Dagblaðið Vísir - DV - 26.05.2006, Blaðsíða 32

32 FÖSTUDAGUR 26. MAl2006
Helgin PV
Hugsaðu þér, níu, tíu ára krakkar,
sá elsti kannski tólf ára, fullur bátur af
krökkum og enginn í björgunarvesti! í
dag væri Barnavemdamefnd ábyggi-
lega kölluð út... Ég man ekki eftir því í
minni æsku að það hafi komið dauður
punktur eða mér leiðst."
Margir þeirra sem kynntust Badda
þegar hann var barn héldu aö hann
yröi uppfinningamaöur:
„Já, ég var alltaf að smíða og búa
eitthvað til - til dæmis hrærivél. Ég
hafði ríkt ímyndunarafl og ríka sköp-
unargáfu."
Kæra Adda, mig vantar...
Þaö var á œskuárunum sem Baddi
fékkfyrstáhuga á skotveiöi. Góður vin-
ur foreldra hans var Leó Smith, mein-
dýraeyðir borgarinnar, oghann reynd-
istBadda vel:
„Áhugi minn á skotfimi sem íþrótt
og veiðum byrjaði á þessum árum.
Leó átti uppstoppuð rándýr og hafði
útbúið herbergi á mjög náttúrulegan
hátt með trjágreinum og öðm. Þetta
var heillandi heimur iyrir h'tinn strák.
Áhugi minn á náttúrunni var þó meiri
en á veiðunum. Ég sá náttúruna sem
heillandi og framandi heim. Ég var
sendur í sveit m'u ára, norður á Syðri
Þverá í Húnavatnssýslu og þar kynnt-
ist ég líka byssum og veiði. Stundum
fór ég einn að veiða. Ég átti stöng, en
ekki veiðihjól en hafði mín ráð. Þeg-
ar mig vantaði eitthvað skrifaði ég
bara öddu frænku í Danmörku, systur
pabba: „Kæra Adda frænka. Mig vant-
ar veiðihjól. Þinn Baddi." Ég var ekk-
ert að eyða mörgum orðum í þetta - en
Adda frænka sendi allt sem mig vant-
aði!
En það er eitt sem Baddi leggur
áherslu á:
„Það er tvennt ólíkt að drepa eða
veiða. Ég hef enga ánægju af því að
drepa eitt eða neitt. Því meira sem
hafa þarf fyrir bráðinni, þeim mun
meira spennandi verður veiðin. Svart-
fuglaveiði finnst mér engin sportveiði;
að keyra um á bát og skjóta 100 fugla á
einum degi. Alltof einfalt og það getur
hver sem er gert. Það er ekki sportveiði
í mínum huga. Mér þykir skemmtileg-
ast að stunda gæsaveiðar."
Laxveiðisnobbið
Baddi hefur afgerandi skoðanir á
mönnum og málefnum. Eitt afþví sem
honum þykir snobb er laxveiöi:
„Ég fór einstaka sinnum í laxveiði
með pabba, ffændum mínum og afa,
en þótt það væri gaman gerði ég mér
fljótt grein fyrir því að þetta væri of
dýrt sport. Ég hef ekki haft efni á að
kaupa laxveiðileyfi svo ég tók ákvörð-
un um að laxveiði væri ekkert fýr-
ir mig. Mér finnst of mikið snobb í
kringum þetta og of mikil yfirborðs-
mennska. Ég hafði aiveg jafn gaman
af því að veiða sjóbirting og silung.
Fyrir mér eru stangveiði og skotveiði
tvennt ólíkt. Ólíkt að því leyti að það
er meiri spenna í skotveiðinni, meiri
ástríða og meira adrenalín, miklu
meiri fýrirhöfn," segir hann og við-
urkennir svo að hann hafi alltaf verið
spennufíkill:
„Bara eins og með konumar í lífi
mínu," segir töffarinn og brosir. „Ég
held að ég hafi laðast að röngum kon-
um. Stelpumar sem mömmu þóttu
æðislegar heilluðu mig ekki. Ekki
þessar venjulegur, vandræðalausu
konur..."
