Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.06.1925, Blaðsíða 29

HUGLEIÐINGAR UM NÝJA ÍSLAND
27
Sléttufylkjunum er því betur sett,
hvað járnbrautasamband snertir,
eða nágrenni við stærsta og bezta
vörumarkaðinn á mörg hundruð
mílna svæði.
Hversu margt og mikið sem einn
eða annar kann að finna Nýja ís-
landi til “foráttu”, þá hefir sú ný-
lenda þó á liðnum árum reynst
mörgum bláfátækum manni sönn
öryggishöfn, og nægtabúr með tíð
og tíma. Því fremur getur hún þá
nú og framvegis reynst þeim vel,
er þangað vildu leita; og haldi hún
áfram að vera íslenzk, þá gæti ein-
mitt það bygðareinkenni orðið
sterkasta aðdráttaraflið fyrir marga
þeirra, sem saddir eru af Mikla-
garðsdýrðinni, sem búnir eru að
reyna, að þar er meira af fals-gulli
en ósviknum málmi, og sem þá
finna til löngunar að halda heim í
Beruróður, eins og Örvar-Oddur
forðum, og eyða þar úthalli dags-
ins meðal íslendinga.
* * *
Að þessi frásögn er svo enda-
slepp, kemur til af því, að undireins
þegar bóluvörðurinn var upphaf-
inn, í júlí 1877, fór eg eftir tíu mán-
aða dvöl í nýlendunni, í vinnuleit
upp til Selkirk og Winnipeg, og
átti þar ekki heimili að staðaldri
síðan, að minsta kosti ekki fyr en
eftir fjölda mörg ár. Mér var þess
vegna ekki persónulega kunnugt
um neitt af því, sem þar gerðist á
burtflutningstímabilinu eða næstu
árum á eftir. En í þessum brotum
hefi eg varast að fjalla með mál,
sem eg vissi ekkert um af eigin
reynd, eða lýsa því, sem eg ekki
sjálfur sá. Sögusagna-framburður
er góður, ef ekki er á öðru völ, en
samt getur hann aldrei haft sama
gildi og framburður sjónarvottar.
Og þess vegna er það svo nauð-
synlegt, að mínu áliti, að safna
endurminningarsögnum sem flestra
vitundarvotta.
Af sömu ástæðum er það, að
þessi brot eru upphafslaus, þ. e. að
helzt hvergi er vikið á upphaf
bygðarinnar, þann söguríka atburð
einmitt, sem heiðra skyldi með 50
ára minningarsamkvæmi á liðnu
hausti. Ástæðan er sem sé sú, að
eg var enn heima á íslandi, þegar
þeir atburðir gerðust, og þó eg með
tíð og tíma heyrði margar sögur af
þeirri slysaferð út í eyðiskóg í
vetrarbyrjun, og af því böli, sem af
þeirri óhappaferð leiddi, þá voru
þær upplýsingar bara sögusagnir,
og bar ekki ætíð nákvæmlega sam-
an, sem ekki var við að búast, því
það er sjaldgæft að tveir menn,
hvað þá fleiri, líti sömu augum á
sama mál.
Og svo vill nú svo til, að vitund-
arvottar hafa ritað um það mál,
menn, sem sáu og reyndu, sem voru
á Gimli veturinn 1875—76, svo að
sögusagna-fi-amburður í því rnáli
yrði bæði óþarfur og vita gagns-
laus. Læt eg nægja að benda á
endurminningar Stefáns Eyjólfs-
sonar. Hans frásögn er svo greini-
leg og svo glögg, að á fárra færi
er að gera eins vel, hvað þá betur.
Og ef einhvern sagnfræðing síðar
rneir fýsir að gagnskoða þann sögu
þátt, þá er frásögn Stefáns full-
veðja heimild. Um það verða vart
deildar skoðanir.
Ritað í Vancouver, B. C.
í desember 1925.