Neytendablaðið - 01.02.1999, Blaðsíða 21

Matvöruverðið
Hærra hár en í Danmörku, en
mismunandi eftir vörutegundum
Danska neytendablaðið Tœnk
hefur kannað verð á tíu mat-
vörum í algengustu keðjum
stórmarkaða og vöruhúsa í
Danmörku (lágvöruverðs-
verslanir, svipaðar Bónus og
Nettó, eru ekki með í þeim
samanburði). Neytendablaðið
hefur kíkt á sömu vörur hér í
sambærilegum verslunum og
er verð sem birt er hér í öllum
tilvikum í íslenskum krónum.
Verðið á heildarpakkanum
er talsvert hærra hér á landi
en í Danmörku og skiptir þá
engu hvort borið er saman
lægsta eða hæsta verð sem
við fundum á þessum vörum í
verslunum í báðum löndum.
Þannig kostuðu þessar tíu
vörur á lægsta verði í Dan-
mörku 866 krónur, en hér
1398 krónur. Þrátt fyrir að líf-
rænu vörumar séu rúmlega
40% dýrari en hinar hefð-
bundnu í Danmörku er verð á
hefðbundum matvörum hér
enn hærra en verð á lífrænum
matvömm í Danmörku.
Ótrúlegur verðmunur
á stundum
Þótt hér sé um takmarkað úr-
tak af vörum að ræða segir
samanburðurinn þó vissa
sögu og ekki síst um ákveðin
atriði sem virðast alls ekki í
lagi hér. Aðeins ein vömteg-
und, laukur, fannst á lægra
verði hér en í Danmörku.
Munurinn á lægsta verði er
mismikill, en verðmunur á
ýmsum vörum vekur sérstaka
athygli. Þar má nefna hefð-
bundnar gulrætur sem kosta í
Danmörku á bilinu 82-98
krónur kílóið, en hér kosta
þær 298-399 krónur. Danskar
lífrænar gulrætur kosta hins
vegaraðeins 98-141 krónur.
Verðmunur á rjóma vekur
einnig athygli, en kvartlítri af
rjóma kostar 68-74 krónur í
Danmörku, en 141-147 krón-
ur hér. Verðmunur á öðrum
mjólkurvörum (léttmjólk og
smjöri) er minni, en þó tals-
verður. Að lokum má svo
nefna rúgbrauð í sneiðum, en
í Danmörku kostar pakkinn
35-87 krónur, en hér kostar
hann 103-113 krónur. Það er
greinilegt að margir þurfa að
taka á ef ná á niður matar-
verði hér á landi borið saman
við nágrannalönd okkar.
Framboð á lífrænum
vörum hér á landi
Framboð á lífrænum vörum
er enn mjög takmarkað hér á
landi. í flestum matvöruversl-
unum má þó finna lífræna
mjólk og AB-mjólk. Einnig
fást kartöflur og einstaka teg-
undir grænmetis, til dæmis
gulrætur, í sumum matvöru-
verslunum. Síðasta sumar og
haust var framboð lífræns
grænmetis meira. Einnig er
endrum og eins boðið lífrænt
lambakjöt í einstaka verslun-
um. Heilsuhúsið hefur í vax-
andi mæli lagt áherslu á líf-
rænar matvörur.
Ekki má selja lífræna vöru
fyrr en hún hefur vottuð. Hér
á landi starfa tvær vottunar-
stofur og votta lífræna fram-
leiðslu og sölu, Tún og Vist-
fræðistofan.
Hefðbundar vörur
Lægsta verð Hæsta verð
Dm. ísl. Dm. ísl.
Léttmjólk, 1 lítri1) 58 72 59 75
Rjómi, 1/4 litri 68 141 74 147
Smjör, 250 g 111 97 119 103
Egg, 1 kg 231 341 294 365
Kartöflur, 2 kg 122 158 185 269
Laukur, 1 kg 82 74 98 99
Gulrætur, 1 kg 82 298 98 399
Rúgbrauð, 8 sneiðar 35 103 87 113
Pasta, 500 g 35 45 38 74
Hafragrjón, 1 kg 49 69 54 169
Samtals, tíu vörur 873 1398 1105 1813
Lífrænar vörur
Lægsta veró Hæsta veró
Drn. 1 IsL Dm. 1 ísl.
76 116
1) Léttmjólk og nýmjólk er seld á sama verði í verslunum hér, nýmjólkin er u.þ.b. 5 kr. dýrari
en léttmjólkin í Danmörku.
2) Hamingjuegg frá Tungu i Svínadal, frjálsar hænur en ekki Lifræn framleiðsLa, fæst meðal
annars í Heilsuhúsinu.
Hefðbundinn landbúnaður í
Lífrænar vörur eru og verða
dýrari en hefðbundnar þótt
verð hafi lagast þeim lífrænu
í hag. Fjölmargir neytendur
munu því áfram vilja þær
ódýrari, en þeir vilja líka
hafa vöruna í lagi. Oft er því
haldið fram hérlendis að
notkun áburðar og eiturefna
sé mikið vandamál í grann-
löndum okkar og vissulega er
það svo surns staðar þótt
ástandið sé mjög misjafnt
eftir löndum. Að sögn Pauls
Wendels hjá dönsku neyt-
endasamtökunum er þróunin
í rétta átt í Danmörku. Vissu-
lega hafa komið upp vanda-
mál, og til dæmis hafa fund-
ist leifar skordýraeiturs í
dönsku grunnvatni, en grunn-
vatn er nálægt 99% alls
neysluvatns í Danmörku.
Nú er að störfum nefnd
Danmörku, þróun í rétta átt
sem koma á með tillögur til
að draga úr notkun bæði
áburðar og eiturefna, og er
Paul Wendel einn nefndar-
manna. Búast má við að
skattar verði í vaxandi mæli
lagðir á áburð og eitur
þannig að það dragi úr fjár-
hagslegum ávinningi af notk-
un þessara efna og Paul spáir
því að þessar aðgerðir muni
draga mjög úr notkun þessara
efna á næstu árum. Einnig
verður öll „einkanotkun'* á
eiturefnum bönnuð síðar á
þessu ári. Að lokum má svo
geta þess að sveitarfélög hafa
gert samkomulag um að
hætta allri notkun eiturefna
og munar um minna, - núna
verður hætt að að úða þess-
um efnum á íþróttavelli og
almenningsgarða sem eru
fjölmargir.
NEYTENDABLAÐIÐ - febrúar 1999
21