Þessi einnar konu maöur viöur-
kennir aö hann hafi nú orðiö skotinn
í stelpum snemma, en ekki látið það
trufla lífsitt:
„Það var ekkert áreiti ff á konum fýrr
en ég fór að eldast," segir hann bros-
andi. „Eina áreiti frá konum var þeg-
ar mamma kallaði á mig í mat. Stelp-
ur vom bara asnalegar fannst okkur
félögunum í Ljósheimunum og það
sama gilti í Kópavoginum þar sem dúf-
ur og kanínur áttu hug okkar allan."
Konurnar í lífi Badda
En hormónamir láta ekki aö sér
hceöa. Á Grensásdeildinni kynntist
Baddi einni ást, svo annarri og enn
annarri og...
„Veistu, ég var svo óþroskaður þeg-
ar ég féll fýrir þeirri fyrstu og hún var
líka óþroskuð. Ég reif mig út úr því
sambandi. Kynntist svo annarri sem
var svoh'tið eldri en ég og þá fékk sjálfs-
traust. Nei, ég hef aldrei gifst, en var í
sambúð í átta ár... og jú, það var mjög
sárt þegar það samband rofnaði."
Maöurinn les hugsanir.
„En konur hafa komið og farið. Ég
hef kynnst mörgum góðum konum
í gegnum tíðina. Held samt að í eðli
mínu sé ég einnar konu maður. Ég á
bara eftir að finna þessa einu konu!"
segir hann hlæjandi en verður svo
hugsi:
„Ég sé svolítið eftir því hvað ég hef
verið kærulaus og lítið velt framtíð-
inni fýrir mér. Þegar maður er orðinn
heilsulaus eins og ég er orðinn núna,
þá hálf sé ég eftir að hafa eytt tíma í
einhver vonlaus dæmi."
Er einhver af þessum konum, sem
þú sæir þig meö núna og hugsar: „Ég
heföi betur átt að...“?
„Já, það er slík kona," svarar hann
stutt og laggott.
Leið til að lifa af
Grensásdeildin. Baddi sautján ára
og í myrkrinu segir Daddi herbergisfé-
lagi hans honum sögur:
„Mín leið til að lifa af var að lifa í
núinu," segir hann. „Ég forðaðist að
hugsa um framtíðina og söklcti mér
niður f bækur um veiði. Við vorum
flestir kærulausir og forðuðumst þessa
ísköldu staðreynd."
En er þaö ekki einmitt þaö sem við
eigum öll að gera, að lifa í núinu?
„Nei," svarar hann að bragði, „ég
er ekki sammála þér um að maður eigi
að lifa í núnu. Við erum ekki eilíf og við
verðum aðeins að hugsa um framtíð-
ina og skapa oldotr framtíð"
Allt í lagi. Þaö er ekki smekklegt að
fara aö deila við viömœlanda sinn, en
þótt ég hafi bara þekkt Badda í nokkr-
ar klukkustundir geri ég það samt.
Hann vinnur. Þaö þarflíka aö huga aö
framtíöinni.
Lífið utan Grensásdeildar
Margur kynni aö œtla aö eifiöasti
hluti lífsreynslu Badda hafi veriö að
dvelja á stofnun í marga mánuöi. Svo
varekki:
„Erfiðast var að útskrifast og fara
heim," segir hann. „Koma inn á heim-
ilið þar sem ekkert hafði breyst nema
ég. Ég passaði ekld inn í gamla líf-
ið. Ég var eins og marsbúi á jörðinni.
