Neytendablaðið - 01.02.1996, Blaðsíða 27

Mælieiningarverð getur
lækkað útgjöld heimilisins
Hér á landi er löng hefð fyrir því í mat-
vöruverslunum að gefa upp kílóverð á
kjöti, fiski, osti og fleiri afurðum. Við eig-
um því einnig að venjast að lítraverð á
ýmsum afurðum, svo sem mjólk, sé gefið
upp. Þannig höfum við með auðveldum og
skjótum hætti getað borið saman verðið á
þessum vörum með það fyrir augum að
gera hagkvæmustu kaupin og eigum erfitt
með að ímynda okkur hvemig væri t.d. að
koma inn í fiskbúð þar sem einungis væri
gefið upp verð á hverjum fiski eða fisk-
flaki! Með tilkomu reglna um mælieining-
arverð eigum við hins vegar ekki aðeins að
geta borið fyrrgreindar vömr saman heldur
eigum við einnig að geta séð og borið
saman kíló- og lítraverð á öllum vömm,
þ.m.t. lítraverð á sjampói og kílóverð á
brauðum.
Hvernig er mæli-
einingarverð reiknað út?
Til þess að mælieiningarverð villi ekki um
fyrir neytendum eða geri framleiðendum
óleik þurfa kaupmenn að nota þrjár mis-
munandi aðferðir við að reikna það út og
fer aðferðin eftir því um hvemig vöm er
að ræða.
Mælieiningarverð þeirrar vöm sem fell-
ur undir fyrsta flokkinn er reiknað þannig
út að nettóþyngd eða nettórúmmáli vör-
unnar, þ.e. þyngd eða rúmmáli vöm að ffá-
dregnum umbúðum, er deilt í smásölu-
verðið. Mælieiningarverð langflestra vara í
matvömverslunum er reiknað út með þess-
um hætti. Dæmi um vömr sem seldar em
miðað við nettóþyngd em ferskir ávextir,
grænmeti, kjöt, fiskur, ostar, skyr og
smjör, auk komafurða og brauðs. Dæmi
um vömr sem seldar em miðað við nettó-
rúmmál em mjólk, súrmjólk, ís og hrein-
gemingar- og uppþvottalögur.
Mælieiningarverð vara sem falla undir
annan flokkinn er reiknað út með þeim
hætti að þurrvigt, þ.e. þyngd vöm að frá-
dregnum vökva, er deilt í smásöluverðið.
Dæmi um vömr í þessum flokki em niður-
soðnir ávextir og ber, grænmeti í vatni,
sykurlegi, edikslegi o.þ.u.l., marinemð sfld
og niðursoðnar fiskbollur.
Þriðji og síðasti flokkurinn er svo vömr
sem bæta þarf vökva, kryddi eða öðm því
út í sem hefur lítil eða engin áhrif á endan-
legt verð vömnnar. Mælieiningarverð
þessara vara er reiknað þannig út að end-
anlegri þyngd eða rúmmáli er deilt í smá-
söluverðið. Við útreikning mælieiningar-
verðisins er miðað við fyrirmæli ffamleið-
anda um það til dæmis hversu mikfu vami
eigi að blanda saman við vömna. Dæmi
um vöm í þessum flokki er ávaxtaþykkni.
Hvernig eiga neytendur
að nota mælieiningarverð?
Fyrir einu ári sendi Samkeppnisstofnun
öllum kaupmönnum á landinu fféttabréf
þar sem reglur um mælieiningarverð vom
kynntar. Það er hins vegar ekki nóg að
kaupmenn kunni skil á þessum reglum
heldur þurfum við, neytendumir, að kunna
að notfæra okkur þær upplýsingar sem
mælieiningarverðið veitir okkur.
Þar sem úrval af vömm er mikið getur
verið erfitt að átta sig á hagkvæmustu
kaupunum. Mælieiningarverð auðveldar
okkur að bera saman verð á sölustað auk
þess sem það gefur okkur mögufeika á að
bera vömverð saman óháð eðli og magni
vömnnar. Þannig getur mælieiningarverð
komið að notum við:
▲ samanburð á vömverði mismunandi
pakkningarstærða sömu vöm,
▲ samanburð á vömverði frá hinum ýmsu
framleiðendum sömu vömtegundar,
▲ val á mismunandi vömtegundum,
▲ val á vöm með mismunandi eðliseigin-
leika.
Með öðmm orðum eigum við nú í
fyrsta lagi að geta séð hvort hagkvæmara
sé að kaupa tiltekna vöm í lítflli eða stórri
pakkningu. Margir halda að verð vöm í
stærri pakkningum sé ávallt lægra en í
þeim minni en sú er þó ekki alltaf raunin.
I ciðm lagi eigum við á auðveldan hátt
að geta borið saman vömverð ffá ýmsum
framleiðendum sömu vöm, óháð magni.
Þannig eigum við til dæmis að geta borið
saman kflóverð frá
framleiðanda A við
kflóverð frá framleið-
anda B, jafnvel þótt
magnið sé ekki það
sama.
I þriðja lagi getum
við notað mælieining-
arverðið við val á mis-
munandi vömtegund-
um. Þannig eigum við
til dæmis að geta borið saman kflóverð á
kartöflum og hrisgrjónum eða hrísgrjónum
og spagettíi.
I fjórða lagi eigum við svo að geta bor-
ið saman lítraverð á safa sem er tilbúinn til
drykkjar við lítraverð á þykkni sem þarf að
þynna út með vatni svo dæmi sé tekið.
Loks má benda á að þegar verslanir
auglýsa söluverð vöm, til dæmis í dag-
blöðum eða í bæklingi sem sendur er inn á
heiniilin, er skylt að gefa upp mælieining-
arverð vömnnar, þ.e.a.s. kfló- eða lítraverð
auk söluverðs.
Hægt að lækka matarreikninginn
Mælieiningarverðið mun að öllum líkind-
um fyrst og ffemst koma neytendum að
notum við innkaup í matvömverslunum.
Þegar vömr em verðmerktar á þennan hátt
eiga neytendur hægara með að glöggva sig
á því sem í boði er og vemd þeirra eykst.
Fyrir neytendur er þetta einnig fjárhagslegt
atriði því að samkvæmt erlendum könnun-
um geta fjölskyldur sparað vemlegar fjár-
hæðir með því að notfæra sér þær upplýs-
ingar sem mælieiningarverðið býður upp á.
Höfundur starfar á Samkeppnisstofnun
Þing Neytendasamtakanna 1996
Þing Neytendasamtakanna verður haldið í Borgartúni 6 (Rúgbrauðsgerð-
inni), Reykjavík, dagana 3.- 4.maí nk.
Samkvæmt 7. gr. laga Neytendasamtakanna eiga allir félagsmenn, sem
tilkynna um þátttöku með eins mánaðar fyrirvara, rétt til setu á þinginu.
Stjórn Neytendasamtakanna hvetur þá félagsmenn, sem áhuga hafa á að
sitja þingið, að tilkynna um þátttöku sem allra fyrst og eigi síðar en 3. apríl
nk. Þátttöku ber að tilkynna til skrifstofa Neytendasamtakanna í Reykjavík,
á Akranesi, ísafirði, Akureyri, Höfn, Selfossi eða Reykjanesbæ (sjá heimil-
isföng á bls. 2 í blaðinu).
Stjóm Neytendasamtakanna
NEYTENDABLAÐIÐ - Febrúar 1996
27