Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.10.2004, Blaðsíða 15

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í október 2004
Árni Thorlacíus kaupmaður í Stykkishólmi. Þeir
Eiríkur Hjörtsson voru systrasynir.
(Birt með góðfúslegu leyfi Þjóðminjasafns).
sem var bóndi á Flankastöðum (Flangastöðum) á
Miðnesi 1681.28 Kona hans var Ólöf Einarsdóttir f.
um 1654, ættuð frá Súluvöllum á Vatnsnesi.
Brandur andaðist í Reykjavík 1729 um 69 ára að
aldri en hann er talinn 43 ára í Mt. 1703 og Ólöf kona
hans 49 ára. Þau búa þá á Bygggörðum á Seltjarnar-
nesi og eru þar trúlega þar til þau taka við Víkur-
bænum 1708. Ólöf kona hans bjó áfram í Vík til
1730 en flutti þaðan að Breiðholti og bjó þar síðan.29
Brandur hefur verið vel efnum búinn, dugnaðar-
og gáfumaður og framfarasinnaður. „Gagnmerkur
maður“ segir Klemens Jónsson í bók sinni Saga
Reykjavíkur. Hann komst á unga aldri í þjónustu
Bessastaðamanna og var ráðsmaður þeiira í Viðey
fyrir aldamótin. Hann er orðinn lögréttumaður 1708,
gerðist lögsagnari Nielsar Kjer í Gullbringusýslu
1709 og um 1710 í Kjósarsýslu.
Á Alþingi er hans getið frá 1708-1728.30 Sem
kirkjuhaldari tók hann á móti Jóni Amasyni Skál-
holtsbiskupi er hann vísiteraði í Víkursókn 1724.
Brandur endurbyggði og stækkaði gömlu kirkjuna,
sem varð síðasta torfkirkjan í Vík, öll timburþiljuð
og þótti bera af öðrum guðshúsum og stóð þar til
1769. Þar að auki gaf hann kirkjunni margar góðar
gjafir m. a. altaristöflu sem sýndi Jesús breyta vatni
í vín í brúðkaupinu í Kana, predikunarstól, baksturs-
jám- og öskjur, grallara, altarisklæði og altarisdúk
auk tveggja messingsstjaka og skírnarfats úr
messingi sem kom í kirkjuna einhvem tíma á árunum
1715-1724.
Messingsstjakar
Allar þessar gjafir voru til árið 1794 en eru nú
glataðar nema messingsstjakamir og skímarfatið.
Stjakarnir eru elstu gripimir sem Dómkirkjan á í dag.
Þeir voru notaðir sem altarisstjakar allt fram til ársins
1959 en á seinni árum er annar þeirra notaður undir
páskakertið. Og á því logaði glatt þegar Björg dóttir
mín, 9. ættliðurinn frá Brandi, fermdist í Dóm-
kirkjunni á annan í páskum árið 1985. Og báðir lýstu
þeir upp guðshúsið þegar hann faðir minn fermdist í
Dómkirkjunni á sínum tíma.
Skímarfatið vék fyrir skírnarfonti Bertils Thor-
valdsen árið 1839. Síðan lá leið þess í kirkjuna að
Görðum á Akranesi og allt frá árinu 1896 hefur það
verið í kirkjunni á Akranesi. Þar hvflir það á fonti
útskomum af Ríkharði Jónssyni myndhöggvara. 31
(sjá sér grein)
Því hef ég valið að vefja hér inn frásögnina af
Brandi Bjarnhéðinssyni og afskiptum hans af kirkj-
unni í Vík að eitt bama Eiríks Hjörtssonar átti eftir að
tengjast arftaka Víkurkirkju, Dómkirkjunni, óvenju-
legum böndum, en það var elsti sonurinn Eiríkur.
Auk þess átti annar afkomandi Brands, dóttursonur
Eiriks, sr. Bjarni Hjaltesteð, sonur Guðríðar Eiríks-
dóttur, eftir að verða aðstoðarprestur við Dómkirkj-
una árin 1903-1909.
Eiríksbörn
Um böm Eiríks Hjörtssonar og kvenna hans má m. a.
fræðast í Sýslumannaævum. (Jón og Oddur Hjalta-
lín). En Árni Thorlacíus, systkinabam við Eirík, fékk
Boga Benediktsson á Staðarfelli, til þess að taka
saman ættartölu sína árið 1835.
1. Eiríkur Eiríksson var fæddur 1794, elstur bama
Eirrks Hjörtssonar. Móðir hans var Helga Jónsdóttir.
Eiríkur var ókvæntur og barnlaus alþýðumaður og ætti
því að fara fáum sögum af honum. En víða leynast
fróðleiksmolar og sú varð reyndin með Eirík. Hann
var, segir í Sýslumannaævum, hringjari. I Sögu
Dómkirkjunnar eftir sr. Þóri Stephensen kemur fram
að hann hafi verið fjórði hringjari kirkjunnar og gegnt
því starfi frá 1835 til 1856 eða í 21 ár.
Þar segir einnig að auk hringjarastarfsins hafi
Eirflcur verið ráðinn grafari við nýja kirkjugarðinn,
Hólavallagarðinn, þar sem í fyrsta sinn átti að grafa
eftir skipulagi og til þess þurfti sérstakan umsjónar-
mann, „sem einnig gæti staðið fyrir grafartekt" eins
og séra Þórir Stephensen kemst að orði. Og, heldur
hann áfram: „Þannig varð til nýtt kirkjulegt starf á
Islandi“ nefnilega grafari og kom það í hlut Eiríks
Eiríkssonar að verða fyrsti formlega ráðni grafarinn
á Islandi. Það er svo kaldhæðni örlaganna að leiði
þess manns sem fyrstur gróf Reykvðcinga eftir
skipulagi og skikki skuli nú horfið í gleymskunnar
dá og hvergi vera finnanlegt.
En ekki var upphefðin öll talin, því þegar orgel
var keypt í kirkjuna árið 1840 þurfti það ekki aðeins
manninn með sér, heldur tvo og þurfti annar að spila
http://www.vortex.is/aett
15
aett@vortex.is