Rannsóknir hafa sýnt að þegar mað-
ur útskrifast af svona stofiiun, þar
sem maður hefur ekki átt neitt einkalíf
mánuðum saman, þá er sjálfsvirðing-
in í algjöru lágmarki. Á Grensás hafði
ég enga stjóm á einu eða neinu, ekld
einu sinni eigin líkama. Ég gat ekld far-
ið ef mér mislíkaði eitthvað, Þetta var
verra en að vera dýr í búri. Ég var sautj-
án ára unglingur sem réði engu. Þetta
er svipað og upplifun fólks sem hefur
lent í fangabúðum. Um þetta má lesa
í stórgóðri bók Garðars Sverrissonar,
„Býr Islendingur hér?" þar sem Leifur
Miiller lýsti vist í fangabúðum og heng-
ingarleilcfiminni sem þar var notuð til
að brjóta fólk niður. Á Grensásdeild-
inni kom ókunnugt fólk og manni var
ekki einu sinni sagt hvað gera ætti við
mann. Það var eins og manns eigin lík-
ami kæmi manni ekki við. Það var eins
og manni hefði verið nauðgað. Þetta
brýtur sjálfsvirðinguna algjörlega
niður. Ég sagði bara einu sinni nei og
það var þegar ég var spurður hvort 30
hjúkranamemar mættu sjá hvernig ég
klæddi mig. Ég var sendur í alls kon-
ar viðtöl og samþykkti hvað sem var.
Ég sé oft eftir því að hafa ekki sagt NEI!
Persónulegt samband við læknana var
ekkert. Þeir komu daglega: „Hvernig
höfum við það í dag?" - „Fínt," sagði
ég og brosti. Punktur. Ekkd orð meira.
Ég gat ekld talað við neinn. Fólldð sem
kom að mér uppi á heiði fékk senni-
lega áfallahjálp, en við mig var ekld
rætt um sálarástand mitt. Kannski er
það ástæðan fyrir því að ég fer stund-
um að eigin frumlcvæði upp á Grens-
ás og tala við þá sem era að upplifa
þetta sama og ég. Ég reyni að auðvelda
þeim lífið. Það hefði hjálpað mér á sín-
um tíma ef einhver hefði komið og tal-
að við mig Einu manneskjumar sem
ég gat talað við vora kærustumar og
þær höfðu aldrei verið í minni stöðu.
Alvarlegir hlutir vora h'tið ræddir milli
okkar strákanna á Grensás. Við fórum
þetta á kæraleysinu."
Hugsjónafólk og viðskiptafólk
„Þótt ég hafi brynjað ’ mig með
kæruleysi hafði ég þennan brennandi
áhuga á að prófa allt. Prófa hvað væri
raunhæft og hvað ekld. Ég fór einn í
kirkjugarðinn og Hljómskálagarðinn í
grenjandi rigningu um miðja nótt að
tína ánamaðka. Ég fór einn á hjóla-
stólnum bæjarhlutanna á milli. Ég
vildi og varð að prófa sjálfur og held
að þetta hafi bjargað mér, ég fann út
hvað var raunhæft og hvað ekki. Það
fleytti mér áfram að hafa sjálfsbjargar-
viðleitni og held hún hafi komið mér
langt."
En ekki alla leiö. Eins og Baddi
bendir réttilega á, þá er bíll jafn nauö-
synlegt hjálpartœki fyrir hreyfihaml-
aöa og hjólastóllinn. Og ungur maöur,
sem haföi starfað stutt, átti ekki mikla
peninga fyrir bíl sem gat rúmaö hjóla-
stól:
„Ég tók út sparimerkin mín og fékk
slysabætur en það dugði ekki fyrir
bílnum. Það var bara happa og glappa
hvað menn fengu í slysabætur. Mfri-
ar dugðu ekki fyrir hálfri Ford Cort-
inu. Þá greip gamall atvinnuveitandi
minn, Sigurður Matthíasson í versl-
uninni Víði, inn í og borgaði það sem
upp á vantaði. Sigurður og synir hans,
Eiríkur, sem rak 10-11 verslanimar og
Matthías hjá Europris, komu mér til
bjargar. Ég var í betri stöðu en marg-
ur annar. Þeir sem höfðu verið und-
ir áhrifum áfengis þegar þeir slösuð-
ust fengu ekkert. Áttu engan að til að
hjálpa sér. Þurftu að fá úttektamótu
hjá félagsmálastofhun til að kaupa sér
föt. Allir í minni stöðu verða að hafa
bíl, annars erum við eins og fiskar á
þurra landi. Það er hræðilegt að horfa
upp á fólk sem á ekkert, á engan að og
getur ekki fjármagnaö kaup á bíl," og
nú fyrst á þessum klukkutímum örlar
á reiði.
