Freyr - 15.06.1992, Blaðsíða 42

514 FREYR
12.’92
Hefur hagsmunagœslan
brugðist?
Rósmundur G. Ingvarsson
Sá er þetta ritar hefur áður sent frá sér grein um aðgerðir þœr varðandi sauðfjárbú-
skap, sem nú eru að komast í framkvœmd í landinu. Birtist hún í blaðinu Einherja
síðast í apríl sl. Þar er sýnt fram á hina gífurlegu tekjuskerðingu, sem sauðfjáreigendur
verða fyrir á þessu ári og örfáum nœstu árum. Tekið er dœmi um skuldlaust bú með
allgóðar afurðir, bú sem hafði 300 œrgiidis afurða fullvirðisrétt fyrir skerðingu sl. haust.
Útkoman er þannig að hreinar
tekjur lækka um ca 775.000 kr.
miðað við að skerðing sl. haust hafi
verið 8,15% (633.700 kr. þar sem
skerðin var 2,5%) og er þó ekki öll
fyrirhuguð skerðing tekin inn í
dæmið. Er þá næsta lítið eftir að
kaupi bóndans.
Reiknað er með: Skerðingunni
sl. haust, skerðingu nú rétt fyrir
sauðburðinn og í haust (17%),
lækkun verðs á innlögðu dilkakjöti
um 20% á fimm árum og 2% lækk-
un vegna GATT.
(Dæmið ætla ég sé nægilega
nálægt réttu til að sýna alvöru
málsins.) Astæðan fyrir þessum
aðgerðum er sögð síminnkandi
sala kindakjöts, nýr búvörusamn-
ingur er að taka gildi og ný reglu-
gerð komin (samkvæmt honum).
Hið fyrsta sem að bændum snýr
núna er að gera sér sem besta grein
fyrir stöðunni. Næst er að finna ráð
til úrbóta. Og í þriðja lagi þarf að
ræða við stjórvöld, koma þeim í
skilning um hvert stefnir o.s.frv.
Venja er að velja þá stóru
Orsakir þess hvernig komið er fyrir
sauðfjárbændum eru eflaust marg-
ar og vandséð hver vegur þyngst.
Ef nefna skal einhverjar, verður
fyrst fyrir hinn mikli áróður, sem
stærstu fjölmiðlarnir hafa lengi
haldið uppi gegn bændum og/eða
sauðkindum, (eða fjölmiðlar verið
notaðir í þeim tilgangi). Þar ber
hæst Dagblaðið (DV), en einnig
Rósmundur G. lngvarsson.
Morgunblaðið og reyndar Sjón-
varpið.
I annan stað má nefna atriði,
sem bændur e. t. v. hefðu getað ráð-
ið við þróun á sjálfir. Æðsta stjórn
sem bændur hafa, er stjórn Stéttar-
sambands bænda og fulltrúafundur
sem ma. kýs stjórnina. Það eru
aðalfundir hvers og eins hreppa-
búnaðarfélags, sem kjósa kjör-
menn, sem síðan mæta á kjör-
mannafundi og kjósa fulltrúa á
Stéttarsambandsfundina. Eins
konar regla mun vera að kjósa
frekar stórbændurna og hafa þeir
ráðið og mótað stefnu bænda. Þar
af kemur líklega stórbændastefnan
(að hluta til), sem Sjömannanefnd-
in (Mundarnir o.s.frv.) er svo
hrifin af. En fram hefur komið að
hún beint ætlast til að fjársterkir
aðilar kaupi upp framleiðslurétt-
inn á frjálsum markaði og bæti við
stóru búin. Þannig mundi greiðslu-
markið smá saman komast í fárra
hendur.
Engan veginn er sjálfgefið að
stórbúin séu hagkvæmust. Þvert á
móti hafa fjölskyldubúin komið
best út samkvæmt búreikningum.
Gleymast minnstu brœður
vorir?
Stéttarsamband bænda er sá aðili
sem hefur með kjarabaráttu stétt-
arinnar að gera og ber stjórninni að
gæta hagsmuna suðfjárbænda sem
annarra bænda. Hér hefur eitthvað
brugðist. Þegar tekjur sauð-
fjárbænda rýrna samkvæmt vald-
boði um helming eða meira, án
þess að vinnuálag minnki teljandi,
þá hlýtur hagsmunagæslan að hafa
brugðist.
Stundum hefur læðst að mönn-
um grunur um að fulltrúar á Stétt-
arsambandsfundum hafi gleymt að
þeir eigi líka að gæta hagsmuna
sinna minnstu bræðra. Frá þessu
hafa ávallt verið einhverjar undan-
tekningar, en meirihlutinn virðist
kjósa stórbændastefnuna. Mikill
meirihluti fjárbænda ætla ég að séu
með bú sem eru meðalstór og
minni.
Stefnan í málum framleiðenda
sauðfjárafurða, sem nú er að koma
í dagsljósið, sýnist hafa verið mót-