Neytendablaðið - 01.02.1996, Blaðsíða 25

neytenda, samtímis því sem
slík notkun sé ónauðsynleg og
stríði gegn öllum náttúrulög-
málum. Ut frá dýravemdunar-
sjónarmiði sé þessi notkun
einnig óviðunandi; oft bera
grannir fætur hormónadýr-
anna ekki uppi þungan,
vöðvastæltan búkinn þannig
að fætumir brotna undan
þunganum.
í bók sem gefin var út í
Svíþjóð 1993, „Evrópa og
dýrin“, er fullyrt að stærsti
hluti þess kjöts sem Banda-
ríkjamenn borða sé framleidd-
ur með aðstoð stórra skammta
af hormónum. „Það er notað
svo mikið magn að vöðvar
dýrsins verða óætir vegna
þess hve harðir þeir verða.
Þessu er kippt í liðinn með
því að sprauta ensímum í dýr-
ið fyrir slátmn sem „leysa
upp“ vöðvana. Það er þó eitt
vandamál þessu samfara: ef
skammturinn er of stór og
hann ekki gefinn dýrinu á
réttum tíma fyrir sláfrun
„leysast einnig lungu og
hjarta upp“ og dýrið deyr.“
Það er auðvelt að ímynda sér
þann sárauka sem dýrið líður
síðustu lífdaga sína, þegar
Sem betur fer fer
þeim bændum fjölg-
andi sem ekki vilja
sjá hormóna í fram-
leiðslu sinni, þrátt
fyrir að með notkun
þeirra geti þeir drýgt
tekjur sínar.
vöðvamir „leysast upp“.
Neytendasamtök Evrópu
hafa mikið íjallað um þetta
mál og í fréttatilkynningu sem
samtökin sendu frá sér í lok
síðasta árs segir: „Neytendur
vilja ekki notkun gerviefna í
framleiðslu landbúnaðarvara
ef þau era ekki bráðnauðsyn-
leg eða til bóta fyrir neytend-
ur. Sannleikurinn er sá að
notkun hormóna í kjötfram-
leiðslu er neytendum á engan
hátt til góða. Af þessari
ástæðu verður Evrópusam-
bandið áfram að fylgja varúð-
arreglum sem settar hafa ver-
ið og em grundvallaratriði
matvælastefnu sambandsins.
Þetta felur í sér að efni skuli
því aðeins nota ef þörfin er
ótvíræð og óumdeilanlega til
bóta. Þar af leiðandi á ekki að
nota hormóna þar sem þeir
eru á engan hátt til bóta fyrir
neytendur. Kröfur neytenda
um að matvæli skuli fram-
leidd á sem náttúrulegastan
hátt verða æ háværari."
Þá er ljóst að andstaðan
gegn notkun hormóna er ekki
aðeins sterk hjá neytendasam-
tökum, heldur einnig hjá neyt-
endum almennt. Ýmsar kann-
anir sýna þetta og má þar til
dæmis nefna að rannsókn sem
gerð var í Englandi, Þýska-
landi, Frakklandi og á Italíu
sýndi að 29-57% vilja ekki
kaupa mjólk úr kúm sem hafa
verið meðhöndlaðar með
mjólkurhormóninum BST.
Fullyrða má að með vaxandi
umræðu um þetta efni hefur
andstaðan gegn hormónanotk-
un í landbúnaðarframleiðslu
stöðugt aukist meðal neyt-
enda. Og sem betur fer fer
þeim bændum, til dæmis í
Bandaríkjunum, fjölgandi
sem ekki vilja sjá hormóna í
framleiðslu sinni, þrátt fyrir
að með notkun þeirra geti þeir
drýgt tekjur sínar.
Ákveðið hefur verið aðfresta
ákvarðanatöku vegna notk-
unar hormóna í mjólkurfram-
leiðslu um tvö ár en samtök
neytenda hafa lagst alfarið
gegn henni.
Mynd: Guðni Hannesson.
Hormónarnir
eru á leiðinni
Codex Alimentarius starfar á
vegum Matvælastofnunar
Sameinuðu þjóðanna um
staðla á matvælasviðinu en
stjómvöld hafa ekki verið
skuldbundin til að fara eftir
þeim. Með GATT-samningn-
um verða staðlar á matvæla-
sviðinu enn mikilvægari og í
raun verða stjómvöld nú að
fara eftir þeim. Ef þau hafna
því verða þau að sýna fram á
það með vísindalegum rökum
að innflutningur viðkomandi
vöra hafi hættu í för með sér
út frá heilbrigði eða umhverfi,
ella verður litið á slíkt bann
sem tæknilega viðskiptahindr-
un. Og nú hefur Codex Ali-
mentarius komist að þeirri
niðurstöðu að ekki sé ástæða
til að banna notkun fimm teg-
unda hormóna í landbúnaðar-
framleiðslu, þar af era þrír
þeirra náttúralegir en tveir til-
búnir á rannsóknarstofu. I öll-
um tilvikum er um að ræða
hormóna vegna kjötfram-
leiðslu en ákveðið var að
fresta ákvarðanatöku vegna
hormóna í mjólkurframleiðslu
í um tvö ár. Þessa ákvörðun
munu Bandaríkin og fleiri
þjóðir nýta sér til að knýja á
um frjáls viðskipti landa á
milli með afurðir af dýram
sem hafa fengið hormóna.
Þannig að ljóst er að horm-
ónanotkun sækir fram.
í íslenskum lögum er að
finna ákvæði um að óheimilt
sé að flytja inn kjöt- og
mjólkurvörar frá þeim lönd-
um sem leyfa notkun horm-
óna. Þetta er sambærilegt
ákvæði og er að fínna í regl-
um ESB. En með samþykkt
Codex Alimentarius er um
róttæka stefnubreytingu að
ræða sem án efa mun hafa
áhrif í öllum löndum Evrópu.
NEYTENDABLAÐIÐ - Febrúar 1996
25