Dagblaðið Vísir - DV - 22.10.2005, Blaðsíða 35

DV Helgarblað
LAUGARDAGUR 22. OKTÓBER 2005 35
Bjó við ofbeldi í sjö ár
ir. Og kannski aðferð til að ná til
fólks,“ segir hún.
Þessi tími í tilhugalíflnu var góð-
ur. Fyrirboði þess sem verða vildi var
ekki ljós en Halla segir að eftir á að
hyggja hafi verið ýmislegt sem henni
hafi fundist einkennilegt og ekki al-
veg verið sátt við. „Ég afsakaði það
hins vegar svo að hann ætti erfitt
vegna lát föður hans. Hann talaði til
dæmis mjög oft niður til fólks, var
fljótur að reiðast ef hlutimir gengu
ekki eins og hann vildi og dæmdi
aðra mjög hart.“
Lagði hendur á fyrrverandi
sambýliskonu
Halla nefiiir einnig hve henni hafi
þótt vænt um að hann skyldi ekki
láta fötlun hennar skipta máli. Tal-
aði þvert á móti um hve hann
elskaði hana og hve falleg hún væri.
Það skipti hann sko ekki máli þótt
hún ættí erfitt með gang og gætí ekki
hreyft sig á sama hraða og aðrir.
„Svo var mér sagt að hann hafi lagt
hendur á fyrrverandi sambýliskonu
og ég nefndi það við hann. Hann
hafði ekki heyrt annan eins þvætt-
ing, það hefði verið á hinn veginn.
Hún hefði ráðist á hann og hann
orðið að verja sig. Og ég trúði hon-
um,“ segir hún og riijar upp hvemig
hann eftir þetta markvisst reyndi að
útiloka vini hennar frá henni. Og
tókst það því smátt og smátt ein-
angraðist Halla ein með verðandi
manni sínum. Hún segir hann alltaf
f/Þú veist að ég get
drepið þig efég vil og
fengið samt forræði
yfir börnunum?"
hafa haft skýringar á reiðum hönd-
um við öllu sem orkaði tvímælis. Yf-
irleitt hafi allt verið öðrum að kenna
en ekki honum.
Þau giftu sig sumarið á eftir með
pompi og prakt. f veislunni voru yfir
200 manns og brúðurinn unga geisl-
aði af hamingju við hlið mannsins
sem hún elskaði. „Já, allt leit þetta
nógu vel út," segir Halla. „Sannar-
lega var þetta fullkomið að sjá en við
fórum í brúðkaupsferð til Bandaríkj-
anna en þar á hann móðurfólk. Við
vorum líka búin að kaupa okkur
íbúð í Grafarvogi og þetta var full-
komið."
Allt í einu orðin heimsk
í Ameríkuferðinni eftir brúð-
kaupið, fór þess fyrst að gæta sem
framundan var. „Þá fór ég að finna
fyrir því að hann talaði niður til mín,
fyrst þegar við vorum ein en seinna
þegar aðrir heyrðu. Einkennandi var
líka hvemig hann gerði mig ringlaða
með því að standa fast á því að ég
hafi ekki sagt honum þetta eða hitt.
Ég átti til dæmis að hafa blekkt hann
og gert lítíð úr veikindum mínum.
Ég var líka allt í einu orðin heimsk í
stað þess að vera klár og vel gefin
eins og hann hafði alltaf haldið fram.
Þá var ég lygari og hann neitaði að
eitthvað sem hann hafði sagt væri
rétt. Hann hefði aldrei sagt neitt í
þeim dúr. Ég varð ringluð og skildi
hvorki upp né niður í neinu,“ segir
Halla og getur þess að fyrir hjóna-
band hafi þau ekki búið saman og
því hafi hún túlkað þetta sem svo að
þetta væm byrjunarörðugleikar. „Ég
man að einu sinni kallaði hann mig
hóm, ég sem aldrei hafði verið við
karlmann kennd fyrr en ég kynntíst
honum. Og hann vissi það vel. Hann
hélt því líka fram að lítil hreyfingar-
geta mín væri tilkomin af letí en ekki
sársauka eða veikindum. En ég sló á
þetta og trúði að hann þyrftí bara að
slaka á og átta sig," segir hún og get-
ur ekki annað en hrist höfuðið yfir
bamaskap sjálfrar sín.
