Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1936, Page 41

ár, sem hann hafði hana með höndum, t. d. var ekki
gild nein ávísun ráðherranna á ríkisbankann, nema
hann hefði skrifað undir hana líka. Riza Khan studdi
hann með ráðum og dáð. Útlendur maður, Lambert
Molitor frá Belgíu, var einnig fenginn til þess að
stjórna tollmálum landsins. Retta gekk allt vel, en
hins vegar var ýmis konar þóf í þinginu og tið stjórn-
arskipti, sem hömluðu fullum árangri umbótaviðleitn-
innar og' loks g'usu upp uppreisnir á nokkrum stöð-
um. f*á tók Riza Khan sjálfur að sór stjórnarfor-
mennskuna (1923) og hélt jafnframt áfram að vera
hermálaráðherra og yfirhershöfðingi, og uppreisnar-
tilraunirnar bældi hann niður harðri hendi. Akafastar
urðu þar sviptingarnar við Iíutsjek Khan og við sjeikinn
af Muhammera, sem ætlaði að reyna að gera olíu-
svæðin að sjálfstæðu landi, en að því er hann von-
aði, undir enskri vernd. Pegar Riza Khan hafði sigr-
að í þessari viðureign, hélt hann hátíðlega sigurför
sína í Teheran í ársbyrjun 1925. Hann var nú þjóð-
arlietja og átrúnaðargoð almennings. Hann hafði á
stuttum tíma bjargað þjóð sinni úr öngþveiti óstjórn-
ar og niðurlæging'ar. Skönnnu seinna var hann gerð-
ur eins konar alræðismaður yfir öllum herafla ríkis-
ins og óháður konunginum eða sjeikinum. Vald kon-
ungsins og áhrif lians höfðu sifellt farið þverrandi
undanfarin ár, og talsverð lýðveldishreyfing var farin
að gera vart við sig eftir tyrkneskri fyrirmynd, og
mun Riza Khan öðrum þræði hafa haft noltkra sam-
úð með henni um eitt skeið. Konungurinn var oftast
erlendis og lifði þar i aðgerðalausu hóglifi og sukki
og lét ríkisstjórnina reka á reiðanum. Að lokum brast
þolinmæði manna yfir þessu og konungurinn, Ahmed
Shah, var rekinn frá ríkjum í október 1925, með þings
ályktun, en Riza Khan var gerður að ríkisstjóra, og
nokkru seinna, eða 12. desember, var hann gerður að
konungi, og konungstign skyldi vera arfgeng í ætt hans,
sem er kölluð Pehlevi-ætt (af pehlev, sem þýðir hetja).
(37)