Vikan - 21.01.1982, Blaðsíða 34

Texti: Guðfinna Eydal
Svefn og draumar barna
Frá alda öðli hafa menn haft áhuga á
draumum og svefni. Þessi fyrirbrigði
sem eru órjúfanlega tengd hafa bæði
vakið undrun og ótla. Menn hafa reynt
að útskýra þau bæði með /yfirnáttúr-
legum útskýringum og vísindalegum
rannsóknum. Fólk er mismunandi mikið
upptekið af draumum sinum. Sumir
hugsa mikið um drauma og halda þvi
gjarnan fram að þeir muni allt sem þá
dreymir. Aðrir geta haldið því frant að
þá dreymi ekkert langtímum saman. Og
enn er til fólk sem heldur þvi fram að
það sé berdreymið og að draumar þess
hafi margoft sagt til um ókomna
atburði.
Vitað er að ýmiss konar geðkvillar
hafa áhrif á svefn og drauma barna sem
fullorðinna. Margar milljónir manna
víðs vegar um heim taka róandi lyf og
svefnlyf til þess að fá„rólega nótt".
Börnum eru einnig stundum gefin
róandi lyf til þess að hafa áhrif á svefn
þeirra. Svefnleysi og draumalitlar eða
draumlatfsar nætur eru algengar hjá
þeim sem eru haldnir þunglyndi og
halda margir þunglyndissjúklingar því
fram að þeir hafi ekkert getað sofið
vikum, mánuðum eða jafnvel árum
saman.
Svefn og draumar hafa verið
rannsakaðir i mörg ár. Vísindamenn
hafa komist að ýmsu um þessi fyrir-
brigði en stöðugt fara fram flóknari og
nákvæmari rannsóknir á svefni og
draumum.
Svefn
Allar breytingar á svefnástandi koma
fram i miðtaugakerfi. Rannsóknir hafa
sýnt fram á að hægt er að greina á milli
tveggja legunda svefns. Þessar tegundir
eru tiefndar REM-svefn og ekki REM-
svefn. REM merkir „Rapid Eye
Movement" og þýðir að augun hreyfast
hratt undir augnlokunum á meðan sofið
er. Menn sofa REM svefni þegar þá
dreymir.
Báðar tegundir REM-svefns þróast i
fósturlifi. Það er því vitað að maðurinn
býr yfir skilyrðum til að geta dreymt
þegar fyrir fæðingu. Það þykir hins
vegar ósennilegt að ungbörn dreymi i
þeim skilningi sem fullorðnir leggja i
orðiö draum. Fullvíst er þó talið að
ungbörn verði fyrir vissum skynhrifum
sem minna á draumkennt ástand.
Draumar lítilla barna eru yfirleitt
liflegri en draumar fullorðinna og álitið
er að draumar þeirra einkennist meira af
ákveðnum myndum með miklu minna
táknrænu innihaldi en draumar full-
orðinna.
Mismunandi svefnástand
Fyrsta æviár mannsins einkennist
meira af REM-svefni en nokkurt annað
timabil i ævi mannsins. Um fimmtiu
prósent af þeim tima sem ungbarn
sefur er REM-svefn. Þetta svefnástand
minnkar þegar mikið á fyrsta ári og hjá
ungu fólki nær REM-svefn yfir tuttugu
til tuttugu og fimni prósent af svefn-
tímanum. Fljá fólki milli sextugs og
sjötugs nær REM svefn yfir um
fimmtán prósent af svefntímanum.
Undir eðlilegum kringumstæðum kemur
REM-svefn fyrir fjórurn til fimm
sinnum á nóttu. Lengd þessa svefn-
ástands lengist þegar liður á nóttina og
rétt áður en vaknað er getur REM-
svefninn varað í um það bil klukkutíma.
Draumar leysa oft erfiða hluti
í svefni er unnið úr reynslu,
hugsunum og þeim áhrifum sem
maðurinn verður fyrir i vöku. Margir
álíta að draumar séu alveg nauðsynlegir

til þess að maðurinn geti haldið 8
heilsu sinni. Visindamenn hafa ■
ieys«
því fram að draumar vinni úr og ,|-,
rauninni mörg vandamál dagltí8s ^
sem annars gætu reynst mannip
ofviða. Flver einstaklingur verðtú
svo ótal mörgum áhrifum a
hverjum að útilokað er fyrir hann u
vinna úr þeim til fullnustu. Drauú111 .
leg''
getur leyft að því sem er óþ®B .
hleypt inn i næstum hvaða búninS' „
eit>s”
er. 1 daglegu lifi og vöku setur - ^
lingurinn þau áhrif sem hann ■’(,,|i
fyrir í vissan skipulegan rok
Flann þolir ekki að áhriti'1 .
óreiðt1 ;
hann verður fyrir séu i -„ii
skipulagslaus. í draumi er ma 1 (g
ekki háður skipulagi og rö^r
34 Vikan 3. tbl.