Freyr - 15.08.1987, Blaðsíða 7

Álitsgerð um sauðfjárrækt
Fyrir nokkru var birt álitsgerð um sauðfjár-
rækt undir heitinu „Sauðfjárrækt á íslandi —
staða og stefna“. Álitsgerðin er samin af
starfshópi sem landbúnaðarráðherra skipaði
haustið 1986, en í honum voru: Benedikt
Bogason, tilnefndur af Byggðastofnun; Sig-
urður Þórólfsson, tilnefndur af Stéttarsam-
bandi bænda; Jóhannes Kristjánsson, til-
nefndur af Landssamtökum sauðfjárbænda;
Jón Viðar Jónmundsson, tilnefndur af Búnað-
arfélagi íslands og Bjarni Guðmundsson, til-
nefndur af landbúnaðarráðherra og var hann
formaður hópsins.
Álitsgerðin er ítarleg og skiptist í þrjá
meginkafla; sauðfjárræktin síðasta áratuginn,
þættir sem áhrif hafa á sauðfjárræktina næstu
árin og álit og tillögur. í fyrsta kaflanum
kemur m.a. fram að fækkun ásetts fjár á
tímabilinu 1975—1986 er um 184 þúsund eða
21% en kindakjötsframleiðslan hefur
minnkað minna. Stafar það bæði af því að við
fækkun fellur aukalega til kjöt og afurðasemi
eykst að öðru jöfnu, (rýmkun í högum).
Kindakjötsneysla innanlands á þessu tíma-
bili hefur verið breytileg en er þó á niðurleið
þegar á heildina er litið. Þannig var hún 46,4
kg á íbúa árið 1982 en aðeins 32,3 kg á íbúa
árið 1986. Minnt skal á að hvert kg á íbúa í
kjötneyslu nemur um 240 tonnum. Leitað er
að ástæðum fyrir þessari minnkun á kinda-
kjötsneyslu landsmanna og einkum stöðvast
við að kindakjöt hefur hækkað meira í verði
en annað kjöt. Því veldur annars vegar lágt
verð á innfluttu fóðri sem og aukin hag-
kvæmni við alifugla- og svínarækt og hins
vegar samdráttur í niðurgreiðslum á kinda-
kjöti. Sem dæmi um þetta var kjúklingakjöt
88% dýrara en kindakjöt í heilum skrokkum
árið 1976, en aðeins 25% dýrara árið 1986. Þá
hefur útflutningsverð á kindakjöti orðið sífellt
óhagstæðara á þessu tímabili.
Könnuð var afkoma sauðfjárbúa og kom þá
í ljós að samkvæmt búreikningabúum eru
fjölskyldutekjur sauðfjárbúa um 15% lægri á
sauðfjárbúum en meðaltal allra búreikn-
ingsbúa sýnir á árunum 1976—’85.
Fjallað er um sauðfjárrækt og landnýtingu
og vitnað þar til skýrslu um landnýtingu sem
út kom á sl. ári. Vakin er athygli á að ekki
hefur tekist að ná samstöðu hlutaðeigandi
aðila um hver raunveruleg staða landnýtingar
er og segir þar orðrétt: „Ekki skal fjöður yfir
það dregin að deilur lærðra manna hafa
fremur aukið óvissu um stöðu landnýtingar-
mála en dregið úr þeim.“ Þó er bent á að
þróun sauðfjárræktar síðasta áratuginn hefur
verið í þá átt að létta einkum á þeim svæðum
þar sem gróður stendur höllum fæti.
Fjallað er um sauðfjárrækt sem þátt í at-
vinnu og viðhaldi byggðar og kemur þar í ljós
að byggð í sumum sýslum og héruðum hvílir
að meginhluta á sauðfjárrækt og fer það
saman við þau svæði þar sem byggð er dreifð-
ust og minnst um þéttbýlisstaði.
Þar er jafnframt vakin athygli á að margir
bændur una við lítil sauðfjárbú sem gefa litlar
árstekjur því að slíkur búrekstur gefur þeim
möguleika á frjálsræði og umgengni við lif-
andi náttúru. Slík bú hafa lítið að segja fyrir
heildarmagn sauðfjárafurða en þau fylla upp í
byggðamynstrið, stytta bæjarleiðir og styrkja
hinn félagslega þátt sveitanna sem í engri
búgrein er jafn sterkur og í sauðfjárrækt.
Mikilvægasti hluti skýrslunnar er kaflinn
um álit og tillögur. Þar er gengið út frá fyrstu
grein núverandi búvörulaga, nr. 46/1985 þar
sem m.a. segir að innlend aðföng nýtist sem
best við framleiðslu búvara. í framhaldi af því
ályktar starfshópurinn að sauðfjárræktinni
verði áfram ætlað að sjá þjóðinni fyrir megin-
hluta þess kjötmetis er hún þarfnast. Jafn-
framt bendir starfshópurinn á að áfram þurfi
Freyr 615