Fylkir - 23.12.1953, Blaðsíða 31

I
31
Jólablað Fylkis 1953.
Cundinn
Framhald af bls. 17.
neðajisjávargos (áriðl 1830) á
augabragði þurkar Geirfugla-
sker af yfirborði Atlandshafsins,
þá eru örlög geirfuglsins sem
lifandi tegundar, ráðin. Þeir
fáu einstaklingar, sem af kom-
ast, leit hælis á suðurströnd ís-
lands, þar Sem hin síðasti þeirra
bíður bana árið 1844. Nálægt
80 fugiar , stoppaðir, eru nvi
til á söfnum, þar af 3 í Dan-
mörku, (af þeinv er einn í einka
eigu). Náttúrugripasafn Hafnar
háskóla er eina safnið í heim-
inum, sem á innyfli geirfugls-
ins, — sérstakt fágæti, en þá
fátækleg uppbót útdauðrar ætt-
ar.
Geirfuglaskeri hefur aftur
skotið upp úr Atlandshafinu, en
of seint til að vera hæli stóru
„álkunnar” — geirfuglsins —,
sem á örlagastundu hafði grát-
bandinu í sjó niður. Slíkt at-
hæfi karlanna drógu úr manni
kjark. En ég var undirsetumað-
ur við sigaferðir og þótti góður
sem slíkur.
Jæja, Jón — þetta hefur
verið skemmtilegt samanspjall
og fróðlegt og þakka ég þér kær
lega fyrir góða úrlausn þína ó
hinum ýmsu spurningum mín-
um. Eg hefði viljað spjalla meira
við þig en tíminn leyfir það ekki
í þetta sinn. Ef til vill komum
við síðar til þín í heimsókn.
J.: Jó, verið þið velkomnir aft
ur, hvenær sem þið viljið.
A.: Mannstu eftir nokkru sér-
stöku sem þú vilt segja til Eyja-
manna inn ó segulbandið?
— Góðir óheyrendur — Jón
ætlaði að segja nokkur orð til
ykkar að skilnaði, en tilfinning
arnar bóru öldunginn ofurliði.
Hann biður mig því að skila
kveðju til ykkar allra og ann-
arra vina sinna og velgerðar-
manna, þakkar ykkur allt gott
gegnum blítt og strítt og óskar
ykkur og eyjunni sinni fögru
allrar blessunar og velfarnaðar í
framtíðinni.
Og við þremenningarnir kveðj
um gamla manninn í Brautar-
holti með beztu óskum og fyrir
bænum, þökkum honum mikil
og góð störf í þógu Eyjanna og
og góðar óskir þeim og íbúum
þeirra til handa.
Og að endingu Jón, gleðileg
jól gott og farsælt komandi ór.
Árni Árnason.
beðið það um hjálp í nauðum.
Nú er geirfuglin horfin — eydd-
ur. „Sýkn er ég af blóði þessa
réttláta fugls”, er viðkvæði Geir-
fuglaskers, er það þvær hendur
sínar í Atlandshafinu og hristir
bylgjur þess af sér hverja af
annari.
Hver ætli verði örlög súl-
unnar? þessa snjóhvíta flug-
kafara með tveggja metra væng-
hafi,— auknefndur „aulafugl-
inn”, auknefni, sem stendur í
sambandi við undarlega hegðun,
þegar hún fer of langt frá sjó.
Talið er, án þess að kunnar séu
hinar fræðilegu orsakir þess,,
að súlan sé á einhven hátt svo
nátengd sjónum og næsta um-
hverfi hans, að þegar hún missir
sjónar á honum, sé henni ókleyft
að átta sig, gefur upp alla lífs-
von og glatar allri 1 ífsþrá.
Mótspyrnulaust — alveg sinnu
laus — lætur hún hremma sig
og gerir enga tilraun til að
bjarga sér.
Súlnasker er varpland
þessa einkennilega fugls. Súlan,
eða öllu heldur unginn^ 3-4 mán.
gamall, er mjög eftirsóttur. í
byrjun ágústmánaðar ráðast
veiðimenn til uppgöngu í Súlna
sker, ef Atlandshafið varnar
þeim þá ekki uppgöngu, til að
rota með kylfum fullvaxinn,
en ófleygan ungann, sem for-
eldrarnir hafa belgfyllt svo af
mat, að vængir hans og fætur
orka ekki að halda þungum
líkamanum uppi.
Sérstakur siður er tengdur
við súlnaveiðar, því að veiði-
mennirnir verða, er þeir ganga
á skerið, að greiða „skerprestin
um” toll í reiðufé, hann er
látinn í dálitla holu. Engum
kemur til hugar að „svíkjast
undan tolli”, hvað þá að slá
eign sinni á fjársafn „prests-
ins”— áhættan er nógu mikil
fyrir. Hvernig „prestinum” og
súlunni kemur saman, veit ég
ekki, en ætli súlurnar kunni
ekki, vegna fégræðgi „prests-
ins” að lúta sömu örlög og
geirfuglsins, eða kannske þrátt
fyrir ágirndina.
Nú eru að vísu gerðar ráð-
stafanir til að forðast eyðingu
einstakra fuglategunda, og
hvað snertir „einkavin" minn,
lundann, er það gert á þann
hátt, að ákveðin er sérstök
veiðiaðferð og tiltekin veið'i-
tími, auk þess eru það óskráð
veiðilög, að lundi, sem kemur
fljúgandi með fisk í munni,
enda þótt hann villist inn á
vdðisvæðið, er látinn fara í
friði, hvers vegna? Vegna þess
að fuglinn er á heimleið með
rnatbjörg handa svöngum ung-
anum. Ég hefi sjálfur séð það
þó nokkrum sinnum.
Veiðitækið, sem íslendingar
kalla háf, er 4-5 metra langt
skaft með tveimur örmum á
endanum (spækumj, og milli
þeirra er svo þanið net. Kjör-
orð veiðimanna er: Einn í einu,
einn í einu, bara þrauka! Dug-
legur veiðimaður veiðir í hag-
stæðri átt og með dálítilli veiði-
hcppni 5-800 fugla á dag, en tal-
ið er, að-á Elliðaey einni saman
verpi nær 3 miljónir lunda, svo
að af nógu er að taka fyrir þá
veiðimenn (um tíu talsins) þær
sex vikur, sem veiðitíminn
stendur.
Ég hefi fengið leyfi til að
fara út í Elliðaey með bátnum,
sem sækir veiðina og flytur
birgðir til veiðimannanna. Það
er unaðslegt að sigla út hina
fögru höfn á Heimaey, á aðra
hönd þessir sérkennilegu klettar
Héima,- Mið-Yztiklettur, á hina
höndina bærinn með rauðu
þökunum, sem ber við grænar
grundir, með Helgafell í bak-
sýn, fyrir stafni snækrýndur
Eyjafjallajökull á suðurströnd
Islands, í faðmi liins volduga
Atlandshafs, en yfir hvelfist
blámerlaður sumar himininn,
sem gefur umhverfinu næstum
æfintýralegan blæ, hvílík sóun
hins mikla skapara. Spölkorn
frá Elliðaey er yarpað akkerum,
síðasta spölinn verður að fara
á- litlum bát vegna flúða og
Fynr 50 árum tökst að halda venjulegri vélflugu á lofti í 12 sek.
Nú er flogið i einum áfanga heimsálfanna á milli. — Myndin er af
„GULLFAXA“ yfir Vestmannaeyjum.