Kerfið
„Þetta fólk, sem ákvarðar sfysa-
bætur, örorkubætur, styrki eða hvaða
hjálpartæki við fáum niðurgreidd, hef-
ur ekki hugmynd um í hvaða heimi
hreyfihamlaðir búa," segir hann og
bendir í kringum sig í litlu íbúðinni
sinni. „Þeir vita ekki hvað það er að
eiga að lifa á 105 þúsund krónum á
mánuði, enda mátti lesa það í blöð-
unum í fyiradag að mörgum fötluðum
er komið fyrir á elliheimilum. Hvað er
að gerast í íslensku samfélagi? Jú, það,
að þeir rílcu verða sífellt ríkari og þeir
fátæku fátækari. En það er fínt að búa
héma í Kópavogi, Aðalsteinn Sigfús-
son félagsmálastjóri er að taka á mál-
unum. Hann hefur reynst mér mjög
vel."
Við beinum talinu aö lífsgildi, fólki
og hugsunarhœtti:
„Þessi lífsreynsla kenndi mér að
skipta um gír. Það breyttist allt, gild-
ismatið, hugsunarhátturinn og það,
hvemig við erum sífellt að reyna að
standa undir væntingum annarra. Við
erum svo mómð af uppeldi okkar og
það er svo margt sem okkur þykir sjálf-
sagt, ómeðvitað. Karlímyndin. Kven-
ímyndin. Konur tala stundum um fyr-
irmyndir í blöðum. Ef þær era ekki eins
og fyrirsætumar, þá eru þær óánægð-
ar með sig. Þetta er sama dæmið, bara
miklu víðfeðmara. Margir sem lenda í
svona sfysum gera sér aldrei grein fyr-
ir því. Ég held að við séum öll mótuð af
okkar lífsreynslu á einhvem hátt, en ég
finn enga samsvöran með öðram sem
hafa lent í svona slysum. Við upplifum
öll hlutina á okkar hátt."
Baddi var einn í heimi sem hann
þekkti ekki og haföi enga leiðsögn. Ekki
nema sinn eigin lífsvilja og styrk. Það
kom enginn til hans og leiöbeindi hon-
um:
„Það var enginn sem gat sagt mér
þegar ég útskrifaðist af Grensásdeild-
inni hvað biði mín. Þetta er ástæðan
fyrir því að ég var einn af stofnendum
SEM. Þetta er ein ástæða þess að ég fer
að eigin frumkvæði á Grensásdeild-
ina og ræði við fólk sem hefur lamast
í slysum."
Hefur eitthvaö breyst á 29 árum? Er
ástandiö betra í dag?
„Ástandið í þessum málum er
skelfilegt Fólk gerir sér enga grein fyr-
ir hvað það er mikið ragl í gangi í sam-
bandi við þetta kerfi. Tökum örorku-
matið sem dæmi. Vinur minn sem
er Iamaður upp á háls fær sömu ör-
orkubætur og manneskja sem kemst
allra sinna ferða en er með handar-
exem. Þeim mun meiri sem fötlunin
er, þeim mun dýrara er að lifa þokka-
lega eðlilegu lífi. Hvenær ætla þeir
sem stjóma að vakna? Þetta getur ekld
gengið svona lengur. Fyrir mttugu
árum var talað um að úti í hinum stóra
heimi væri öllum sama um náungann.
Þannig er Island að verða í dag."
