Freyr - 01.12.2001, Page 35

kúastofnum eins og Holstein-
Frísian. Verði heimilaður
innflutningur gripa af öðrum
stofnum er sennilegt að nyt hverrar
kýr aukist. Það eykur aftur fram-
leiðni í frumframleiðslunni, þar
sem unnt verður að framleiða meiri
mjólk við sömu aðstæður.
Vegna legu landsins ber að halda
uppi mjólkurframleiðslu meðan
eftirspum er eftir ferskum mjólkur-
afurðum. Hins vegar er líklegt að
væntanlegur landbúnaðarsamning-
ur Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar
(WTO) muni þvinga ísland til að
lækka innflutningstolla og heimila
aukinn innflutning mjólkurafúrða.
Mismunurinn á innlendu verði ann-
ars vegar og heimsmarkaðsverði
hins vegar, er nógu mikill til að
standa undir flutningskostnaði. Við
Holdastigun...
Frh. afbls. 39
er gott að átta sig á hvað er holda-
stig 3 og vinna út frá því. Við
holdastigun 3 er miðað við að
hvergi stingi maður sig á beini
þegar lófí er lagður á þessa staði
sem stigaðir eru. Viðkoman er ekki
hörð en bein fínnast greinilega.
Hold á mismunandi
tímum mjaltaskeiðs
Meginreglan er að kýr fari aldrei
undir 2 í holdastigi og helst ekki
yfir 4. Stefna skal að því að holda-
stiga kýr á 5. - 6. mánuði mjalta-
skeiðs til að stýra kúnum í rétt
holdafar fyrir geldstöðuna. Æski-
legt er að stefna að því að kýrin sé
með ekki lægra holdastig en 3 þeg-
ar tímabært er að gelda hana, best
er að stefna að 3,25 - 3,5 í holda-
stigi við upphaf geldstöðu og halda
því holdafari fram að burði. Við
burð er því æskilegt að kýr séu við
holdastig 3,5 en of feitar kýr
mjólka off minna en ella. Eftir
burð leggja kýmar af og þurfa þær
að hafa nægan forða til að hlaupa
upp á, hámjólka kýr em að mjólka
af holdum í 6 - 8 vikur eftir burð.
slíkar aðstæður er líklegt að inn-
flutningur mjólkurafurða aukist.
Vegna hærri framleiðslukostnaðar
hlýtur útflutningur á mjólkurafúrð-
um án útflutningsbóta að verða mjög
takmarkaður, en þó kunna mögu-
leikar að felast í ákveðnum mark-
aðsgeirum þar sem sérvara er seld
undir merkjum ”grænnar” ímyndar.
Þær föstu skorður sem mjólkur-
ffamleiðslunni em settar í núverandi
greiðslumarkskerfí og núverandi fyri-
rkomulag í mjólkuriðnaðinum, þar
fyrir hendi em tiltölulega mörg
mjólkurbú og sum mjög lítil, virka
sem hindmn á ffekari þróun í grein-
inni og getur orsakað minni ffam-
legðaraukningu heldur en almennt
gerist í öðmm iðngreinum. Hugsan-
legt er að draga megi úr þeim hindr-
unum, sem felast í núverandi skipu-
Feitar kýr eru lystarminni og ódug-
legri við gróffóðurát en kýr í með-
alholdum og magrar, sérstaklega
fyrst eftir burð, þar sem rými
vambar er minna hjá feitum kúm
vegna meiri iðrarfítu. Feitum kúm
er hættara við meltingarröskunum
eða misgengi í efnaskiptum sam-
fara auknu álagi fyrst effir burð en
kúm í eðlilegum meðalholdum.
Því fylgir oft aukin tíðni kvilla s.s.
súrdoði, doði, vinstrarsnúningur,
súr vömb og vandamál tengd ffjó-
semi. Til að minnka líkur á efna-
skiptakvillum þurfa kýmar að vera
í eðlilegum holdum við burð. Því
meiri sem holdrýrnunin er því
meiri líkur em á því að kýrin beiði
ekki eða sjáist ekki beiða. Efkým-
ar leggja of mikið af fyrst eftir burð
verða meiri líkur á frjósemisvanda-
málum eins og uppbeiðslum, lé-
legum beiðsliseinkennum eða að
kýrin beiði alls ekki. Erlendar
rannsóknir hafa sýnt að kýr megi
ekki tapa meira en einu holdastigi í
upphafi mjaltaskeiðs til að halda
niðri frjósemisvandamálum og
efnaskiptasjúkdómum. Hámjólka
kýr á fýrri hluta mjaltaskeiðs má
ekki vera lægri en 2,5 í holdastigi,
kýr sem er undir 2 í holdastigi á
þessum tíma hefur ekki innbyrt
lagi mjólkuriðnaðarins, með því að
leyfa mjólkurbúum að keppa með
opnari hætti um ffamleiðendur, sam-
eina mjólkurbú til að auka sérhæfingu
eða auka samvinnu meðal þeirra. Þótt
mjólk sé dreift milli mismunandi fyr-
irtækja til ffamleiðslu ákveðinna af-
urða opnar það ekki markaðinn fyrir
innri samkeppni og í slíku virðist ekki
vera sama hagræðing eins og þegar
dreifing er innan sama fyrirtækis.
Núverandi skipulag ráðgjafarþjón-
ustu með mikilli svæðaskiptingu og
með ráðunautum sem hafa með að
gera alla þætti landbúnaðarfram-
leiðslu, er í mótsögn við vaxandi
kröfúr bænda um sérhæfðari ráðgjöf.
Hugsanlegar leiðir til úrlausnar eru
sameining ráðgjafasvæða, aukin
samvinna þeirra á milli, ásamt
nýtingu þeirra möguleika sem felast
nægilega orku/þurrefni á fyrri stig-
um. Eftir að 4 vikur eru liðnar af
mjaltaskeiðinu (8 vikur fyrir há-
mjólka kýr) ættu kýmar ekki að
missa meira af holdum. Heilbrigð-
ar kýr ættu að fara að bæta á sig
holdum eftir að c.a. 12 vikur em
liðnar af mjaltaskeiðinu. Effir að
kýrin festir fang byrjar hún oftast
nær að safna holdum. Eins og fyrr
er getið er gott að holdastiga kýr á
5. - 6. mánuði mjaltaskeiðsins til að
stýra þeim í rétt holdafar fyrir geld-
stöðuna sem er holdastig 3,25 - 3,5
og halda því fram að burði. Sé kýr
of mögur í upphafí geldstöðu má
auka orkustyrk í geldstöðufóðrinu
til að bæta hold hennar fram að
burði en betra er að bæta hold með-
an kýrin mjólkar. Ef kýr er of feit
við upphaf geldstöðu má alls ekki
takmarka við hana fóðrið til að
megra hana á geldstöðu. Það getur
leitt til þess að kýrin fari að brjóta
niður fituforðann af eigin líkama
og magn fítusýra í blóði hækkar og
það valdið óæskilegum áhrifúm á
meltingu, efnaskipti, fóðurát og
heilsufar í upphafi næsta mjalta-
skeiðs.
Mælt er með að holdastiga geld-
kýr á fjögurra vikna fresti, eftir
burð á 3ja - 6 vikna fresti.
FR€VR 12/2001 - 35