Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1943, Page 130

106
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
sem gaf rennunni nýjan svip og
sæmdi prýðilega þessu kostbæra fyr-
irtæki. Því einhvern veginn gleymd-
ist nú, að vinna margra handa hafði
skapað þetta stórvirki. Hugur allra
beindist að hlutabréfunum og pen-
ingunum sem lágu í þeim. Og fanst
okkur að verðmat slíkrar stofnunar
gæti naumast talist í hundruðum,
heldur þúsundum. Þessvegna hækk-
aði Kennarinn allan gjaldeyri í verði.
T. d. Pain Killer miði sem gilti eitt
hundrað dollara, varð nú þúsund doll-
ara virði o. s. frv.
Bókhald félagsins var systur minni
falið á hendur. Er óvíst að nokkur
önnur kona hafi haldið þvílíkri á-
byrgðarstöðu á þeim árum. Meira að
segja þegar við stofnuðum bankann,
varð hún einnig skrifari hans og
gjaldkeri. Það var víst Kennarinn,
sem hvatti okkur til þess að stofna
bankann. En hann hefði varla gert
það, hefði hann séð fyrirfram hvað sú
stofnun hafði í för með sér. Því nú
fyrst tókst okkur stórlöxunum að
koma ár okkar fyrir borð. Og síðan
hefi eg oft dáðst að því, hvernig við
fákænir og afskektir unglingar söfn-
uðum auð á vísu nútíma stórgróða-
manna. Fjármál eru að sögn afar
flókin, en okkur reyndist þau mjög
svo einföld. T. d. keyptum við inn
eins mörg hlutabréf og við gátum, en
sáum þó um að hver og einn héldi
einum hlut. Svo hækkuðum við þau
í verði eftir því sem okkur sýndist.
Vitaskuld seldum við þau, þegar þau
voru í háu verði, en bankinn setti sitt
mat á þau; og þegar þau féllu, keypt-
um við aftur. Ekki nóg með það, við
græddum á sjálfum gjaldeyrinum.
Væri viss tegund gjaldeyris, svo sem
Pain Killer miðar eða fáséð frímerki
í höndum sótsvartrar alþýðu, feldum
við þennan gjaldeyri, þar til hann
var í bankanum. En þá reis hann í
verði. Um verðmæti gjaldeyris hafði
bankinn alt að segja. Kennarinn var
hættur að skifta sér af slíkum smá-
munum. Hann var hlutlaus áhorf-
andi, og stóð vel að vígi, að kynnast
upplagi okkar og eðlisfari.
Leikurinn gekk glatt fram yfir
miðjan vetur. Þá fór að draga úr
áhuga alþýðunnar. Hún vann af
kappi, en átti þó lítið eða ekkert í
aðra hönd. Kaupgjald var hækkað
hvað eftir annað, en farbréf með
sleðanum stigu að sama skapi. Og
þegar lítið snjóaði, var sama sem
engin vinna við að halda rennunni
við. Við tókum bendingu Kennarans,
og létum steypa veglegar tröppur
upp bakkann. En að því verki loknu
varð algert vinnuleysi, svo aðeins
fái-r höfðu efni á, að ferðast með
sleðanum, nema stöku sinnum; og
marga ferðina fór hann aðeins hálf'
skipaður. Og nú fyrst komu verulega
í ljós yfirburðir okkar ríkisbubbanna.
Við leigðum sleðann, einn og einn i
senn, og tókum eina eða tvær álit'
legustu stúlkurnar með okkur. Stöku
sinnum fyltum við hann með sot-
svartri alþýðu, sem mannkærleiks-
mönnum sæmdi. Gjaldþol okkar var
takmarkalaust, og gátum við lifað og
látið eftir vild. Við áttum flesta
hlutina, og því meir sem við eyddum.
þess hærri varð gróðinn. Að okkar
dómi var fyrirkomulagið í alla staði
ákjósanlegt, og við skildum ekkert 1
ólund og afskiftaleysi alþýðunnar,
sem sífelt gerði meir og meir vart við
sig, og sem loks gekk svo langt,