Uppgjörið
Fyrstu árunum eftir útskrift lýsir
Baddi eins og hann hafi veriö áferöa-
lagi í rússíbana:
„Ég byijaði að drekka í þessu
kæruleysi á Grensásdeildinni og hélt
því bara áfram.
Svo kom að uppgjörinu. Það er það
tímabil þegar ég gafst upp á að standa
undir væntingum sjálfs mín og ann-
arra. Það má orða það svo, að ég fór að
horfa á sjálfan mig sem aðra tegund.
Ég vissi að ég væri ekki eins og „ann-
að fólk" en ég vissi líka að mér var ná-
kvæmlega sama hvað öðram fyndist
um mig. Þegar kom að þessu uppgjöri
hætti ég að drekka. Það hafði verið fer-
legt vesen á mér, en þarna ákvað ég að
hætta og fór að hugsa öðruvísi. Síðan
era komin tuttugu ár. En það er allt
gert til að lítillækka fólk í minni stöðu.
Þó ég hafi unnið mest allt mitt líf, þá
skerðast bætumar, þannig að það
verður sáralítill fjárhagslegur ávinn-
ingur af því að reyna að bjarga sér."
Sjálfsbjargarviöleitni Badda eru
engin takmörk sett. Hann er skotfimi-
A gæsaskytteríi
Reginmunurá að veiða eða drepa.
Með veiðihundinum Dimmu
Baddi hefur þjálfað marga veiðihunda á
Isiandi. Dimmu átti hann i ellefu ár.
Á hreindýraveiðum
Baddi elskar að vera úti I náttúrunni.
Lætur hjólastólinn ekki aftra sér
Fer hvert á land sem er og lltur ekkl á að
vinir hans séu að gera honum neinn greiða.
Óvenjulegur ferðamáti
Það skiptir ekki máli hvert farartækið er,
markinu skalnáð.
meistari, hefur unniö til fjölmargra
verðlauna í ýmsum skotgreinum og
komst nálægt því aö ná ólympíulág-
marki fatlaöra í skotfimi. Hann hefur
þjálfaö sig upp í aö beita efri hluta lík-
amans þannig að harm sveigir hann
og hleypir afhagalabyssu meö annarri
hendi. Hann skýtur af markrifflinum
liggjandi. Hann hoifist raunsær íaugu
við framtíöina og veit aö einhveijir af
draumum hans munu aldrei rætast:
„Ég las mikið um veiðar meðan ég
dvaldi á Grensásdeildinni og löng þró-
un átti sér stað þar til ég varð alvöra
veiðimaður. Strákunum leist ekkert á
mig fyrst þegar ég fór að mæta á hagla-
byssuaefingar og fór að tala um veiðar
og aðrar hugmyndir sem ég hafði um
þær. Hins vegar geri ég mér grein fyr-
ir að það er farið að halla undan fæti
pg sumir draumar munu aldrei ræt-
ast. Veiðiferðin mín til Afrílcu verður
aldrei farin," segir hann eins og ekk-
ert sé sjálfsagðara. „En meðan heilsan
leyfir og ég hef orku til mun ég stunda
veiðar og æfa mig hjá skotfélögunum.
Ég geri mér hins vegar grein fyrir að
ég þarf önnur áhugamál þegar þessu
sleppir. Þess vegna lærði ég ljósmynd-
un. Eg ætla að hafa framtíðina eins og
æskuna: þar verður aldrei dauður tími
og mér mun aldrei leiðast."
Nei, þaö er sko öruggt að þaö get-
ur ekki oröiö dauöur tími í kringum
þennan mann. Mann, sem búiö er að
hanna heimasíðu um, wheelchair-
hunter.com; mann sem segir meö aug-
lýsingarödd í sítha við blaðakonu sem
hann var að kynnast„takeyour time“...
ogsvo á hann eftirað finna þessa einu
réttu. Hann er einnar konu maöur.
Ekki gleyma því...
annakristine@dv.is