Litli Bergþór - 01.07.1998, Blaðsíða 19

Skeiðum. Spurði hann mig hvort ég væri að fara til
kinda. Þótti mér það mikil upphefð að hann skyldi halda
að mér væri treyst til þess, en varð að játa, að ég væri
bara að sækja kýmar. Síðan klappaði hann á kollinn á
mér og blessaði mig. Seinna frétti ég að hann hefði
komið í Heysholt og talað fallega um mig.
Haustið 1954 var hinsvegar ekkert laust embætti í
Landssveit, því þá var prestur þar sr. Ragnar Ófeigsson,
sonur Ófeigs.. Þess má geta að Grétar Ó. Fells, sem
seinna varð þekktur rithöfundur og formaður
Guðspekifélags íslands, var tvíburabróðir Ragnars
Ófeigssonar.
Eina lausa prestakallið var að Sandfelli í Öræfum.
Það varð þó ekki af því að við sæktum um það, því í
nóvember 1954 var Skálholt auglýst laust til umsóknar.
Það hafði haft nokkum aðdraganda, en þá hafði um skeið
verið vaxandi áhugi fyrir því að endurreisa Skálholt.
Meðal annarra áhugamanna vom sr. Sigurbjörn
Einarsson og Asmundur Guðmundsson biskup, en þeir
vom þó ekki samstíga.
Ásmundur var bróðursonur sr. Magnúsar Helgasonar
á Torfastöðum, ættaður frá Birtingarholti. Fór hann
ásamt föruneyti austur til að fá Tungnamenn til að afsala
sér kosningarétti, því kjósa átti vígslubiskup að Skálholti.
En sá átti jafnframt að þjóna sem prestur Tungnamanna.
Var fundurinn haldinn á Vatnsleysu og eftir því, sem
Guðni Karlsson hefur sagt mér, reifaði Ásmundur málið
og tóku menn ekki ólíklega í þetta. Þá gerist það að
bóndi einn rís á fætur og segir: „Ég afsala mér aldrei
kosningarétti". Þetta var Ingvar eldri á Hvítárbakka. Við
það varð eins og sprenging. Menn snérust á sveif með
Ingvari og það endaði með því að biskup fór suður
sárreiður og auglýsti prestakallið umsvifalaust. Sr. Eirík
á Torfastöðum vantaði þá eitt ár til að hafa setið 50 ár í
embætti, en vitað var að hann langaði mjög til þess að ná
þeim áfanga. Einhverra hluta vegna sóttu engir
mektarmenn um Skálholt og líður svo og bíður.
Svo gerist það einn góðviðrisdag að ég rekst á sr.
Sigurbjöm Einarsson á göngu á Freyjugötunni. Það stóð
ekki vel á hjá Sigurbimi. Hann hafði nýlega greinst með
mein í hálsi. Skálholtshátíð 1956 var í undirbúningi og
Skálholtsfélagið, sem Sigurbjöm stofnaði var sniðgengið
og Sigurbjöm úti í kuldanum. Það voru því erfiðir tímar
hjá honum. Ég spurði hann álits á Skálholtsmálinu og
hvort einhver hefði sótt um embættið. Sagði hann svo
ekki vera og hvatti mig eindregið til að sækja, sem ég
gerði. Um sömu mundir sótti Sigurður Haukur
Guðjónsson einnig um Skálholt.
Kosningarbaráttan fór fram með mjög sérstökum
hætti. Okkur Sigurði Hauki kom vel saman, svo við
ákváðum að fara saman að kynna okkur. Predikuðum
við báðir í sömu guðþjónustunum og sr. Eiríkur þjónaði
fyrir altari. Seinna komu konur okkar með, og urðu þetta
bæði skemmtilegar og lærdómsríkar ferðir. Það hafði
held ég ekki tíðkast áður að prestefni tækju konur sínar
með á þennan hátt. Að vísu voru þær báðar í vinnu og
því ekki alltaf auðvelt hjá þeim að komast. Kostnaði af
bflaútgerð skiptum við á milli okkar.
