Unga Ísland - 01.05.1944, Blaðsíða 12

Alþingi hið nýja var ekki nema svipur
hjá sjón í samanburði við Alþingi hið forna.
IJað hafði ekkert vald, aðeins leyfi til að
gefa ráð og leiðbeiningar. En þó var það
vottur þess, að hið erlenda vald viður-
kenndi, að íslendingar væru sjálfir bezt
færir um að vita, hvað þeim hentaði og
hvers þeir þyrftu við.
Og nú liafði íslenzka þjóðin eignazt ó-
trauðan foringja, sem hvorki skorti þrek
nc kapp, vit eða þekkingu. Það var Jón
Sigurðsson. Hann beitti sér fyrir í sókninni
gegn hinu erlenda vsjldi, og endurreisn Al-
þingis var fyrsti sigur hans, en síðar varð
skammt stórra högga á milli.
Svo rann upp árið 1851. Þá var kvaddur
sarnan þjóðfundur í.Reykjavík. Konungur
Dana hafði afsalað sér einveldinu i heima-
landi sínu og þar var komin þingbundin
stjórn. En hið erlenda vald stóð á verði
gegn frelsiskröfum íslendinga og hafði ekki
í hyggju að slaka þar neitt til. Island er
hluti af Danmörku og skal allt af vera það.
Það var krafan, sem hið erlenda vald lagði
fyrir þennan fund. íslandi skyldi stjórnað
frá Danmörku um aldur og ævi. íslenzka
þjóðin átti aldrei að fá að ráða sér sjálf.
Ilið erlenda vald — stjórnin í Danmörku
— lét fulltrúa sinn leggja fram frumvarp
á fundinum, þar sem þetta var aðalatriði.
Ef það hefði verið samþykkt, þá hefði
þcssi fundur orðið nýr Kópavogsfundur og
áþján þjóðarinnar verið innsigluð að nýju.
En þjóðin átti foringja og því fór þessi
fundtir öðruvísi, en við hefði mátt búast.
Jón Sigurðsson cfldi fulltrúa þjóðarinnar
til mótspyrnu. Og þegar það kom í Ijós,
voru danskir dátar látnir ganga Vígalega
um götur Reykjavíkur til að skjóta ísfend-
ingum skelk í bringu. Það kom fyrir ekki.
Að þessu sinni létu íslendingar ekki bug-
ast. Þeir höfðu foringja, sem hvorki óttað-
ist erlenda stjórnarherra né danska dáta.
Og að lokum risu þeir gegn hinu erlenda
valdi með þessum alkunnu orðum: — Vér
mótmælum allir. Það urðu lausnarorð hinn-
ar kúguðu þjóðar.
Þannig unnu íslendingar fyrsta mikla
sigurinn í baráttu sinni gegn ánauðinni.
9.
Baráttutími fór í hönd. Þjóðin naut Jóns
Sigurðssonar lengi enn. Ávinningurinn virt-
ist löngum vera lítill, en þó miðaði stöðugt
í áttina. Rúmlega hálfri öld áður hafði ver-
ið losað um fjötra einokunarverzlunarinn-
ar, en á þessum árum var hún alveg lögð
niður. Jón Sigurðsson átti mestan þátt í
því. Hann barðist ótrauður fyrir málstað
íslands. Ilann krafði hið erlenda vald
skaðabóta fyrir eignir, sem það hafði fyrr-
um ranglega liaft af þjóðinni. og þó að
fulltrúar þess létu í veðri vaka, að kröfur
þessar væru næsta ósvífnar, þá fór svo að
lokum. að þær voru viðurkcnndar að
nokkru leyti, en skaðabæturnar kallaðar
gjöf en ekki gjald.
Þessu fór fram þangað til 1874. Það ár
kom aðalárangurinn af baráttu Jóns 'Sig-
urðssonar í ljós.
Þjóðin fékk nýja stjórnarskrá. Sam-
kvæmt henni var Alþingi aftur fengið vald
til að ráða lögum landsins í þeim efnum,
sem snertu eingöngu innanlandsmál.
Fjötrarnir höfðu raknað af þjóðinni. Von-
in og baráttan höfðu borið ávöxt. Fram-
tíðin blasti við börnum hennar með nýj-
um tækifærum til starfs og dáða. Og ára-
tugina síðan þetta var hafa gerzt undur
og stórmerki hjá vorri fátæku og fámennu
þjóð. Ef til vill er hvergi í heiminum hægt
að benda á hliðstæð dæmi urn stórstígar
framfarir. Ilver trúir því, að önnur eins
vakning hefði getað komið yfir þessa þjóð.
cf hið erlenda vald hefði verið eitt í ráðum
og miðað alla löggjöf og réttindi við hags-
rnuni annarrar þjóðar, eins og hið erlcnda
vald gerði óvinlega?
66
UNGA ÍSLÁND