Litli Bergþór - 01.07.1998, Blaðsíða 29

Líklega hefur verið farin önnur ferð með ær að
Loftsstöðum seinna, ég man það ekki glöggt.
Þessar aðgerðir bættu mjög úr með pláss í
fjárhúsunum í bili og
nokkru seinna skrifaði
pabbi Helga Guðnasyni,
bónda í Haga í Grímsnesi,
til að leita fyrir sér með
beitaraðstöðu. Helgi brást
vel við þessu og kom upp
eftir þegar honum þótti
vera kominn nægur
sauðgróður f sínu landi,
líklega um 25. maí. Léðu
þeir feðgar okkur land fyrir
meiri hlutann af ánum og
fluttum við þær út eftir á
traktorsvögnum og
jeppakerru. Þar í Haga gekk maður undir manns hönd að
greiða fyrir okkur á allan hátt. Einnig tók Sveinn í
Bræðratungu af okkur þó nokkrar ær og má segja það
sama um alla fyrirgreiðslu þar.
Geldkindumar voru fluttar að Bóli, en þá bjó Arnór
bróðir minn þar. Einnig tók hann nokkra hesta. Hin
hrossin fómm við með að Bryðjuholti, líka fáeinar
kindur, sem seinna voru látnar út úr húsum en aðrar ær af
ýmsum ástæðum. Þá vom aðeins örfár kindur eftir heima
og voru þær í húsi mest allan júnímánuð.
Nautgripum var gefið inni fram undir mánaðamót
júní-júlí og var þá sameinast um að flytja flesta vetrunga
af öskusvæðinu að Kolsholti í Flóa og vom þeir þar fram
undir haust.
Lfpp úr miðjum júní fórum við að athuga með
afréttinn. Virtist hann vera öskulaus fyrir innan Hvítá og
aðeins farinn að lifna gróður. Síðan komu nokkrir heitir
dagar nálægt mánaðamótunum, svo ástand hans mátti
heita gott á venjulegum rekstrartíma, í fyrstu viku júlí.
Var því hafist handa með að rýja féð og flytja það til
fjalls. Það var mikil vinna, en þá höfðum við fengið
aukinn mannskap og allir voru tilbúnir að rétta okkur
hjálparhönd. Flutt var á bíium frá Loftsstöðum og Haga
inn að Hvítárbrú, sem þá var ekki fær stærri bílum, og
rákum við gangandi inn á Svartártorfur. Eitthvað vorum
við í tjaldi við Hvítárbrú og biðum eftir næsta bíl. Var
það í samvinnu við nágrannana, en frá Bóli,
Bræðratungu, Hvítárbakka og Bryðjuholti var okkar fé
rekið á fjall með heimafé.
Gráblesótt ær var til héma þetta vor og tvær dætur
hennar veturgamlar, flekkóttar. Þær lentu sín á hverjum
staðnum. Ærin missti júgrið og varð lamblaus. Hún fór
á fjall héðan að heiman. Önnur veturgamla gimbrin var
með lambi og var rekin á fjall frá Hvítárbakka, en hin var
geld og var rekin með Bólsfénu. Þær sáust allar saman
inn við Þverbrekknamúla um haustið, þegar smalað var,
og fylgdust að þegar rekið var inn í almenninginn í
réttunum.
Segja mátti að þetta brask tækist allt vonum framar,
sára fáar kindur fómst og voru heimtur mjög góðar um
haustið.
Töluverða fyrirgreiðslu
fengum við af opinberu fé,
til að standa straum af
útlögðum kostnaði við
flutninga og fyrir hagabeit
og nokkuð af áburði til
þeirra sem léðu okkur
beitiland. Einnig man ég
að við fórum nokkrir
bændur einn dag að dreifa
áburði með höndum, hér á
framafréttinn, til að bæta
gróðrinum að nokkru leyti
öskuskemmdimar. þá fengu
þeir og fjárstyrk sem þurftu
að kaupa hey og aðstoð við útvegun á því, ef með þurfti.
Skaðabætur fengu þeir sem misstu fé að einhverju ráði.
Nokkuð af fé og hrossum var aldrei tekið alveg í hús,
eða flutt burt af svæðinu. Var svo með fénað Einars
Guðmundssonar í Brattholti og hluta af fé Kristjáns
Guðnasonar á Gýgjarhóli og á nokkrum fleiri bæjum.
Megnið af því komst nú sæmilega af og mun það hafa
verið skár sett á grösugu og kostamiklu beitilandi. Þá
virtust hinar miklu rigningar skola burt eiturefnunum úr
jarðveginum.
Töluvert var hlynnt að skepnum með lyfjagjöf og átti
það einnig við um kýmar sem inni stóðu. Askan barst
alls staðar inn, með vindi, skófatnaði og öðm sem maður
flutti með sér.
Eitt smá atvik varð minnisstætt, jafnvel bömum,
þegar Brattholtshestamir komu, skelfing dapurlegir, í
einni lest. Þeir voru fimm eða sex. Gamli klárinn rölti á
undan og stansaði við hestasteininn, þar sem hann fékk
stundum heytuggu þegar Einar kom með mjólkina.
Fengu þau nú að sjálfsögðu einhvern beina þar.
Um fjárflutningana frá öðrum bæjum veit ég nú ekki,
nema að nokkrum hluta. Fé Lýðs Sæmundssonar á
Gýgjarhóli var flutt að Eiríksbakka. Frá Kristjáni á
Gýgjarhóli fór fé að Efstadal og að Bjamastöðum í
Grímsnesi. Frá Kjamholtum var flutt í Skálholtstungu,
einnig frá Einholti, en þó eitthvað þaðan niður í Flóa.
Hross frá Einholti vom rekin að Bræðratungu. Þá tóku
Miklholtsbændur eitthvað töluvert af hrossum í
hagagöngu.
Ég held að þetta hafi gengið það líkt til á öðrum
bæjum, að þessi minningabrot mín ættu að gefa nokkra
hugmynd um þann vanda sem við var að etja öskuvorið
og hvemig við því var brugðist.
Skrifað á Góu 1998. Jón Karlsson, Gýgjarhólskoti.
Litli - Bergþór 29