Áberandi var einnig fyrstu mán-
uðina í hjónabandinu hve honum lá
mikið í mun að gera Höllu að sjúk-
lingi. Hjálpartæki sem hún hafði
ekki einu sinni hugleitt að hún þyrftí
á að halda vom allt í einu orðin rnjög
mikilvæg fyrir hana. „Hann gerði allt
til að minnka mig því þetta var ekki
af umhyggju fyrir mér. Ég var farin
að trúa hinu og þessu sem mér hafði
ekki flögrað í hug og smátt og smátt
fannst mér æ minna til mín koma.
Allt sem fór úrskeiðis var mér að
kenna, sama hvað það var. Ég trúði
að það sem hann sagði væri rétt og
að ég vaeri baggi á honum."
Sparkaði í hundinn
Nokkrum mánuðum eftir brúð-
kaupið missti hann vinnuna og þá
fyrst fór að síga á ógæfuhliðina. „Það
byijaði með smáhrindingum en ekki
grófu ofbeldi. En smáhrindingar
sem ég varð fyrir virkuðu öðruvísi á
mig en aðra. Það þurftí ekki mikið að
ýta við mér til að ég misstí jafnvægið
og kenndi mjög til. Við vorum með
h'tinn hund á þessu tímabili og að
sparka í hundinn var eitthvað sem
hann vissi að mér þætti leitt. Það
gerði hann samviskulaust þegar
mikið gekk á. Ekkert afþessuerhægt
að flokka sem gróft, líkamlegt of-
beldi en allt hafði það eigi að síður
mikil áhrif á mig,“ segir Halla.
Veturinn eftir giftinguna kom að
því að Halla kynntíst hnefa eigin-
mannsins fyrir alvöru. Hún segir að
ekki hafi tilefnið verið mikið en hún
var að koma heim seint um kvöld og
festí bílinn f snjó. „Honum var
óskaplega illa við að vera vakinn,
varð alltaf mjög agressívur og pirrað-
ur. Þama þurfti ég að hringja heim
og biðja hann að koma og hjálpa
mér. Hann kom eftir nokkra bið og
tókst ekki að losa bílinn. Var pirrað-
ur og fúll og talaði um hvað konur
væru miklir bjánar og kynnu ekki að
keyra þegar framhjá okkur ók
einmitt kona á jeppa. Hún stoppaði
og dró okkur upp á augabragði. Ég
gat ekki varist brosi og hugsaði eitt-
hvað á þá leið að konum væri ekki
alls vamað hvað sem hann segði.
Hann sá brosið og þá tjúllaðist hann
og sló mig þéttingsfast með handar-
bakinu í andhtíð," segir hún.
Fyrsta höggið
Þetta var fyrsta en ekki síðasta
höggið. Þau áttu eftír að verða mörg
áður en yfir lauk. Halla segir að hann
hafi jafnan sýnt iðmn eftír barsmíð-
amar en alls ekki séð þær á sama
hátt og hún. „Hann var ófær um að
setja sig í spor annarra. Gat alls ekki
skilið hvemig mér leið og fannst
alltaf að atburðarrásin hafi verið
önnur en hún var. En hann reyndi
að bæta fyrir þær og bauð mér þá út
að borða. Fjölskylda mín skildi ekki
hvers vegna við værum alltaf að
boröa útí eins og fjárhagsstaðan var,
en það var líka það eina sem við
gerðum. Ef við fórum í boð innan
minnar fjölskyldu komum við síðust
og fómm fyrst. Augnaráðið sem
hann sendi mér var á þann veg að
við skyldum ekki stoppa lengi. Ég
passaði mig á því að ergja hann ekki
að óþörfú enda gat það kostað högg
síðar.“
Halla segir að smátt og smátt hafi
ofbeldið orðið grófara og meira. Hún
segir að það sé svo skrýtíð að hugsa
til þess hve fóst hún hafi verið og hve
margar afsakanir hún fann í huga sér
fyrir því. „Það var alltaf aðeins meira
næst en síðast. Stíg af stígi magnað-
ist það og þegar það gerist þannig er
svo erfitt að réttlæta það fyrir sjálf-
um sér að maður þutfi að gera eitt-
hvað í því núna frekar en síðast. Það
var bara aðeins meira í þetta skiptíð,
ég hefði alveg eins getað farið síðast,
því ættí ég að fara ffá honum núna
fyrst ég gerði það ekki þá, ef fólk skil-
ur hvað ég á við."
