henni nokkuð í
skeijum. Evrópumenn hugsuðu eins
og afdankaðir aðalsmenn sem
máttu horfa upp á það með öfund
að afkomendur þeirra í Ameríku
gerðust þeim ríkari og öflugri. Eða
eins og gamall menningarviti sem
verður fyrir því, að sonur hans gerist
sportmaður og hermaður en er líka
honum fremri í vísindum."
En þar fyrir utan, segja þessir
söguskýrendur, hafa Evrópumenn
fyrir löngu glutrað niðurhugrekki og
krafti til að veita illum öflum mót-
spyrnu. Þeir lögðust í heimsstyrjöld-
inni seinni auðmjúkir undir stíg-
vélahæla hermanna Hitlers - allir
nema sérstakir vinir okkar, Englend-
ingar. Þeir höfðu engan sérstakan
áhuga heldur á því að veita út-
þenslustefhu Sovétmanna mót-
spyrnu.
Þeir létu það barasta gott heita,
að nærvera banda-
rísks hers í Evrópu
stöðvaði framsókn
Rússa. „Evrópurík-
in í NATO létu
landskika í té
undir herstöðvar okk-
ar, borguðu nokkra
smáreikninga og inn-
byrtu svo með
ánægju stjarnfræði-
legt magn af dollurum sem banda-
rískir hermenn í herstöðvunum
eyddu í löndum þeirra," (þetta er
orðrétt ívitnun í Sagamori nokkurn
og höfð hér með vegna þess að þetta
dæmi snýr beint að íslendingum).
„Núna eru Rússar úr sögunni og
því finnst Evrópumönnum engin
ástæða til þess að þola lengur
bandarískt forræði í Evrópu. Þess
vegna hafa þeir stofnað sitt Evrópu-
samband í von um að Evrópa ryðji
Bandaríkjunum úr stöðu for-
ystuafls í heiminum. Þeir líta
ff , J ekki á okkur Ameríkana sem
<p bandamenn - eins og kemur
fram í slæglegum stuðn-
ingi við stríðið í írak eða í
beinni andstöðu Frakka
og fleiri kújóna við þann
hernað."
I Iiui- Ig
aeldur ; <*> band:
jóða í s?|^fr
'Ælm,
wwtm
Demókratar engu skárri
Eftir þessar söguskýringar er svo
komið að því, að ráðast gegn Kerry
þeim sem reynir nú að fá sig kosinn
forseta í stað Bush. Þegar forseta-
frambjóðandi demókrata deilir
forsetann fyrir einangrunar-
stefríu og einhliða valdshroka
þá er hann að gæla við
andamerísk öfl innan lands sem og í
Evrópu. Kerry er að gera sér dælt við
Frakka, sem þykjast í gömlum evr-
ópskum hroka geta dæmt um það,
hvað rétt er og hvað rangt. Hann er
að búa sig undir að svíkja hagsmuni
Bandaríkjanna, hvort sem væri til að
friðmælast við önuga Evrópu eða
enn fjandsamlegri Arabaheim.
Það er ekki auðvelt að dæma um
það úr fjarska hve gifdur þáttur um-
ræðunnar skrif af þessu tagi eru. En
þau eru til staðar og margt reyndar
verra en þetta. Vissulega má finna í
„Evrópsk andúð á
Bandaríkjunum var
tölverð strax á tímum
kalda stríðsins með-
an óttinn við Rússa
hélt henni nokkuð í
skefjum. Evrópumenn
hugsuðu eins og af-
dankaðir aðalsmenn
sem máttu horfa upp
á það með öfund að
afkomendur þeirra í
Ameríku gerðust
þeim ríkari og öfl-
ugri."
þeim sannleikskjarna eins og
reyndar í flestu orðaskaki: til dæmis
þann, að ytri óvinur, m.ö.o. Sovét-
ríkin, var forsenda þess að sæmileg-
ur friður héldist innan NATO ára-
tugum saman. Hitt er svo víst, að
Bush og hans mönnum hefur tekist
undarlega vel að venja ótrúlegustu
menn af því að líta vonaraugum til
Bandaríkjanna. Og sú andúð er ekki
nema að litlu leyti tengd evrópskri
öfund í garð unga frændans ríka
vestan hafs. Hún hefur magnast og
eflst að undanförnu
vegna þess, hve oft og
freklega bandarískir
ráðamenn taka sér rétt
til að ákveða hvenær og
hvernig skuli huga að
mannréttindum,
lýðræði, verslun-
arfirelsi, mengun
og öllu sem nefna þarf í umræðu
dagsins, og hvenær skuli gefa allar
slíkar kröfur upp á bátinn.
Um leið og þessir ráðamenn
heimta að þeirra eigin hentistefna
(sem t.d. skiptir harðstjórum í illa
fanta sem útrýma skal og „okkar tík-
arsyni" eftir því hvernig á stendur)
sé viðurkennd um allan heim sem
hin eina færa leið til að rækja æðstu
dygðir, enda engum öðrum en
Bandaríkjunum trúandi fyrir þeirri
ræktarsemi.
ÁrnlBergmann
Hvar varst
28. febrúap 1995
„Ég var í Þjóðleikhúsinu við
Hverflsgötu hér í Reykjavík að taka
á móti bókmenntaverðlaunum
Norðurlandaráðs fyrir „Engla al-
heimsins",” segir Einar Már Guð-
mundsson rithöfundur. „Ég þakkaði
auðvitað fyrir mig, flutti nokkurn óð
til norrænna bókmennta af þessu
tilefni. Maður kippir sér nú merkili-
ega lítið upp við svona tilstand, það
er í raun ekkert erfiðara að flytja
ræðu í Þjóðleikhúsinu en lesa fyrir
börn.“
f lok febrúarmánaðar 1995 fund-
aði Norðurlandaráð í Reykjavík.
Geir H. Haarde var formaður þing-
flokks Sjálfstæðismanna og formað-
ur Norðurlandaráðs. Þingið sóttu 55
norrænir ráðherrar, 91 norrænn
þingmaður og rúmlega 800 aðrir
fundamenn. Þrenn verðlaun Norð-
urlandaráðs voru veitt í tengslum
við þingið, tónlistar- og blaða-
mannaverðlaun en bókmenntaverð-
lun Norðurlandaráðs voru veitt Ein-
ari Má Guðmundssyni rithöfundi
fýrir bókina
„Englar al-
heims-
• Reiði, eða öllu heldur orðlaus
undrun, ríkir í Hafnarfirði vegna
ófremdarástands í Tónlistarskólan-
um. Þeir foreldrar sem í sakleysi
sínu ætla að koma börnum sínum
til náms er sagt að þar sé 300
manns á lista sem
bíði þess að komast
inn og biðlistar séu
allt frá árinu 2001.
Alltaf sækja fleiri og
fleiri um og þeir
sem eru að skrá
börn sín á lista
núna geta í besta falli vonast til þess
að krakkinn komist að eftir þrjú ár.
Reykjavíkurborg hefur að vonum
lokað fýrir ásókn úr nágranna-
sveitarfélögum í tónlistarskóla
borgarinnar þannig að Lúðvík
Geirsson þarf greinilega að hysja
upp um sig buxurnar í þessum efrí-
um...
9.HVER VINNUR
SENDU SMS SKEYTIÐ JA BSF A
NÚMERIÐ 1900 OG ÞÚ GÆTIR UNNIÐ
VINNINGAR t RU: MIÐAR A MYNDINA ■ DVD MYNDIR ■ MARGT I I I IRA
BOURNE SMSL
VILTUMIÐfl? SUPREMAC