Freyr - 15.04.1987, Blaðsíða 14

Frá tilraunastöðinni á Sámsstöðum árið 1967. Unnið að áburðartilraun. Á myndinni
eru, taldir frá vinstri; Ólafur Dýrmundsson, Kristinn Jónsson, tilraunastjóri (situr á
dráttarvélinni), Hafsteinn Pálsson og Unnur Hjaltadóttir. (Ljósm. Agnar Guðnason)
sem hefur orðið mönnum tilefni til
hugleiðinga um það, hvort ekki
megi draga úr áburðarnotkun.
Því hefur til dæmis verið haldið
fram, að æskilegt sé að stækka
túnin að því marki að nota megi
jafnvel helmingi minni áburð en
mest var notað á árunum 1957—
1980.
Stækkun túna umfram brýnustu
þarfir hefur annan tilgang en að
spara áburð og það með meira en
stundarhagsmuni í huga. Því meira
sem er af ræktuðu landi þeim mun
betur erum við búin undir skort á
innfluttum áburði eða aukna mat-
vælaþörf innanlands er fram líða
stundir. Steinefnaáburð verðum
við að flytja inn. Forði forsfórs og
kalís til áburðarframleiðslu er
álitinn mikill, en þær aðstæður
geta skapast að erfitt verði um
aðflutninga.
Öllum er vafalaust ljóst að það
þarf meira en óljósar hugmyndir
um framtíðarhorfur til þess að
réttlæta ræktun túna langt umfram
það sem til þarf með hóflegri
áburðarnotkun. Að óbreyttu eru
því litlar líkur á því að markvisst
verði unnið að ræktun í stórum stíl
umfram það sem þarf með svip-
aðri áburðarnotkun og nú er.
Hvað er hagkvæmt að bera á
tún?
Hve miklu máli skipta nú þessi
áburðarkaup í búrekstrinum?
Láta mun nærri að fjórðungur til
þriðjungur af framleiðsluverði
heys fari til áburðarkaupa. Það
eru um 10% af heildartekjum
meðalbúsins og líklegt er að
áburðarkaup hafi numið um 210—
220 þúsund krónum á meðalbúi
árið 1986. Alls er um að ræða
verðmæti sem nema rúmum 600
milljónum króna í áburðar-
kaupum árlega. Hlýtur því að
skipta talsverðu að þessir fjár-
munir nýtist sem best.
Við skulum hugsa okkur að
heyþörf hafi minnkað sem nemur
10 hundraðshlutum. Þá er mögu-
legt að draga úr áburðarnotkun
um allt að fjórðungi á hvern hekt-
ara. Hins vegar getur verið væn-
legra að halda áburðarnotkun á
hvern hektara af sláttutúnum
óbreyttri en bera á minna land en
áður.
Helstu rökin fyrir því að betra
sé að bera fullan skammt á minna
land en að draga úr áburðarnotk-
un á hvern hektara eru þau:
(1) að tún gangi fyrr úr sér og falli
fremur í órækt, þar sem lítið
er borið á.
(2) að taðan verði kjarnlítið fóður
þar sem lítið er borið á.
Áburðarnotkun verður að sjálf-
sögðu að svara kostnaði og þá
fyrst og fremst með vaxtarauka,
eða auknum grasvexti.
En jafnframt eru vel áborin
grös blaðmeiri en illa áborin og
blaðvöxtur stendur lengur, þar
sem vel er áborið. Meira er af
prótíni og steinefnum í töðu af
velábornu túni heldur en er þar
sem minna er borið á, að öðru
jöfnu. Sama gildir um lífsnauðsyn-
leg efni eins og vítamín. Áburð-
arnotkun hefur því umtalsverð
áhrif á heygæði.
Áburðartilraunir hafa einnig
sýnt að sáðgresi lætur fljótt undan
síga þar sem áburð skortir. í stað-
inn leita önnur grös inn á túnin,
svo sem snarrót, língresi, innlend
sveifgrös og knjáliðagras svo að
einhver séu nefnd. Þessi grös eru
flest uppskeruminni en vallarfox-
grasið, aðaltegundin í sáðblönd-
unum. Auk þess þroskast hinar
ýmsu tegundir ekki samtímis,
þannig að hvenær sem slíkt tún er
slegið eftir að sæmilegri sprettu er
náð má búast við að grasið sé að
hluta til úr sér sprottið.
Áburðarþörfin er háð bæði
jarðvegsgerð, aldri túna og
vaxtarskilyrðum á hverjum stað.
Nokkur dæmi skulu nefnd.
Sandatún eru áburðarfrekari en
tún ræktuð úr grasmóum, fram-
ræstum mýrum eða á valllendi.
302 Freyr