Hún segir að hún hafi eigi að síð-
ur oft hugsað það en enginn vissi
hvað var að gerast og hún treystí sér
alls ekki til að skýra út fyrir fólki hvað
væri í gangi. Auk þess hafi hún verið
ástfangin af manni sínum þrátt fyrir
allt. Góðu stundimar hafi viðhaldið
ástinni og þær einblíndi hún á. Eftir
tvö ár í sambandi greindist hann
með krabbamein og „fékk nýja sýn á
lífið". Hann lofaði bót og betrun
enda breyttur maður eftir þessa lífs-
reynslu. Halla varð ófrísk átta mán-
uðum síðar. Maður hennar var kom-
inn með góða vinnu og hún trúði að
framtíðin yrði bjartari. Andlega of-
beldið byijaði þó aftur eftír nokkurra
vikna meðgöngu, öskur og hótanir.
„Þá tók sig aftur upp í honum
krabbamein sem hann hafði greinst
með áður og hafði verið skorið í
burtu. Hann þurftí að fara í lyfja-
meðferð og í henni varð hann svo
slappur að allt ofbeldi lagðist niður.
Hann hefði einfaldlega ekki getað
staðið í því og svo komst ég að því að
ég gekk með tvíbura. Ég þuriti að
leggjast inn á meðgöngudeild þegar
Kða tók á meðgönguna vegna heils-
unnar og hann var í meðferðinni á
spítalanum. Þetta var góður tími hjá
okkur þó að undarlegt megi heita,"
segir Halla og bætir við að á þessum
tíma hafi hún trúað að ekkert nema
tóm hamingja væri framundan.
Þú veist að ég get
drepið þig...
Bömin fæddust, drengur og
stúlka og Halla segir að þau hafi ver-
ið svo upptekin og uppgefin fyrstu
vikumar að ekki hafi komið til
neinna barsmíða. En þegar lffið fór
að ganga sinn vanagang fór hnefi
eiginmannsins aftur á loft. „Það gat
verið eitthvað mjög ómerkilegt,
hvað h'tíð sem það var kostaði oft
einhvers konar hrindingar og meið-
ingar. Ég gætti þess að gera allt eins
og honum líkaði best en dugði ekki
til en kom oft í veg fyrir meiðingar.
Ég þorði ekki að taka ákvörðun um
eitt eða neitt, spurði hann hvort ég
mættí þetta eða hitt. Það skiptí öllu
máli að hann hefði stjóm á hlutun-
um. Það kom samt stundum fyrir að
við sátum og horfðum á sjónvarpið
og allt var í besta lagi. Þá sneri hann
sér kannski að mér og sagði: „Þú
veist að ég get drepið þig ef ég vil og
fengið samt forræði yfir bömun-
um?“ Svona hélt hann mér í skrúf-
stykki, við umgengumst sárafáa og
þeim vinkonum mínum sem komu
til mín sýndi hann fálætí eða jafnvel
niðurlægði með athugasemdum. Ef
hans vinir komu til hans áttí ég að
draga mig í hlé, og j afnvel látíð að þ ví
Uggja að hann skammaðist sín fyrir
mig," segir hún og hana hryllir við
minningunum og því lífi sem hún
lifði.
