Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.03.2006, Blaðsíða 5

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í mars 2006
mormónar svo að hundrað eiginkonur mætti hver
karl eiga og enga trú höfðu þeir á því að veraldlegum
yfirvöldum tækist nokkru sinni að brjóta þessa reglu
á bak aftur. „Þeir eru að taka til fanga einn og einn
fjölkvænismann, setja þá í fangelsi, dæma þá í stórar
sektir o.s.frv. En allt kemur fyrir eitt, því Herrans lög
eru yfir staðarins lögum. Það er ekki langt þangað til
það verður ljósara.“ Svo segir Þorsteinn Jónsson í
bréfi til Jóns Borgfirðings 22. nóvember 1886.
Horfnar kynslóðir og ættfræði
Mikilsverður þáttur í mormónatrú var skírn látins
fólks. Mormónar telja unnt að tryggja sálinni full-
komnustu upphafningu í guðs ríki með því að skírast
fyrir hana, þó að áratugir eða aldir séu liðnar síðan
hún átti sér bústað í jarðneskum líkama. Til þess að
svo megi verða er nauðsynlegt að þekkja nöfn hinna
dánu, fæðingardaga þeirra og dánardaga og þessi
nauðsyn hefur vakið með mormónunum brennandi
áhuga á ættfræði. Strax á fyrstu árum íslenskra
mormóna í Utah tóku þeir að spyrja bréfavini sína
hér heirna um ættir, fæðingar- og dánardaga, og enn
í dag stunda þeir ættfræðirannsóknir og sálnaskím af
kappi. Til dæmis má nefna að Þorsteinn Guðmunds-
son, síðast bóndi á Lágafelli, sem fæddur var um
1724 og dó 28. október 1803 var skírður þann 7. júní
1961 og skímin staðfest með vottum 26. júlí sama ár.
Sálir konu hans og tveggja sona nutu sömu náðar og
vom jafnframt innsiglaðar eiginmanni og föður.
Islenskir ættfræðingar hafa ærna ástæðu til að
gleðjast yfir þessum áhuga trúflokksins á horfnum
kynslóðum. Mormónar af íslenskum ættum komu
íslenskum kirkjubókum á filmur, sem aðgangur er að
á þjóðskjalasafni og héraðsskjalasöfnum og þeir
tölvuskráðu næstum allar fæðingar eða skímir, gift-
ingar og dauðsföll sem getið er í kirkjubókunum frá
upphafi og til ársins 1870. í þann fróðleiksbanka er
margt að sækja.
Heimildir um Islendinga í Utah
Danskættuð kona í Utah að nafni La Nora Allred
hefur einnig tekið saman æviágrip Islendinganna
sem settust að í fylkinu, leitað fanga í bæði íslensk-
um og bandarískum skrám og ritum og skrifað fróð-
legar frásagnir af lífi landnemanna. í mars 1998 gaf
Islendingafélagið þar í byggð frásagnir þessar út í
120 síðna fjölriti sem ber nafnið The Icelanders of
Utah. Þar er getið 355 Islendinga sem með vissu
settust að í mormónaríkinu og óljósar heimildir eru
um 16 til viðbótar. Raunar er víst að sumir þeirra
fóru aldrei alla leið.
I bók sinni Gekk ég yfir sjó og land segir sr.
Kristján Róbertsson margt af örlögum flestra Utah-
fara. I samantekt þeirri sem hér fer á eftir er að sönnu
sumt af því endurtekið, en einkum greint nokkuð frá
því sem íslenskar kirkjubækur og La Nora Allred
hafa frekar að segja um nokkra Rangæinga úr hópi
Utahfaranna og fjölskyldur þeirra.
Oddi á Rangárvöllum. Strax á fyrstu árum íslenskra
mormóna í Utah tóku þeir að spyrja bréfavini sína hér
heima um ættir, fæðingar- og dánardaga, og enn í dag
stunda þeir ættfræðirannsóknir og sálnaskírn af kappi.
(Ljósmynd Björn Jónsson).
Fjölskylda Samúels Bjarnasonar
Samúel Bjamason fæddist á Reyðarvatni 22. apríl
1823, óskilgetinn sonur Bjarna Jónssonar og Mar-
grétar Gísladóttur. Samúel fluttist ungur til Vest-
mannaeyja með móður sinni, giftist þar Margréti
Gísladóttur, sem einnig var Rangæingur, fædd 20.
nóvember 1822, dóttir Gísla Andréssonar og Sigríðar
Guðmundsdóttur á Velli. Samúel skírðist til
mormónatrúar 3. júní 1853 og kona hans í júlí árið
eftir. Þau lögðu af stað til Utah það ár, komust þó
ekki á áfangastað fyrr en haustið 1855 og námu land
í Spanish Fork, fyrst Islendinga til að setjast að í
Vesturheimi. Samúel hlýddi boðum mormónakirkj-
unnar af einlægni, jafnt í hjúskaparmálum sem á
öðrum sviðum og árið 1861 tók hann sér aðra konu,
Gertrude Marie Mortensen frá Danmörku.
Að sögn La Nora Allred greina giftingarskýslur
vestra frá þrem giftingum Samúels til viðbótar, auk
Margrétar og Gertrude voru Kristín Pálsdóttir, Hall-
dóra Jónsdóttir og Jóhanna Sveinsdóttir eiginkonur
hans. Um Kristínu og Halldóru er ekkert vitað, en
Kristján Róbertsson segir frá því að Jóhanna
Sveinsdóttir hafi gifst rosknum Islendingi vestra og
hefur eftir Kate B. Carter að hún hafi þegið af honum
fjárstuðning til fararinnar gegn því að verða ein af
konum hans er vestur kæmi, en nafn þessa Islendings
viti hann ekki. La Nora Allred getur að vísu ekki
sögunnar um fjárstuðninginn, en tæpast er hægt að
rengja upplýsingar hennar um eiginkonur Samúels.
Jóhanna var dóttir Sveins Þórðarsonar og Helgu
dóttur Guðnýjar Erasmusdóttur sem frá segir hér á
eftir. Hún var fædd 9. febrúar 1861, var skírð til
mormónatrúar árið 1874 um leið og aðrir í fjölskyld-
unni en flutti ekki vestur fyrr en 1881. Hjónaband
hennar og Samúels slitnaði fljótlega og Jóhanna
yfirgaf kirkju mormóna. Síðar giftist hún dönskum
manni, James Peter Johnson að nafni. Þau bjuggu í
Scofield og seinna í Cleveland. Þar dó Jóhanna 17.
maí 1927.
Guðný Erasmusdóttir, amma Jóhönnu, fæddist á
Kirkjulæk 6. september 1794, dóttir Erasmusar
http://www.vortex.is/aett
5
aett@vortex.is