Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.09.2006, Blaðsíða 21

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í september 2006
Faðir minn fór í Geithellisnesið.
Þar var Þorgeir búinn að ná Óskari upp, hafði
krækt í föt hans með öngli.
Greinilegt var að Óskar hafði vaðið afturábak út í
hylinn og haldið í landvað netsins, en vaðurinn
slitnað, hann hélt enn á slitrinu í höndudm sér.
Þorgeir og faðir minn hófu strax lífgunartilraunir,
þó vitanlega vissu þeir báðir að slíkt væri vonlaust
með öllu.
Móðir mín hljóp vestur í Garð til þess að fá mann
og hesta að sækja lækni til Húsavíkur, þangað eru
rúmlega 20 kílómetrar.
Tvíbýli var í Garði, þar bjuggu bræðumir Bene-
dikt og Sigurður Baldvinssynir og voru bæjarhúsin
samliggjandi.
í Garði sváfu allir.
Móðir mín bankaði á glugga hjá Sigurði, þar var
brugðið skjótt við og söðlaðir hestar.
Kristjana Jónasdóttir sem var vinnukona á heimili
Benedikts vaknaði við umganginn og kom út. Heils-
aði hún móður minni og sagði áður en hún vissi hvað
um var að vera:
- Mig dreymdi undarlega, mér þótti vera barið og
eg fer til dyra, úti er hann. Þiðrandi alvotur og stend-
ur vatn í sporum hans, eg segi við hann: - Nei komdu
sæll Þiðrandi minn, ósköp eru að sjá þig blessaður
komdu inn. Og hann svarar: - Nei, eg má ekki vera
að því, nú er eg að finna fólkið mitt í Austurhaga.
Nú stöndum við á vesturbakka árinnar gegnt
slysstaðnum.
Hérna yfir ána var Óskar fluttur til Neskirkju,
liðið lík, nákvæmlega átta vikum eftir að hann stóð
þar fyrir framan altarið við hlið brúðar sinnar.
Héma yfir ána voru þær ferjaðar í morgunsárið
18. júlí 1927, á afmælisdaginn hans, eiginkona hans
og móðir, afmælisdaginn sem haldið var upp á of
snemma.
Getur þú sagt mér, eru til forlög?
Getur þú sagt mér hvaða afl það er sem veitir fólki
vitneskju um óorðna hluti og í hvaða tilgangi?
Því getur víst hvorugt okkar svarað.
Jóhanna A. Steingrímsdóttir (1920-2002) var
húsfreyja íNesi í Aðaldal. Hún gafút margar hœkur
m.a. frásagnabókina: A bökkum Laxár Tveggja
manna tal, sem kom út 1987. Frásögnin um slysið í
Daufhyl er úr þeirri bók og birtist hér með góðfús-
legu leyfi barna hennar.
Fróðleiksmolar frá Einari Kristjánssyni fv. skólastjóra:
Baðlaugin gamla á Laugum í
Sælingsdal
í Laxdælu segir svo: „Ósvífr hét maðr ok var
Helgason, Óttars sonar Bjamar sonar ins austræna,
Ketils sonar flatnefs, Bjamar sonar bunu. Móðir
Ósvífs hét Niðbjörg, hennar móðir Kaðlín, dóttir
Göngu-Hrólfs Öxna-Þórissonar, hann var hersir
ágætr austr í Vík.“
Ætt Ósvífs er norsk en ekki er rakin ætt konu hans
Þórdísar Þjóðólfsdóttur lága.
En því vil ég geta uppmna þessara Laugahjóna að
þeirra er getið í sögunni fyrst allra ábúenda á
Laugum í Sælingsdal.
Samkvæmt Laxdælu hefur baðlaug á Laugum
verið komin í notkun eitthvað fyrir árið 1000. Víg
Kjartans Ólafssonar varð snemma vors 1003.
Nokkrar líkur eru á að öllum almenningi hafi verið
heimil notkun baðlaugarinnar á Laugum. Ymsar
frásagnir styðja að svo hafi verið.
Snorralaugar er lítt eða ekki getið fyrr en með
komu Snorra Sturlusonar í Reykholt, en hann er
veginn í laugargöngunum 1241. Manni kemur í hug
að hann hafi beinlínis haft laugina á Laugum í huga
er hann lét gera baðlaugina í Reykholti. Þegar ég var
í Reykholti árin 1936-38 sá ég oft grjóthleðsluna úr
hvemum Skriflu í Snorralaug.
Árið 1956 var grafinn upp nokkurra metra partur
af hinum forna hellulagða hitaveitustokk í holtinu
milli giljanna á Laugum. Blasti þá við mér sams-
konar mannvirki og í Reykholti forðum daga;
höggnir steinar í hliðum stokksins og svo hellur yfir
sem flísféllu saman.
Þeir sem unnu við uppgröftinn á hinni fornu
leiðslu í holtinu voru Gísli Gestsson safnvörður við
Þjóðminjasafnið og Garðar Jónsson frá Sælings-
dalstungu. Þeir voru búnir að vinna við uppgröftinn í
tvo daga, eða tæplega það, þegar Jóhanna Bjama-
dóttir sem þá dvaldi í gamla bænum á Laugum kom
til okkar upp í holtið og harðbannaði að þama yrði
meira aðhafst. Þá kom í ljós að það hafði láðst að láta
hana vita um uppgröftinn og einskis leyfis hafði
verið leitað hjá henni eða jarðeigendum. Þetta varð
til þess að uppgreftrinum var hætt.
Nú em að verða 50 ár frá því tilraun var gerð til þess
að grafa þessi ævafomu mannvirki á Laugum upp í
dagsbirtuna. Þessi mannvirki sem tengja okkur svo
áþreifanlega sögunni og fólkinu sem þama bjó. Það er
meiriháttar virðingar- og metnaðarleysi að verkinu
skuli enn ekki lokið - og það í sjálfu söguhéraðinu.
http://www.vortex.is/aett
http://www.vortex.is/aett
21
aett@vortex.is