Freyr - 01.07.1999, Blaðsíða 24

drög verið lögð að því að meta
megi frjósemi jarðvegsins með til-
liti til helstu næringarefnanna,
áhersla lögð á fulla nýtingu búíjár-
áburðarins og einungis viðbót nær-
ingarefna með tilbúnum áburði
eftir þörfum. Þetta hefur í raun víða
lengi verið framkvæmt en
Þóroddur Sveinsson [16] telur að
áburðaráhrif mykjunnar séu oft
vanmetin og að við gerð áburðar-
áætlana virðist bændur taka veru-
legt tillit til nýtanlegs kalís, minna
til köfnunarefnis og alls ekki til
fosfórs. Þetta samræmist ekki hug-
myndum um vistvænan landbúnað,
jafnvel þó að einungis mjög lítill
hluti landsins sé í rækt og því lítil
hætta á mengun.
Næringarefnabókhald og áburð-
aráætlanir sem byggja á næringar-
efnajöfnuði geta leitt til betri nýt-
ingar næringarefnanna [15,16] og
ættu tvímælalaust að vera grunnur
áburðaráætlana i vistvænum land-
búnaði. Þó vantar mikið af grunn-
upplýsingum um jarðveg til að vel
sé. A seinustu árum hefur ítrekað
verið bent á að ríflega sé borið á af
fosfór [5,16] og það má gera ráð
fyrir að í gömlum túnum með P-töl-
um yfir 10 megi uppfylla fosfór-
þörfinni með búfjáráburðinum ein-
um saman. Um mat á kalítölum rík-
ir mun meiri óvissa, hér er brýn
þörf á meiri rannsóknum.
Athuganir á losun köfnunarefnis í
jarðvegi eru komnar af stað [3] en
það vantar enn mikið þar sem upp-
lýsingar um losun úr frjósömum
móajarðvegi (valllendi) og mýrar-
jarðvegi vantar nær alveg. Áhrif
sýrustigs, raka og breytileiki eftir
landshlutum hefur heldur ekki ver-
ið athugaður. Það verður því að
taka þær tölur, sem hér eru settar
fram (3. og 4. tafla), sem fyrstu
nálgun en mjög ákveðna ábendingu
um að hér sé um stærðir að ræða
sem miklu máli skipta.
I þessari framsemingu hefur ekki
verið gerður greinamunur á mykju
sem til fellur við beit og þess sem
til fellur á innistöðutíma en í bús-
jöfnuði er það gert og þyrfti að taka
inn áburðaráætlanir. Það þarf einn-
ig að taka tillit til ungviðis og geld-
neytis og síðast en ekki síst að-
stæðna á hverju búi.
Frumskilyrði þess að hægt sé að
nota efnajöfnuð við gerð áburðar-
áætlana er að vel sé haldið utan um
húsdýraáburðinn og að tap eftir
dreifmgu á túnin sé í lágmarki en
það er einungis hægt ef borið er á á
vaxtartímanum. Þó að vetrardreif-
ing hafi gefíst vel, ef borið er á
auða og eitthvað þíða jörð, er hér
eindregið mælt með vordreifingu
en einnig dreifmgu síðsumars og
fram á haust meðan grös eru enn í
sprettu. Hér skal ekki horft fram hjá
þeim vandamálum sem bændur
standa frammi fyrir. Víða eru
geymslur of litlar þannig að bændur
neyðast til að dreifa áburðinum að
vetri til á ffosna jörð og þar með er
mikil hætta á að verulegt magn
næringarefna tapist með leysingar-
vatni. Ennfremur er oft erfítt að fara
um tún með þung tæki á vorin sem
er besti tíminn en hætta á þjöppun
og uppskerurýrnunar vegna þjöpp-
unar er mikil. Það er spuming að
hve miklu leyti ný tækni við
geymslu og dreifingu á mykju með
niðurfellingu eða einhver önnur
tækni geti leyst þessi vandamál.
Hvað sem öllum hugmyndum um
vistvænan landbúnað og umhverf-
ismál líður er það greinilega hags-
munamál að ná sem bestri nýtingu
næringarefna innan búanna. Búfjár-
áburðurinn verður til og spumingin
er hvemig ná megi sem bestri nýt-
ingu hans.
Heimildir
l.Arnheiður Þórðardóttir og Þorsteinn
7. tafla. Kalí í jarövegi eins og þaö eru gefið upp á íslandi í mj/100g jarövegs,
og til samanburðar mg K/1QOg jarðvegs _______________________________________________
(1,0 mj K/lOOg er í raun 39mg K/lOOg, hér er þetta fært upp til einföldunar). Þá er gefíð upp það
áburðarmagn sem mælt er með eftir jarðvegsefnagreiningum: 1) nálgun að ráðleggingum Bændaskólans á
Hvanneyri, 2) samkvæmt Finck [2] fyrir sandjörð og meðal móajörð og 3) samkvæmt Köster [6] fyrir
móajörð. Taflan miðar við tún í góðri rækt og uppskeru (60 hkg heys) á ha sem íjarlægir umlOO kg af kalí.
24 - FREYR 8/99