Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1943, Qupperneq 109

EDVARD GRIEG
85
Enda líkar það tíðum einum betur,
sem öðrum þóknast ver.
í heild sinni má segja um sönglög
Griegs, að yfirgnæfandi fjöldi þeirra
beri á sér þunglyndisblæ. En innan
um er þó vorblær og blóma-angan og
svo innilegur fögnuður, að þau verma
menn inn að hjartarótum, og þrátt
fyrir ævilangt heilsuleysi og veika
líkamsburði eru tónverk hans heil-
brigð í anda, og verða því aldrei að
veikgeðja raunavæli eða kveinstöf-
um. En þótt þau séu hrein og fögur,
°g oft björt, þá eru þau, sum hver,
svo óvenjuleg, að oft getur það tekið
allmikla fyrirhöfn að komast inn að
insta kjarna þeirra, þegar og þar við
i^ætist, að raddaskipan, tónasambönd
°g tónstigaskifti eru oft svo hraðfara
°g óvænt, að erfitt er einatt að átta
sig á þeim. En þegar skilningurinn
er fenginn, þá breiðist heildin út eins
°g litauðugt málverk eða eins og lit-
fófið í kristallinum. Stundum leik-
Ur hann á kostum, einkum í dönsun-
um og tröllasláttunum. Kennir þar
tryllingsins og hrottabragsins, sem
þykir einkenna suma norsku alþýðu-
söngvana og þjóðdansana.
Merkur fiðluleikari, sem lék með
Grieg einhverju sinni á samkomum
víðsvegar um Evrópu, skrifar vini
sínum síðar “Verk hans eru full af
^ilfinningahita og skáldlegri fegurð.
Þvi oftar sem eg leik þau, því dýr-
^ætari verða þau mér. Eg finn altaf
uýja fegurð og hreinleika. En fáir
vita hvernig á að gjöra þeim rétt skil.
Tli þess verður maður að þekkja hann
sjálfan, hið tignarlega föðurland
hans og hið norska skapferli”. Margir
iistamenn hafa vitanlega komist inn
að hjartarótum tónverka hans, en að
sjálfs hans frásögn, skömmu áður en
hann dó, var það ungur Ástralíumað-
ur, sem lék þau af mestri snild og
skilningi. Mun þar átt við hinn á-
gæta slaghörpuleikara Percy Grain-
ger, sem flest sönghneigt fólk hér
kannast við. Lagði hann sig fyrir
eina tíð eftir íslenskunámi og skrif-
aði ágæta ritgjörð fyrir þetta tímarit
fyr á árum.
Síðustu tvö ár ævinnar var Grieg
svo farinn að heilsu, að hann skrifaði
nálega ekkert. Annaðist kona hans
hann með hinni mestu ástúð og um-
hyggju. Enda hafði einkasambúð
þeirra verið mjög innileg og ham-
ingjusöm. Þau áttu eina dóttur, sem
dó í æsku, og hörmuðu þau hana mjög
alla ævi.
Grieg lifði alla ævi, að kalla mátti,
í friði og sátt við umheiminn, elskað-
ur af þjóð sinni og virtur af öllum,
sem kyntust honum eða listaverkum
hans. Brá aðeins tvisvar útaf lítil-
lega. Var hið fyrra deilan, er hann
lenti í útaf hljómlistaskólanum í
Leipzig, og ber víst flestum saman
um það nú, að hann hafi séð þar
lengra en hinir afturhaldssömu kenn-
arar hans. Hitt atvikið skeði löngu
seinna, er hann neitaði að hafa sam-
komu í París, þegar Dreyfus-málið
stóð hæst á baugi. Þegar hann svo
kom þangað nokkru síðar, reyndu
nokkrir menn, sem tóku upp þykkj-
una fyrir frönsku herstjórnina, að
sprengja hljómlistarmót hans upp og
hrópa hann niður. En troðfult hús
áheyrenda tók völdin í sínar hendur
og gaf svo yfirgnæfandi lof og lófa-
tak, að öll mótspyrna varð að engu.
Var hann gerður meðlimur í “Légion
de Honeur”, sem talinn er víst hinn