Freyr - 01.02.1953, Síða 5

FREYR
37
hentugleika að láta næringuna í té. Það
dugir ekki að sjá í það, þó að offra þurfi
einni eða tveimur vornóttum, til viðbótar
við dagsverkin, til að standa í skilum við
túngróandann á réttum tíma.
Hvernig uppskeran verður að magni og
fóðurgæðum er að mestu undir ykkur sjálf-
um komið. Nú orðið getur bóndinn nokkuð
brynjað heyskapar-afkomu sína gegn áföll-
um óhagstæðrar veðráttu og grasspretta, á
vel hirtu, frjósömu túni, þarf varla að
bregðast, nema vorkal eða rótslit komi til.
Það situr líklega ekki á mér, gömlum
bónda, sem um langt skeið búskaparævi
minnar notaðizt eingöngu við hin frum-
stæðu heyskaparáhöld, orf og hrífu, klakk-
flutning og annað baks þeirra tíma, að fara
að minnast á búvélar — þessi síðari tíma
undratæki við íslenzkan landbúnað. En af
því, að mér finnst þess skilnings — eða öllu
heldur vanskilnings — gæta all víða hjá
vélanotendum, að það rnegi bjóða þessum
hflausu áhöldum úr stáli og járni allt
mögulegt, hvað afköst og umhirðu snert-
h, held ég nú samt að það sé með land-
búnaðarvélarnar —- bæði heyvinnu- og
jarðvinnsluvélar — eins og aðra lífs-að-
stöðubót, að afnotagæðum og gagnsemi
þeirra má snúa upp í armæðubasl. Það er
hliðstætt með vélarnar og vinnuhestana.
Vilji bóndinn gera kröfu til að þeir séu
þolnir og dugandi, verður hann að fara
vel með þá, hafa þá vel búna undir vorönn
og sumarstarf, þá er hitt ekki síður nauð-
syn bóndans, sem á mestöll sín vinnu-
afköst undir nothæfni vélanna, að hann
verður að þekkja byggingu þeirra og orku-
getu. Hann þarf að sýna skilning og gætni
við alla notkun þeirra. Hann má ekki láta
þær standa úti í öllum veðrum hina óvirku
tíma þeirra. Þær verða að hafa gott, raka-
laust og innfennslulaust húspláss. Það er
hæpið að treysta svo á hin vélknúnu áhöld,
að hestar séu ekki í bakhöndinni að
minnsta kosti.
★
Þá kem ég að einu mikilvægasta undir-
stöðuatriði búhagsældar og búmannssóma
ykkar, ásetnings- og fóðurbirgða-örygg-
inu. Frá fyrstu tíð til þessa dags hefir vet-
ur rnargan og vor vofað yfir meginhluta ís-
lenzkrar bændastéttar hinn svarti eymd-
arskuggi heyþrotanna. Hin ískalda dauða-
krumla vanfóðrunar og hordauða hefir
margan síðvetur og vor læst klóm sínum
um hagsmunavonir, sál og samvizku bónd-
ans, og enn í dag býr íslenzk bændastétt
við hið bölvaða öryggisleysi á ýmsum svið-
um, en um fátt þó jafn átakanlega sem í
ásetnings- og fóðurbirgðamálum. Það
nægir svo sem ekki að rækta tún og eiga
mikinn vélakost, vænar hlöður og vönduð
gripahús, svo gott og blessað sem það þó
er, því það er alltaf hægt að ofsetja á hey-
fenginn. Fóðurbirgðir þurfa á hverjum
haustnóttum að vera það miklar og góðar,
að allur sá búpeningur, sem á vetur er
settur, sé örugglega tryggður gegn fóður-
skorti og heyþrotum. Þið, bændur, þurfið að
vera hárvissir með það, hversu hátt sem
vindarnir blása, hversu þétt sem fjúkið
fellur, og þótt vetrarveldið teygi sig nokk-
uð á vor fram, að eiga nægar fóðurbirgðir
í versta tilfelli. Þetta ætla ég að biðja ykk-
ur að muna drengir!
Það er alveg ótækur bóndi, sem ekki set-
ur vel á. Þið þurfið hvert haust að gera ráð
fyrir hörðum vetri og köldu vori. Það sak-
ar ekki þótt betur reynist. Það færa sumir
þessa skoðun mína undir svartsýni. En ég
spyr: Hvað gagnar hin grunnfærnislega
haust-bjartsýni þegar hungurvofa hey-
þrotanna stendur við dyr gripahúsanna?
Þau firna vandræði, hugarkvöl og hags-
munatjón, sem síðvetur og vor 1949 skóp
stórum hluta íslenzkrar bændastéttar —
og í annað sinn vorið 1951 — ætti að vera
nægileg áminning og eftirminnileg, til þess
að þannig yrði um búið að slíkt endurtæki
sig ekki á komandi árum. Og þótt alþingis-
menn bæru slíkt í munn sér að láta hey-
þrota bændur njóta styrks eða gjafa úr
ríkissjóöi, þá er slíkt engin lausn þessa al-
vörumáls, hvorki fyrir nútíð eða framtíð.
Það eru sannindi hinnar bitru reynslu, hins
kaldrifjaða, miskunnarlausa veruleika, sem
þið hér verðið að læra af. Það eru ýmsir