Freyr - 15.05.1987, Blaðsíða 12

Ráðunautafundur
Áslaug Helgadóttir,
Rannsóknastofnun landbúnaðarins
Áhrif gróðurfars
á afrakstur túna
Á allra síðustu árum hafa áherslur í jarðrœkt breyst á íslandi. Nýrœkt hefur nú verulega
dregist saman, um stund að minnsta kosti, en aukinn áhugi er á endurrœktun túna.
Bjarni Guðleifsson setti jafnvel fram þá skoðun í Frey (82. árg., bls. 52-54), að tún beri
að endurvinna á 5-10 ára fresti.
Áslaug Helgadóttir.
Endurvinnsla er dýr og því er
nauðsynlegt að huga vel að því
hvenær ber að endurvinna, sér-
staklega í ljósi þess að nú er mikil-
vægt að leggja áherslu á hagkvæmi
í framleiðslu frekar en nragn.
Meginröksemdin fyrir endur-
vinnslu er sú að tún séu gróður-
farslega úr sér gengin, sáðgresi sé
horfið og innlend grös, sem náð
hafi yfirhöndinni, gefi minni upp-
skeru og séu lélegra fóður. Því er
bóndanum nauðsynlegt að fá upp-
lýsingar um hvort rétt sé að skipta
á innlendum gróðri og sáðgresi í
því skyni að ná fram sem hag-
kvæmastri framleiðslu. Sáðgresi
endist víðast hvar illa í túnum og
380 Freyr
innlendur gróður nær fljótt yfir-
höndinni. Ending sáðgresis og
gróðurfar er háð ýmsum umhverf-
isþáttum og meðferð túnsins.
Fjallað verður stuttlega um þessa
þætti áður en spurt verður hvort
gróðurfar hafi áhrif á uppskeru og
gæði heysins sem af túnum fæst.
Vallarfoxgras er mikilvægasta sáð-
gresið og er umfjöllunin því tak-
mörkuð við þá tegund.
Gróðurfar og umhverfið.
Tún á íslandi eru af ýmsu tagi.
Annars vegar eru tún sem nytjuð
hafa verið lengi og aldrei hefur
verið sáð í. Eru þau yfirleitt á
valllendi og eingöngu vaxin inn-
lendum gróðri. Hins vegar eru tún
sem ýmist hafa verið endurunnin
eða ræktuð á nýbrotnu landi. í
þau hefur verið sáð grasfræi og
hefur vallarfoxgras verið lang-
mikilvægasta sáðgresið undan-
farna áratugi. Oft á tíðum er þó
lítið eftir af sáðgresinu, en inn-
lendur gróður, bæði grös og tví-
kímblöðungar, hafa náð þar fót-
festu. Ýmsir umhverfisþættir hafa
áhrif á endingu vallarfoxgrass í
túnum og einnig á tegundasam-
setningu túnanna.
Margar athuganir bæði hér-
lendis og erlendis hafa sýnt að
eftir því sem túnin eru eldri því
minna er af vallarfoxgrasi. Hlut-
deild annarra tegunda innlendra
vex að sama skapi. Segja má að
aldur túnsins sem slíkur hafi ekki
endilega bein áhrif á tegunda-
samsetninguna, heldur hafi aðrir
þættir náð að hafa áhrif á gróður-
farið.
Ahugavert er að kanna hvernig
uppskeran breytist með aldri. í því
skyni var tekin saman uppskera t'
35 tilraunum á Hvanneyri á árun-
um 1971-1985. Voru þetta allt til-
raunir þar sem aðallega hafði ver-
ið sáð vallarfoxgrasi og vallar-
sveifgrasi. Reynt var að draga úr
árferðismun með því að taka út
áhrif hita á uppskeru. Reyndist
það samband vera unr 540 kg þe./
ha/°C. Af 1. mynd sést að upp-
skera fellur verulega fyrstu árin,
og þá einkanlega annað árið frá
sáningu eða úr 63 hestburðum í 55
hestburði. Eftir því sem tíminn
líður sveiflast uppskeran í kringum
50 hkg þe./ha. Þessi aukna upp-
skera fyrst eftir sáningu fæst ef-
laust vegna aukins áburðar sem
borinn er í landið við ræktunina og
loftunar í jarðvegi. Bæði þessi
áhrif hverfa nokkuð fljótt.
Engar beinar athuganir hafa
verið gerðar á áhrifum framræslu-
stigs á endingu vallarfoxgrass og
gróðursamsetningu hérlendis.