Freyr - 15.06.1992, Blaðsíða 6

478 FREYR
12.’92
Atvinnumál í dreifbýli
A síðustu misserum hafa ýmis áföll dumð
yfir atvinnulíf í dreifbýli hér á landi. Fyrir
rúmu ári var boðaður stórfelldur niður-
skurður í sauðfjárrækt. Fyrri hluti hans fór
fram sl. haust en síðari hlutinn verður
framkvæmdur á komandi hausti. Þá liggur
fyrir að samdráttur verði á næstunni í
mjólkurframleiðslu, í framhaldi af áfanga-
skýrslu Sjömannanefndar. Þó að sá sam-
dráttur verði verulega minni en í sauðfjár-
rækt, kemur hann til viðbótar honum.
Það sem hér hefur verið sagt er ekki
neitt nýtt. Allt frá því um f980 hafa verið í
gangi aðgerðir til að tempra hefðbundna
búvöruframleiðslu með ráðstöfunum
stjórnvalda og hefur ríkt fullur skilningur á
því að þess var þörf, þótt skoðanamunur
hafi verið á einstökum útfærslum.
Um líkt leyti og þessar aðgerðir til sam-
dráttar í sauðfjárrækt og mjólkurfram-
leiðslu komu fram, var farið að leita eftir
nýjum atvinnutækifærum. Þá var upp-
gangur á loðdýrarækt og í fiskeldi í nálæg-
um löndum og ákváðu íslendingar að taka
þátt í þeim ævintýrum, enda aðstæður til
þess engu síðri og jafnvel betri en í öðrum
löndum. Skemmst er frá því að segja að
þessar greinar hafa ekki tekist sem skyldi,
þótt undantekningar séu þar á og ekki
útséð hvað framtíðin beri með sér í þeim
efnum.
Þriðja stórverkefnið sem ráðist var í til
að efla atvinnu í dreifbýli var ferðaþjón-
usta. Um hana er allt annað að segja og
hefur þar orðið farsæl þróun sem enn er á
uppleið. Athygli vekur í því sambandi að
hér hafa tvær framleiðslugreinar, loðdýra-
rækt og fiskeldi, átt við erfiðleika að stríða
á sama tíma og þjónustugrein, ferðaþjón-
ustu, hefur vegnað betur.
Þó að það sé sem betur fer margt jákvætt
að segja um íslenskan landbúnað, er
framundan mikið átak í því að efla at-
vinnulíf í dreifbýli. Ef þar tekst ekki vel til
mun búseta víða leggjast niður í sveitum.
Ljóst hefur verið um nokkurra ára skeið
að vinna þarf að eflingu atvinnulífs í dreif-
býli út frá þeim forsendum að frumkvæði
og framtak verði í höndum þeirra sem
málið brennur á, þ.e. því fólki sem skortir
viðnám krafta sinna. Hlutverk hins opin-
bera og heildarsamtaka í landbúnaði eða
stjórnsýslu sé hins vegar að greiða götu
þeirra sem atvinnustarfseminnar njóta.
Þar er mikið verk að vinna; byggja upp
hugmyndabanka, aðstoða við áætlana-
gerð, kynna möguleika á fyrirgreiðslu
hvað varðar lán og framlög, veita upplýs-
ingar um stjórnsýslu hvers konar, þ.e.
verslunarleyfi, einkaleyfi, skattamál og
tolla sem og ýmis lögfræðileg atriði.
Hér er þó ótalið það sem e.t.v. skiptir
mestu máli, en það er aðstoð við menntun
hvers konar, stutt sem langt nám. Ljóst er
að það er einstaklingurinn sjálfur, þekking
hans og vilji sem allt stendur og fellur með.
Velmegun þjóða byggist að vísu mikið á
náttúruauðlindum hennar, en hún hvílir
þó ekki síður og enn frekar á menntun og
frumkvæði einstaklinga hennar. Þekkt er
að þjóðir með tiltölulega litlar náttúruauð-
lindir hafa byggt upp mikla velmegun,
m.a. Japanir og Danir.
Framtíð dreifbýlis hér á landi, sem og
þjóðarinnar allrar, byggist öðru fremur á
að hún haldi við og bæti menntun sína;
komi auga á möguleika sína og geri sér
grein fyrir stöðu sinni í bráð og lengd. Þar
skiptir einnig máli að læra hógværð í um-
gengní við auðlindir landsins og náttúru
þess. Krafan um góð lífskjör er góðra
gjalda verð, en þá gagnkröfu að hagsmunir
framtíðarinnar hafi forgang fram yfir
stundarhagsmuni, á að setja enn hærra.^ ^