Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.06.1925, Page 52

50
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
næði honum. Var hann venjulega
svo styggur, að bóndi einn fékk
tekið hann. í þetta sinn stóð klár-
inn kyr fyrir Þórunni. Reið hún
síðan alt hvað af tók og leit eigi
við fyr en klárinn brauzt um undir
henni í keldu, skamt fyrir innan
Minna-Núp; hún heitir síðan Þór-
unnarkelda. Þá sá stúlkan að
Þjórsárdalur allur stóð í björtu
báli.
Sögn þessi virðist ganga út frá
því, að Þórunn ein hafi lifað plág-
una, ef ekki allra Þjórsdæla, þá a.
m. lt. heimilisfólksins á bæ hennar.
Hafa menn sennilega sett þetta í
samband við sagnirnar um Rauðu-
kambagosið, er átti að hafa eytt
dalinn, eins og síðar mun getið,
sbr. að öðru leyti athugasemdir við
sögn þessa í Árb. bls. 57—8.
Loks skal getið Eiríks bónda í
Haga, nafnkunns manns, sem uppi
á að hafa verið um 1693. þegar
Heklugos eyddi Þjórsárdal fyrir
fult og alt, sbr. hér síðar. Um Ei-
rík þenna, sem sennilega hefir ver-
ið nafnkunnur maður, hafa mynd-
ast ýmsar sagnir. Hann flutti aö
Haga, er Sauðatunga eyddist og bjó
þar síðan til elli. Sagt er að
bóndinn í Kolsholti falaði af
honum býlaskifti og tjáði fyr-
ir honum hve mikill heyskapur
væri á sinni jörð. En Eirík-
ur átti að svara, að annað eins
gæti kerlingin sín kroppað upp úr
sandflötunum. Þá er og til sögn
um Eirík, er lýsir honum býsna
vel. Kunningi hans sendi til hans
dreng með hest í taumi og bað
hann að ljá sér skóg og hjálpa
drengnum til að gera kol upp á
hestinn; en þá var Hagafjall alt
skógi vaxið. Eiríkur fór með
drengnum upp á fjallið og spurði
hann, hvort hann hefði nesti.
Leysti drengurinn þá upp nestis-
bagga sinn og lauk Eiríkur mat
lians, en lagðist síðan til svefns.
Drengurinn, sem ekki kunni til
skógarvinnu, stóð yfir Eiríki ráð-
þrota, og er hann vaknaði, var
drengurinn farinn að gráta. Skip-
aði Eiríkur þá fyrst drengnum heim
eftir eldi, en hann svaraði, eins og
satt var, að eigi þyrfti elds, meðan
enginn losnaði viðurinn. Rak Ei-
ríkur þá drenginn eftir eldinum
með harðri hendi, og er hann kom
aftur, hafði bóndi rifið svo mikinn
við, að kösturinn fylti gilgryfju, er
þar var. Kveikti Eiríkur þá í kest-
inum og urðu þar af meiri kol en
drengurinn þurfti. Síðan bjó Eirík-
ur ferð hans allsæmilega og gaf
honum nóg nesti heim aftur. Saga
þessi lýsir einnig vel meðferð
manna á skógunum fyr á tímum,
og má í því sambandi geta þess, að
nú sjást aðeins fáeinar hríslur í
klettunum hér og hvar í Hagafelli,
þar sem mannshöndin hefir eigi
náð til.
II.
Svo var alment lengi talið, að
eldgos úr Rauðukömbum, sem er
sundurklofinn fjallrani suður frá
Fossöldu vestan Fossár, hafi eytt
Þjórsárdal, a. m. k. að einhverju
leyti. Hitt hefir menn greint á
um, livenær gos þetta hafi orðið.
Kemur það vafalaust af því, að
elzta heimildin um þetta efni, sem
völ er á, Biskupa-annálar Jóns Eg-
ilssonar, sýnast fara hér með laus-
legar munnmælasagnir, og getur