Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1926, Side 116

hugar, var pað að sigla alfarinn burt af íslandi og
undir eins burtu af Norðurlöndum, suður í þann
betra heim eður Suðurlöndin, að hverjum honum, eftir
nákvæmri þekkingu af lesningu sinni, geðjaðist í all-
an máta betur en að fósturjörðu sinni, íslandi, og
kveðst hann oft hafa, bæði þá og síðar, virt þau lönd
fyrir sér, með sinni sálarsjón, og þannig borið þau
saman við þann kalda og auvirðilega harðangurs-
hólma, ísland. Hér við bættist, hvað ekki gerði minnst
til saka, að um þær mundir, nefnilega árið 1827,
byrjaðist að nýju sú reglulausa háttsemi, sem áður
fyrri hafði viðgengizt á íslandi, í lærdómsmáta og
bókaútgáfum, að hverri óreglu líka var stutt af viss-
um mönnum í Kaupmannahöfn, hvar við stórum
spilltist sá ágæti nýi vísindasmekkur, sem með mik-
illi mæðu var búið að innleiða á íslandi, í þá liðin
meira en 30 ár. Hér af varð ísland enn nú viðbjóðs-
legra en áður í augum studiosi Bergs Fílómathes,
hvers vegna hann vildi við ekkert binda sig í því
landi, hvað heimskur og illgjarn skríll lagði honum
út til brigzlis og ámælis. Pó vildi Bergur ekki heldur
þá strax sigla alfarinn af landi burtu, þar eð hann
vildi fyrst sjá, hver endir yrði á hag foreldra sinna,
þar faðir hans var þá hniginn á efra aldur. Tók
Bergur það því til ráðs að lifa fyrst um sinn sem
theoretiskur lærður, að sið sumra hinna gömlu heim-
spekinga, hvar með hann þóktist bezt geta fullnægt
sinni wumættelige Videlyst« eður óseðjandi lyst til
vísindauppgötvunar. Tók hann sér þvi fyrir hendur
kappsaman lestur og skriftir í þeim visindum, sem
fæstir á Islandi, hvorki lærðir né ólærðir, skeyta
mikið um. Fessi visindi voru bistoria patriæ [þ. e. saga
íslands] með tilheyrandi chronologia,genealogia,runo-
logia,onoma[to]logia[þ.e. tímatal,ættfræði,rúnar,manna-
nöfn] og fleiri fágæt fræði. í þremur þeim fyrst nefndu
visindagreinum uppgötvaði Bergur margt og mikið,
einnig það, sem engir höfðu fyrri fært í letur, og
(112)