Freyr - 01.05.1979, Side 25

Nauðsynlegt er að þekkja vel
hætti iaxins, en margt getur verið
að varast ef fara á að stunda kyn-
bætur á „viiltum" laxastofni.
Myndin er tekin frá könnun á
göngulaxi á Kálfá 1977.
kennda pörun, er að setja ófrjóvguð hrogn úr
einstökum hrygnum í nokkur ílát, sem ekki er
hægt að þekkja sundur. Velja skal hænga af
handahófi og frjóvga hrogn úr hverri hrygnu
með svilum úr tveim eða fleiri hængum.
önnur aðferð, sem tryggir jafnvel meiri
handahóf í pörun, er að velja nokkrar hrygn-
ur (t. d. fimm) og nokkra hænga. Ófrjóvguð-
um hrognum úr þessum fimm hrygnum er
blandað saman og síðan skipt af handahófi í
fimm ílát. Tveir eða fleiri hængar eru síðan
notaðir til frjóvgunar í hverju íláti. Þessi að-
ferð líkir eftir því, sem gerist í náttúrunni, þar
sem hrygnurnar grafa hrognin í margar
holur, nokkur hundruð í hverri. Hængarnir,
aftur á móti, leita alltaf að nýrri hrygnu, sem
er að fara að hrygna. Þetta flökt hænganna á
milli hrygnanna tryggir margbreytileika í
laxastofninum, og rétt er að mæla með, að
eldisstöðvartaki þettatii fyrirmyndar, miðað
við þá þekkingu sem fyrir hendi er.
Hlutfall kynjanna í stofnfiski.
í flestum tilfellum má komast af með mun
færri hængaen hrygnurtil undaneldis. Hægt
er að mæla með því, að hængar séu aðeins
um 20% af stofnfiskunum. Þar, sem mjög
margir laxar eru notaðir í undaneldi, t. d. yfir
1.000, er hugsanlegt að lækka hlutfall hænga
niður í 10%. Hægt er að kreista hvern hæng
a. m. k. fjórum sinnum á móti fjórum til níu
hrygnum. í öllum tilfellum, nema þar, sem
um mjög fáa undaneldisfiska er að ræða,
ætti ofannefnd aðferð að tryggja það, að um
skyldleikarækt verði ekki að ræða, og vera til
mikils hagræðis fyrir laxabóndann á tvennan
hátt:
a) Hægt er að slátra fleiri hængum.
b) Minni tjarnir þarf undir undan-
eldisfiskinn.
Æskilegt er, að frjóvguð hrogn séu úr laxi,
sem gengið hefur upp á mismunandi tímum.
Það getur ekki talist ráðiegt að fylla klak-
húsið með hrognum úr hrygnum, sem t. d.
eru snemm- eða síðgengnar. Stofnfiskurinn
ætti frekar að vera einkennandi fyrir allan
göngutímann.
Aðeins er hægt að’ mæla með því að fá
viðbótarhrogn (úr villtum laxi), ef skorturerá
laxahrognum í eldisstöðinni. Þó er hugsan-
legt, að slíkur aðkomustofn geti gefið eldis-
stofninum jákvæða erfðaeiginleika, einkum
er ætlunin er að koma á laxagöngum þar,
sem iax hefur ekki verið fyrir, og villilaxinn,
sem notaðurertil blóðblöndunar, erættaður
úr nágrenni þess staðar.
FREYR
289