Bömin stækkuðu og ofbeldið fór
að hafa áhrif á þau. Þau bjuggu við
stífar reglur, máttu ekki vaka, urðu
að klára matínn sinn og hegða sér í
einu og öllu eins og faðir þeirra fyrir-
skipaði. Halla segir að hún hafi þótt
ótrúlega hljómi einnig verið föst á
reglum sein oft vom aðeins reglur
reglnanna vegna sem ekki höfðu
neinn tilgang. Það hafi kostað það að
bömin fengu ekki þá hlýju og um-
hyggju sem þau verðskulduðu og öll
böm þarfnast. Bömin urðu oft vitni
að ofbeldinu þótt hún hafi oftast
reynt að forða þeim inn í herber-
bergi. „Allt þetta orsakaði það að
þegar þau fóm á leikskóla gekk son-
ur minn um lemjandi og berjandi
allt og alla. Hvemig áttí annað að
vera, pabbinn, fyrirmyndin hans,
gerði það sama heima? Við vomm
kölluð til og rætt var við okkur en
grunur um að drengurinn væri of-
virkur reyndist náttúrulega ekki á
rökum reistur. Um svipað leytí vor-
um við biðstofu læknis með bömin
og dóttir mín tók bækling á borðinu
og rétti pabba sínum. Á honum stóð:
„Karlar til ábyrgðar - átak gegn of-
beldi." Þar var fjallað um ofbeldi á
heimilum og hægt væri fyrir menn
að fara í meðferð gegn því. Hann leit
á það að ómálga bam hans hafi rétt
honum þennan bækling sem nokk-
urs konar teikn og ákvað að fara í
meðferð."
Fór í ofbeldismeðferð
Halla segir að mikið hafi lagast
við það og hann hafi ömgglega verið
í heilt ár ef ekki meira í meðferðinni.
„Hann vildi sannarlega breyta sér,
það fann ég oft en hann réð bara alls
ekki við það. Meðferðin gerði hon-
um gott en henni var því miður hætt
vegna fjárskorts. Um leið fór allt í
sama farið," segir hún og lff hennar
hélt áfram að vera ferð í rússíbana,
eins og hún orðar það. „Bömin vom
farin að láta vilja sinn meira í ljós,
farin að segja nei eins og böm gera
og í loftinu lá að einn góðan veður-
dag myndu þau fá hnefann. Tvisvar
varð ég vimi að því og það var líka
nóg. f lagi var að ég væri lamin en ég
gat ekki lifað við að hann færi eins
með bömin."
Halla var orðin þunglynd og lifði
ekki fyrir neitt nema börnin. Hún
segir að það hafi oft læðst að henni
sú hugsun að það væri ekki til neins
að lifa áfram. Bömin hafi hins vegar
komið í veg fyrir að hún gripi tíl ör-
þrifaráða. „Ég gat ekki skilið þau eft-
ir í höndum hans og látíð þau ganga
í gegnum það sem ég hafði reynt. En
ég vissi samt að ég yrði að binda
enda á þetta einhvem veginn. Það
var síðan fyrir hálfgerða tilviljun að
ég slapp og bar þannig til að foreldr-
ar mínir fóm utan en ég hafði alltaf
lykla ef ég vildi fara heim til þeirra og
nota pottinn í garðinum. Þau vissu
að bömin höfðu gaman af því. Helg-
ina eftir brottför þeirra tók ég sund-
fötin okkar til og gerði mig og bömin
klár til að fara. Þá varð hann allt í
einu bijálaðör og sagði að ef ég færi
þyrftí ég ekki að koma til baka og svo
sparkaði hann í mjöðmina á mér.
Bömin vom komin út í bíl og hann
stökk þangað og sagði við þau að ef
þau fæm með mér, fengju þau aldrei
að sjá dótíð sitt aftur. Ég komst af
stað með grátandi bömin og á leið-
inni til foreldra minna hringdi hann
til að segja mér að hann myndi
fremja sjálfsmorð. Ég sagði honum
að hans líf væri hans ábyrgð. Aftur
hringdi hann og sagðist vera að
kveikja í húsinu og ég svaraði því
sama. Á þessu augnabliki vissi ég
hvað gera skyldi. Ég ætíaði ekki að
koma til baka og gerði það ekki."