Ég man sérstaklega eftir einni ferð, en þá áttum við að
messa í Úthlíð og Bræðratungu sama daginn. Þetta var
um veturinn og mikill snjór, og við leggjum fjögur af
stað úr bænum. Fór svo að við urðum að hverfa frá í
Hveradalabrekkunni. En það var ekki gefist upp við svo
búið, heldur snúið við og farin Krísuvíkurleiðin austur.
Komum við seint um eftirmiðdaginn í Úthlíð, messuðum
þar og síðan var tekið strikið suður í Bræðratungu. Þar
vorum við komin um kl. átta um kvöldið. Kirkjan var
full og ég man hvemig stókurinn stóð út úr mönnum, því
það var 13 stiga frost. En menn létu það ekki á sig fá. í
Bræðratungusöfnuði er gott söngfólk og það krafðist þess
að fá að heyra prestefnin tóna. Tónaði annar okkar Faðir
vor og hinn Innsetningarorðin minnir mig. Þetta var alll
svolítið sérstakt.
Það sögðu mér reyndar gamlir Tungnamenn, að þeir
hefðu ekki síður kosið Önnu konu mína en mig. En
auðvitað vissi ég að hún náði miklu betur til fólksins en
ég, svo það var nú með ráðum gert að ég beitti henni fyrir
mig í kosningabaráttunni, segir sr. Guðmundur og kímir.
Hún var alin upp á fjölmennu prestheimili í Ólafsvík og
átti auðvelt með að umgangast fólk að eðlisfari. Ég var
hinsvegar hlédrægur og jafnvel hræddur við fólk,
sérstaklega sem unglingur.
En það fór semsagt svo, að ég var kosinn.
L-B: Hvemig var að koma sem prestur í
Biskupstungurnar?
Sr. Guðmundur: Það hefur um margt verið
merkileg lífsreynsla að vera prestur í Biskupstungum og í
Skálholti í 42 ár og ekki líkt því, sem er í venjulegu
sveitaprestakalli. Skemmtilegustu og bestu árin áttum
við mörg á Torfastöðum og þessi fyrstu ár okkar voru
ekki ólík góðu hjónabandi. Já, ég held það megi likja
sambandi prests og safnaðar við hjónaband. Presturinn
er bundinn söfnuði sínum og söfnuðurinn prestinum.
Fyrst ríkir ástríki og gleði, svo koma skeið, þar sem
meira reynir á, og reynir á margt annað en gleðina. En
okkur var góð ævi gefin í þessari sveit, mér nú 11 árum
lengri en Önnu og ég er ákaflega sáttur við hlutskipti
mitt.
Þess má geta að mánuði eftir prestkosningu mína dó
sr. Ragnar í Fellsmúla, en þar hefði ég helst viljað vera
prestur. Tók ég það sem tákn um að hér ætti ég að vera.
Við fluttum austur rosasumarið 1955, á 28. ári bæði.
Anna var þá veik af berklum, svo ég var einn til að byrja
með og búslóðin lítil. - Berklamir tóku sig upp af og til
fyrstu 5 árin okkar á Torfastöðum, eða þar til virk lyf
unnu á veikinni.
Ég naut þess að koma í sveitina og endurlifa
bemskuárin. Nándina við jörðina, skepnumar og fólkið.
Okkur voru strax gefin lömb og fljótlega eignaðist ég
hest. Það er ekki skjall að segja, að okkur Önnu fannst
vera fjarska góð veröld hér og reyndar dæmalaust
samfélag hér í Tungunum þá. Það hafði mikil áhrif á
okkur og kom okkur á óvart, hve hér var mikil íslensk
menning í tungutaki manna. Kveðjusamsæti fyrir sr.
Litli - Bergþór 19