Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1943, Síða 104

80
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
og t. d. Lindemán, er safnaði alþýðu-
söngvunum og dönsunum, heldur ger-
ast sumir svo stórhuga, eins og ívar
Aasen, að reyna að sameina mállýsk-
urnar norsku og mynda úr þeim
heildarmál á fornnorrænum grund-
velli í stað dönskunnar, sem lagt
hafði landið undir sig.
Rís þá upp hinn glæsilegasti her-
skari nýrra ljóðskálda, með Wel-
haven og Wærgeland í broddi fylk-
ingar. Ekki höfðu þeir óðar hafið
upp röddina en upp skýtur tónskáld-
um, sem gefa kvæðum þeirra hina
fegurstu umgjörð í söng. Helstur
þeirra og ástsælastur var Halfdan
Kjerulf. Lifði hann það að sjá mörg
hin fegurstu ljóð Björnstjerne Björn-
sons og túlka þau í söng.
Svo þegar lengra líður fram á öld-
ina, eru þeir Ibsen, Björnson, Vinje,
Garborg, Kragh og fleiri ljóðskáld í
almætti sínu, og jafnhliða þeim eru
tónskáldin Selmer, Svendsen, Grieg,
Sinding og margir aðrir, sem syngja
inn í þjóðina öll þeirra ljúfustu ljóð
í hinum glæsilegustu tónum, er óef-
að standa jafnfætis því besta, sem ort
hefir verið á tungumáli söngsins. Er
Grieg vafalaust þeirra mestur, —
enda enginn, sem stendur honum á
sporði í sönglagagerð, þegar Schu-
bert einn er undan skilinn.
★
Edvard Hagerup Grieg fæddist í
Björvin í Noregi 15. júní 1843. Hann
var af skotsku kyni í föðurætt. Lang-
afi hans kom ungur til Noregs og
settist þar að, stundaði verslun og
kvæntist norskri konu. Afi hans,
Jón, átti einnig þarlenda stúlku og
var ræðismaður Breta þar í borginni.
Hans son, Alexander, faðir tónskálds-
ins, kvæntist söngfróðri stúlku,
Gesine Hagerup að nafni. Hún var
svo vel að sér í hljóðfæraslætti, að
hún lék iðulega á opinberum sam-
komum. Úr þeirri ætt er talið að
Edvard hafi erft hljómlistargáfuna.
Hann kyntist því snemmendis verk-
um snillinganna, því Mozart og
Weber voru uppáhalds tónskáld móð-
ur hans. Hún kendi honum ungum
að leika á slaghörpu, og er sagt, að
tólf ára hafi hann samið sitt fyrsta
tónverk. Honum var leyft að taka
það með sér á skólann og sýna það
kennara sínum. En kennarinn tog-
aði í hárlubbann á honum og skipaði
honum að eyða ekki tímanum frá
þarfara námi í slíka vitleysu.
Föður Edvards var heldur aldrei
mikið gefið um þetta hljómlistarnám
hans, jafnvel ekki eftir að hann hafði
öðlast frægð í þeim efnum. En hann
var vel mentaður maður og hafði að
öðru leyti góð áhrif á son sinn. Ein-
hverju sinni tók hann drenginn með
sér í skemtiferð inn til fjalla, og
varð hann þá svo hrifinn af hinni
hrikalegu náttúrufegurð, fossum og
fjöllum, hamrakleifum og jökul-
bungum, að hann var kominn á
fremsta hlunn með að gerast listmál-
ari.
Heimili þeirra hjóna virðist hafa
staðið opið alskonar mentamönnurn
og listafólki. Þannig var, til dæmis,
hinn heimsfrægi fiðluleikari Ole Bull
vinur þeirra og heimagangur. Hann
tók snemma eftir hinum óvenjulegu
hæfileikum drengsins og lagði að
foreldrum hans, að setja hann á
hljómlistaskólann í Leipzig. Þau
höfðu víst undirniðri komist að sömu