Fjárhagslega bundin honum
Halla segir að í hönd hafi farið
erfiður tími. Hún komst ekki heim til
að ná í föt á bömin og hann var með
hótanir og vildi ekki gefa eftir skiln-
að. Halla var aðeins á örorkubótum
sem vom verulega skertar vegna
tekna hans. „Það má svo sannarlega
koma fram hvemig það fer með
sjálfsvirðingu öryrkja að lækka í
launum í hvert sinn sem makinn
hækkar. Maður verður alltaf minni
og minni og sjálfstæði manns og
virðing hverfur í samræmi við það,"
segir hún og bætir við að hún hafi
lagt áherslu á að fá skilnað svo hún
gætí áttað sig á hvað hún vildi og
væri ekki lengur fjárhagslega bundin
honum. Það er sérstaklega erfitt fyrir
öryrkja að losna út úr ofbeldissam-
bandi, því öryrkinn er fjárhagslega
bundinn maka sínum þar til skilnað-
ur að borði og sæng fæst. Öryrkinn
þarf því að Ufa á smánarlegum upp-
hæðum þar til búið er að ganga frá
eignaskiptum, forræði og þ.h. „Mér
fannst fjárhagslegt sjálfstæði algjört
skilyrði til að geta tekið rétta ákvörð-
un en ég var ekkert viss um hvað ég
myndi gera. Hann brást hins vegar
þannig við að hann gerði allt til að
koma í veg fyrir að við skildum svo
það var ekki aftur snúið," segir
Helga.
Liðin em þijú ár. íbúð þeirra var
seld og Halla hefur komið sér vel fyr-
ir í fallegri íbúð með bömin. Þau fara
einn sólahring aðra hveija helgi til
pabba síns og Halla segist alltaf vera
með lífið í lúkunum á meðan. í byij-
un árs vom þau hjá honum undir
eftirlití en em nýlega farin að vera án
þess. „Ég treystí honum ekki og ótt-
ast að hann látí bitna á bömunum
hvem hug hann ber til mín. Hann
gerði það nokkur skipti að mgla þau
með því að hringja í mig og æsa mig
upp með ótrúlegum hótunum. Síð-
an setti hann hátalarann á símann
og hringdi aftur og eins og hann hafi
aldrei sagt það sem hann sagði við
mig fimm mínútum áður. Ég var
eðlilega enn í uppnámi og hann lét
bömin heyra „hvers lags manneskja
marnma þeirra væri". Hann er svo
útsmoginn við að reyna að gera mig
tortryggilega í augum þeirra en ég h't
svo á að hann sé sjúkur. Framkoma
hans við annað fólk er hins vegar á
aðra lund. Því er svo auðvelt að strá
fræjum tortryggni og lygi og snúa
hlutunum á þann veg að kannski
það sé ég sem sé sjúk," segir Halla og
játar að hún vildi helst af öllu að hún
gætí slitíð öllum samskiptum við
hann.
Vil leggja mitt af mörkum
Hún segir að hann fylgist með
henni og hún heyri á börnunum að
hann viti um alla hluti sem hún
geri. Halla segist geta nefnt ótal
dæmi en það sé til lítils. „Ég veit að
það gæti kostað mig mikil vand-
ræði að segja sögu mína fyrir opn-
um tjöldum. Ég vil samt leggja mitt
af mörkum til að allar þær konur
sem búa við eitthvað svipað og ég,
öðlist von og viti að það er hægt að
ná sér út úr þessu helvíti á jörð að
búa við ofbeldi. Maðurinn minn
fyrrverandi drakk ekki áfengi. Það
er ekki hægt að kenna því um. Þetta
er einfaldlega hugur sjúks manns
sem framkallar svona andlegt og
líkamlegt ofbeldi. Þetta varaði í sjö
ár. Síðan eru liðin þrjú ár og ég hef
lokið mínu námi og vinn líttilega.
Ég hef gert allt til að byggja mig upp
með hjálp fjölskyldu og vina. En ég
veit að það tekur mun lengri tíma
að ná sér en þau sjö ár sem ofbeld-
ið varaði," segir Halla yfirveguð og
róleg. Hún er kona sem hefur þolað
meira en nokkurn grunar en sýnt
fádæmastyrk og þor með því að
deila með lesendum nokkrum
árum í lífi sínu.
beigljot@dv.is
I *