Freyr - 01.07.1999, Blaðsíða 15

annars staðar. Fitusýrur í fiskimjöl-
inu skila sér í afurðir svína og ali-
fugla eins og sjá má á gildum fyrir
omega-3 fitusýrur í 2. töflu. Hjá
RALA hafa verið gerðar umfangs-
miklar mælingar á fítusýrum í
svínakjöti og svínafítu. Þessarmæl-
ingar hafa sýnt að oft er talsvert af
ómettaðri fítu eins og omega-3 fitu-
sýrum í svínaafurðum og meira en
tíðkast erlendis í sambærilegum af-
urðum. Gildi fyrir svínakjöt eru
breytileg og endurspegla mismun-
andi fóðrun (5). Omega-3 fítusýrur
eru einnig í ýmsum unnum kjötvör-
um enda er svínakjöt og svínafíta
mikilvægt hráeíni í kjötiðnaði. í 2.
töflu eru vínarpylsur sýndar sem
dæmi um þetta.
A RALA hafa verið gerðar til-
raunir með áhrif mismunandi fóðr-
unar á gæði svínakjöts og hafa
ýmsar niðurstöður meðal annars
verið birtar í fjölritum RALA nr.
188, 195 og 196.
Mikið er af omega-3 fítusýrum í
hrossa- og folaldakjöti en fyrst og
fremst er um að ræða fítusýru sem
upprunnin er í grasi. Mikið af
ómettuðum fítusýrum í hrossakjöti
skýrir hve illa það geymist og þrán-
ar fljótt.
Fitusýrur í eldisfiski fara eftir því
á hverju fiskurinn lifír. Niðurstöður
fyrir eldislax í 2. töflu sýna að hann
er sambærilegur við villtan lax
varðandi omega-3 fitusýrur enda er
lýsi notað í fóðrið. Erlendis hefur
þekkst að nota jurtaolíur í fóður
eldisfíska. Þá verða til nokkurs
konar jurtaolíufískar með fitusýrum
3. tafla. Omega-3 fitu- sýrur í eggjum frá fjór- um löndum (4).
Framleiðslu Omega-3
land fítu-
mg/100g sýrur
ísland 240
Finnland 100
, Svíþjóð 70
Grikkland 30
sem eru ekki eiginlegar fyrir fiska.
Islensk egg hafa greinilega sér-
stöðu eins og fram kemur í 3. töflu
en þar eru fjögur lönd borin saman.
j Mælingamar era allar gerðar á
sömu rannsóknarstofu þannig að
samanburðurinn er mjög áreiðan-
legur. Omega-3 fitusýrur í íslensk- ,
um eggjum eru aðallega sjávar-
; fangsfitusýrur, hins vegar voru þær
fitusýrur ekki mælanlegar í grísku
eggjunum. Erlendis hefur verið
hugað að sérstakri framleiðslu á !
eggjum með auknu innhaldi
omega-3 fítusýra og líkjast þau ís-
lensku eggjunum.
Fitusýrur í afurðum
skipta máli
Fita og fitusýrur í afurðum hafa
mikil áhrif á gæði afurðanna.
Ókostimir við það að auka hlut
ómettarar fítu, eins og omega-3
fítusýra, í eggjum og kjöti af ein-
maga dýrum er hætta á aukabragði
og skertu geymsluþoli. Víðtæk
notkun á fískimjöli getur leitt til
vandamála allt frá fískibragði af af-
urðum til þránunar á unnum kjöt-
vörum í geymslu. Mikil vinna á
RALA fór í að fást við þessi vanda-
mál. Því er ljóst að nákvæm stýring
á fiskimjöli í fóðri samkvæmt bestu
upplýsingum skipir miklu máli fyr- j
ir landbúnaðinn og ímynd afurð-
anna. Til þess að tryggja gæði
svínakjöts þarf að halda notkun á
fískimjöli, lýsi, hertu lýsi og jurta-
olíum innan hæfílegra marka.
Omega-3 fítusýrur eru ekki í
lambakjöti í þeim mæli að óttast
þurfí bragðgalla. Auk þess eru
þessar fitusýrur nánast ekki fyrir
hendi í yfirborðsfitu lamba. Svína-
fita getur aftur á móti orðið talsvert
ómettuð enda hættir henni til að
þrána.
Omega-3 fítusýrur í fæði ís-
lendinga koma fyrst og fremst úr
fiskmeti. Afúrðir frá landbúnaði
geta engu að síður skipt nokkru
máli. Lambakjöt er þar á meðal
þótt ekki sé mikið af omega-3 fitu-
sýrum í því, borið saman við ýmis
önnur matvæli. Margt er enn á
huldu um efnaskipti fitusýra í jórt-
urdýrum og er þörf á rannsóknum
til að greiða úr því.
Lokaorð
Mikilvægt er að framleiðendur
hugi að gæðaþáttum, svo sem
bragðgæðum, geymsluþoli og
vinnslueiginleikum, en það ræður
úrslitum um það hvort neytendum
og matvælaframleiðendum líkar af-
urðimar.
Mikilvægt er að réttar upplýsing-
ar liggi fyrir um fítusýrur í afurðum
enda byggja neyslukannanir á þess-
um gögnum. Viðhorf almennings
til afurða geta mótast talsvert af
upplýsingum um efnasamsetningu
og hollustu. Á þessu sviði er mögu-
legt að styrkja stöðu matvæla frá ís-
lenskum landbúnaði. Ástæða er til
að þakka Framleiðsluráði landbún-
aðarins, búgreinafélögum og Fram-
leiðnisjóði fyrir framsýni og stuðn-
ing við verkefni af þessu tagi. Loks
má minna á að alþjóðleg verkefni
geta skilað miklum árangri, meðal
annars með beinum samanburði við
önnur lönd.
Heimildir
Enser, M., K. Hallet, B. Hewitt,
G.A.J. Fursey" J.D. Wood, 1996. Fatty
acid content and composition of
English beef, lamb and pork at retail.
Meat Science. 42: 443-456.
Guðjón Þorkelsson, Ylva Bergqvist,
Kerstin Lundström og Rósa Jónsdóttir,
1996. Fatty acid composition of M.
longissimus dorsi of different fat grades
of Icelandic lamb. „Meat for the
consumer" - 42nd ICoMST: 224.
Guðrún V. Skúladóttir og Stefán Sch.
Thorsteinsson, 1996. Omega-3 fitusýr-
ur í íslensku sauðfé. Freyr,, ’96: 238-
242, 237.
Aro, A., J.M. Antoine, L.
Pizzoferrato, Ó. Reykdal“ G. van
Poppel, 1998. Trans fatty acids in dairy
and meat products írom 14 European
countries: The TRANSFAIR study.
Joumal of food Composition and
Analysis 11: 150-160.
Rósa Jónsdóttir, 1997. Áhrif
fóðurfitu á svínakjöt, skoðuð með fitu-
sýrugreiningum, skynmati og fjöl-
breytutölfræði. Fjölrit RALA 188.
FREYR 8/99 - 15