Litli Bergþór - 01.07.1998, Blaðsíða 28

Oskuvorið
Vorið 1970 hófst eldgos í Heklu hinn
5. maí með öskufalli, eins og títt er um
Heklugos. Lagði mökkinn í norð-vestur,
yfir ofanverða Hreppa og Biskupstungur
og náði hér frá Bláfelli og allt suð-vestur
yfir Bjamarfell og var um 1 cm á þykkt
um mikinn hluta geirans.
Menn vom strax hræddir um að
askan væri eitruð, samkvæmt fyrri
reynslu af Heklugosum. Var það
fljótlega staðfest með efnagreiningum,
enda sá á skepnum að þær urðu lasnar og
misstu lyst, hvað lítið sem þær reyndu
að kroppa strá sem upp úr stóðu, einkum
þegar fór að örla fyrir nýgræðingi.
Nú fór sauðburður í hönd og á þeim
árum voru æmar yfirleitt látnar bera úti.
Var því lítill útbúnaður til að annast um
þær innanhúss, vantaði milligrindur og þó einkum
húspláss.
Við í Gýgjarhólskoti áttum þá allmargt fé, um 300 ær
og 60 gemlinga, auk nokkurra hrúta. Hins vegar áttum
við mikil hey, höfðum þá ræktað allstórt tún austur á
melunum og höfðu safnast upp nokkrar fymingar, sem nú
komu sér vel, en aftur á móti var minna upp á að hlaupa
með pláss fyrir lambær í hlöðunum fyrir bragðið.
Sauðburður hófst snemma hjá okkur. Tólf gemlingar
báru fyrir mál og hafði mér orðið á að setja á kollóttan
hrút sem gimbur, auk þess hleypt fyrr til ánna en flestir
aðrir, sjálfsagt af bjartsýni vegna heybirgða.
P • * f'
T
I Kjalhrauni. Rauðkollur, Þjófadalsjjöll
og Oddnýjarhnjúkur í baksýn.
Nú var farið að smíða milligrindur og útbúa aðstöðu
fyrir lambær, hvar sem við varð komið. Gýgjarhólsmenn
áttu timburdrasl, rifrildi úr gömlu húsi, og fékk ég að
ganga í því eftir þörfum.
Feiknarleg vinna var að sjá öllum lambánum fyrir
fóðri og vatni. Var mikill hörgull á vatnsílátum og gripið
til ýmissa ráða, svo sem að logskera í sundur olíutunnur,
líka voru gripnar gólffötur og þvottabalar, ef í það náðist.
Mikil bót var í máli að við höfðum lagt vatnsleiðslu í
aðal fjárhúsið sumarið áður.
Kona mín, Ragnhildur
Magnúsdóttir frá Bryðjuholti, var
vakin og sofin yfir fénu. Alltaf
þrengdist í húsunum og var bagalega
dimmt í stíunum til að fylgjast með
hvað lömbunum leið, því oftast var
dimmviðri.
Faðir minn, Karl Jónsson, var
kominn vel á sjötugsaldur og mjög
tekinn að lýjast. Hann var ekki alltaf
mjög bjartsýnn þetta vor, en þó var
honum mikil geðhjálp að vita að nóg
var til af heyjum. Notuðum við óspart
verstu heyin til að bera undir ærnar,
því fljótt var að blotna í
fjárhúskrónum.
Karl, sonur okkar, var þá á tíunda
ári og hjálpaði hann til eftir fremsta megni og þegar
skólar hættu, seinni partinn í maí, fengum við unglinga,
sem voru hér á sumrin og léttist þá róðurinn.
Þegar leið á maímánuð var farið að leita fyrir sér með
að koma fénaði á haga þar sem ekki var mengun af ösku.
Tíð var mjög óhagstæð, sífelldar kalsarigningar og
slydda á milli svo vorgróður þróaðist seint. Á snögglendi
náði sér varla nokkurt strá upp úr öskunni. Einnig olli
það miklum erfiðleikum að jarðklaki var mjög mikill
eftir snjóléttan og frostharðan vetur. Vegir allir fóru mjög
illa í þessari miklu úrkomutíð og vegavinnumenn voru í
verkfalli svo ekkert var sinnt um viðgerðir.
Hins vegar voru menn mjög hjálpsamir og fómfúsir
að leysa úr þessum vanda. Ingvar Jóhannsson, bóndi á
Hvítárbakka, sótti gemlingana sem bám fyrir mál og sá
þeim farborða fram úr.
Hörður, sonur Ingvars og mágur minn, útvegaði
okkur landskika niður á Stokkseyri fyrir nokkrar ær, að
Loftsstöðum, og fékk vini sína með sér til að laga
girðingu kring um hann. þegar elstu lömbin voru svona
viku til hálfs mánaðar gömul, fluttum við þangað 50 - 60
ær.
Þá tókst Bjöm í Uthlíð á hendur að flytja ærnar niður
eftir og varð það heldur slarksöm ferð. Hann var með
kerru aftan í bflnum, sem lömbin voru látin í, en æmar á
bflpallinn. Rok var og slagveður þennan dag. Var fyrst
töluvert verk að tína saman æmar sem fyrst höfðu borið,
úr sitt hverjum kofanum. Svo var alltaf spuming hvort
slarkaðist yfir þetta og þetta hvarfið. Tengingin á
kerrunni var eitthvað ófullkomin og brotnaði í einu
hvarfinu. Eftir það hékk hún á svemm kaðalspotta og
slingraði nokkuð, eins og vegurinn var.
Þetta hafðist nú samt og aldrei æðraðist Björn. Þegar
niður að Loftsstöðum kom, skánaði veðrið þó kalt væri,
gekk á með smá éljum. Slepptum við fénu þar í
mýrarjaðar, sem var orðinn sæmilega gróinn.
Heimferðin gekk vel og kom þá í ljós að við höfðum
alltaf tekið lakari kostinn, þar sem um fleiri en eina leið
var að velja.
Jón Karlsson, greinarhöjundur
í essinu sínu.
Litli - Bergþór 28