Freyr - 15.06.1992, Blaðsíða 20

Menningarlandslag -
einkenni sveitanna
Auður Sveinsdóttir
Skilgreining
Orðin menningarlandslag eða
búsetulandslag eru sumum fram-
andi í íslensku máli. Það sem felst
í sjálfu hugtakinu ætti þó að vera
flestum kunnugt því það segir
hvernig maðurinn mótar landið
með búsetu sinni. Hér á íslandi er
umræðan um þessa skilgreiningu
komin stutt á veg. Nágranna-
þjóðir okkar í Vestur Evrópu og
einkum á Norðurlöndum hafa þó
velt þessu lengi fyrir sér og telja sig
geta skilgreint það eitthvað á þessa
leið: „Menningarlandslagið er
myndað afsamspili náttúruaflanna
og athafna mannsins. Það er sí-
Gamall áveituskurður á Hólum í
Hjaltadal erhluti aísögujarðræktar
á íslandi. Hér að hverta í skóg.
Ljósm: A.S.
breytilegt. Maðurinn rcektar landið
eftir sínu höfði en þegar því er hœtt
nœr náttúran sjálf yfirhöndinni.
Landslagi rná skiþta í þrennt: nátt-
úrulegt landslag (þar sem áhrifa
mannsins gœtir lítið), menningar-
iandslag (mótað af athöfnum
mannsins) og að síðustu bceja og
borgalandslag.
I menningarlandslaginu má sjá
minjar byggða, húsdýrahalds og
rcektunar allt frá fomri tíð fram á
okkar daga.
Þekking á gömlum vinnubrögðum
til sveita er mikilvœg skUningi á
hvemig hið svokaUaða menning-
arlandslag hefur mótast".
ar umræðan um hvernig landið sé
að breytast og hvernig það eigi að
líta út. Hvað verður um hið
ræktaða land sem ekki er lengur
not fyrir? í Skandinavíu er sú
tilhneiging að þar taki skógurinn
við og allt verði þakið skógi, bæði
órækt svo og til nytja. Margir eru
andvígir því og telja að við það
glatist mikið af „hefðbundnu"
útliti sveitanna.
Hér á íslandi stöndum við
frammi fyrir gríðarmiklum breyt-
ingum í landbúnaðinum og því er
ekki óeðlilegt hér vakni einnig sú
spurning „hver verður ásýnd
landsins".
í umræðunni
Alls staðar þar sem búskapar-
hættir breytast og hefðbundinn
landbúnaður dregst saman, vakn-
Áhrif mannsins
í raun og veru er aðalatriðið það
að með athöfnun sínum, hverjar
svo sem þær eru, breyta mennirnir
Efnistaka mótai landslagið. Ljósm: A.S.
8