Freyr - 15.04.1987, Blaðsíða 13

un landbúnaðarins árið 1980 og
Hólmgeir Björnsson segir frá í 18.
tbl. Freys 1985. Með reiknilíkan-
inu má m.a. meta áburðarþörf
miðað við ákveðnar, gefnar for-
sendur, svo sem um vaxtarauka
eftir áburð og ýmsar breytilegar
stærðir, til dæmis áburðar- og
kjarnfóðurverð, túnstærð og
gripafjölda.
Reiknilíkanið gefur færi á að
kanna ítarlegar en ella væri, áhrif
ýmiss konar breytinga á aðstæðum
á hagkvæmustu áburðarnotkun.
Nefna má mismunandi skilyrði til
grasvaxtar og heyöflunar, verð-
lagsmál og framleiðslutakmarkan-
ir til dæmis um þá markvíslegu
þætti sem hafa áhrif á hvað hag-
kvæmt kann að reynast að nota af
áburði. Reiknilíkanið, sem um
ræðir, getur þó í núverandi mynd
ekki svarað öllum þeim spurning-
um varðandi áburðarnotkun sem
hafa verið til umræðu. Par má
nefna atriði, sem álitin eru veiga-
mikil af flestum ef ekki öllum, svo
sem áhrif áburðar á endingu sáð-
gresis, bein og óbein áhrif á hey-
gæði og mismunandi áburðarþörf
eftir jarðvegsgerð. Til þess hefur
vafalítið heldur ekki verið ætlast,
heldur má að þessu leyti líta á
reiknilíkanið sem frumsmíð, sem
þurfi að endurbæta. Þetta reikni-
líkan þarf að nýta eftir föngum
með nauðsynlegum endurbótum.
Líklegasta notagildi reiknilík-
ansins vegna leiðbeininga um
áburðarnotkun er, að með notkun
þess megi átta sig á, hvaða áhrif
breytingar á aðstæðum hafa al-
mennt á hvað hagkvæmast sé að
bera á. Skiptir þá öllu máli að
forsendur allar, hvort sem þær eru
fólgnar í föstum stærðum eða
breytilegum, séu í samræmi við
breytilegar búskaparaðstæður og
innan þeirra marka, sem til greina
koma.
í fjölritsgreininni um reiknilík-
anið er nefnd önnur líkansgerð,
svonefnt hendingarlíkan, þar sem
taka má með í reikninginn óvissu
um tiltekna þætti, svo sem gras-
vöxt og heynýtingu á komandi
sumri.
Langt er frá því, að sú umræða
sem verið hefur að undanförnu
um hagkvæma áburðarnotkun
taki af skarið um, hvernig áburð-
arnotkun verði almennt best hag-
að, enda er margt sem taka þarf
tillit til og sumt af því erfitt að
meta tölulega eins og þegar hefur
verið vikið að varðandi gróðurfar
túna og heygæði, að því leyti sem
þessir þættir eru háðir áburðar-
notkun.
Á fundi ráðunauta, bænda-
skólakennara og aðila frá
rannsóknastarfseminni, sem hald-
inn var á Hvanneyri í ágústlok
1986, voru niðurstöður umræðu-
hópa í aðalatriðum á þann veg, að
æskilegast væri, eins og mál
standa nú, að halda áburðarnotk-
un á hvern hektara af sláttutúnum
óbreyttri í meginatriðum. Þar sem
heyþörf fer minnkandi vegna
framleiðslutakmarkana yrði þá
aðeins hæfilega stór hluti túnanna
nýttur til heyöflunar. Tún til
beitar eingöngu yrðu rýmri en
áður og mætti stefna að því að
rækta hvítsmára í beitartúnum þar
sem því verður við komið og spara
þannig áburð. Jafnframt gefst
svigrúm til endurræktunar túna,
og túnspildur á erfiðasta ræktun-
arlandinu eða því fjarlægasta þarf
þá sums staðar ekki að nýta
lengur.
Segja má, að leiðbeinendur séu
í meginatriðum sammála um,
hvernig áburðarnotkun verði al-
mennt best hagað. Engu að síður
þarf jafnan að endurmeta for-
sendur leiðbeininga, og reiknilík-
an af því tagi, sem fyrr er nefnt,
getur verið öflugt hjálpartæki til
þess að átta sig á, hvaða áhrif
breyttar aðstæður hafa almennt
fremur en í einstökum tilvikum, á
hagstæðustu áburðarnotkun. í
einstökum tilvikum, það er á ein-
stökum bæjum, er því aðeins unnt
að nota slík líkön að ljóst sé að
forsendur reiknilíkansins svari í
öllum atriðum til aðstæðna á við-
komandi búi. Þess vegna er lík-
legra til árangurs að nota slíkt
líkan í fyrstu til endurskoðunar á
almennum leiðbeiningum, svo-
nefndum handbókarleiðbeining-
um.
Þróun áburðamotkunar
Áburðarnotkun hefur verið minni
á hvern hektara af ræktuðu landi
síðastliðin ár en var um meira en
tveggja áratuga skeið þar á undan.
Heildarsala áburðar hefur einnig
minnkað og var svipuð árið 1985
og var áratug áður, árið 1975.
Á árunum 1957 til 1980 var
áburðarnotkun á hvern hektara að
mestu óbreytt, eftir tímabil vax-
andi áburðarnotkunar allt frá
1920. Eftir 1980 hefur áburðar-
notkun á hvern hektara af rækt-
uðu landi farið minnkandi og svo
var komið 1985 að áburðarnotkun
á hvern hektara var svipuð og 30
árum áður árið 1955.
Meðan áburðarnotkunin var
hvað mest var hún innan þeirra
marka sem hagkvæm mega teljast.
Framleiðslutakmarkanir hafa svo
leitt til minni notkunar á áburði
síðustu 7 árin en áður var. Enn
virðist ekki sjá fyrir endann á
þessum samdrætti í framleiðslu.
Nú er það svo, að draga má úr
áburðarnotkun með fleiru en einu
móti.
í fyrsta lagi kemur til álita að
draga úr áburðarnotkun á hvem
hektara lands.
í öðru lagi hlýtur hver og einn
að íhuga, hvort leggja eigi af
lökustu túnspildurnar og þær
sem lengst eru frá bæjarhús-
unum.
í þriðja lagi er hugsanlegt að
nýta tún í auknum mæli til
beitar og draga um leið úr
áburðarnotkun á þann hluta
túnanna. Þar sem smári er í
grassverði beitartúna mætti
fella notkun níturnáburðar að
mestu niður.
En það er ekki einungis minni
heyþörf en fyrir nokkrum árum,
Freyr 301