Neytendablaðið - 01.02.1999, Blaðsíða 22

Evran og heimilin
Hvaða áhrif
hefur evran
áþig?
Um síðustu áramót hófst sam-
starf ellefu Evrópusambands-
landa um myntbandalag. Þar
sem Island stendur utan ESB
erum við að sjálfsögðu utan
myntbandalagsins en íslenskir
neytendur munu þó finna fyrir
breytingunni vegna
tengslanna við ESB-löndin.
Myntbandalagið þýðir í
stuttu máli að löndin sem taka
þátt í samstarfinu, Austurrfki,
Belgía, Finnland, Frakkland,
Holland, Irland, Lúxemborg,
Portúgal, Spánn og Þýska-
land, fá sameiginlegan gjald-
miðil og sameiginlegan seðla-
banka. Aðalverkefni seðla-
bankans er að tryggja stöðugt
verðlag innan nýja myntsvæð-
isins.
Gildistaka evrunnar
Nýja gjaldmiðilinn, evruna
(Euro), hefur frá áramótum
verið hægt að nota í vissum
fjármagnsflutningum sem
grundvallast ekki á greiðslu
með peningum, svo sem við
greiðslu á reikningum og við
tilboðsgerð. Dreifing á sjálfri
myntinni byrjar hins vegar
ekki fyrr en I. janúar 2002. Þá
koma seðlar og mynt í evrum
og á tímabili verður einnig
hægt að nota mynt viðkom-
andi þátttökulands. Þetta
tímabil má að hámarki vera
hálft ár. Að því loknu, það er
1. júlí 2002, fellur gjaldmiðill
sá sem var í notkun í viðkom-
andi landi úr gildi og skulu
því allar eignir vera í evru eft-
ir það.
Evran verður gefín út í eft-
irtöldum verðgildum: Mynt-
irrnar verða átta, 1,2, 5, 10,
J
20 og 50 sent (cent) ásamt 1
og 2 evrum. Önnur hlið mynt-
arinnar er sameiginleg fyrir
öll löndin, en á hinni hliðinni
getur viðkomandi land verið
með þjóðleg einkenni. Að
sjálfsögðu er hægt að nota
myntina hvar sem er í þátt-
tökulöndunum og mynt með
finnskum einkennum er að
fullu gjaldgeng í París svo
tekið sé dæmi. Seðlarnir
verða sjö, 5, 10, 20, 50, 100,
200 og 500 evrur. Ein evra
svarar því sem næst til 80
króna íslenskra, en þar sem
gengi íslensku krónunnar
gagnvart evrunni er ekki fast
getur sú tala breyst.
Evran á íslandi
Evran verður einnig mikil-
vægur gjaldmiðill hér á landi
þar sem stórt myntsvæði er nú
sett á laggirnar í nágrenni við
okkur. Efnahagur ESB- og
EFTA-landa er í miklum
mæli háður hvor öðrum og Is-
lendingar eiga mikil viðskipti
við þau lönd sem taka þátt frá
byrjun í myntbandalaginu.
Þegar peningaseðlar og
mynt í evru fara í umferð í
upphafi árs 2002 verður evran
að sjálfsögðu eins og banda-
rískur dollar og japanskt jen
erlendur gjaldmiðill hér á
landi. Og nákvæmlega eins og
með aðra erlenda gjaldmiðla
verður hægt að skipta úr og
yfir í evru. Það verður einnig
hægt að taka út evru í hrað-
bönkum með erlenda gjald-
miðla.
Upphæðir sem gefnar eru
upp í samningum í þeim lönd-
um sem taka þátt í mynt-
bandalaginu verða umreikn-
aðar í evru í síðasta lagi 2002,
þegar mynt viðkomandi lands
hverfur úr umferð. Aðrir
samningar sem einstaklingar
hafa gert breytast ekki. Það er
þó ekkert sem bannar að nýir
samningar sem Islendingar
gera séu gerðir í evru ef báðir
aðilar eru sammála um það.
Þess vegna er einnig mögu-
legt fyrir innlend fyrirtæki og
starfsmenn þeirra að ákveða
að laun séu greidd í evru, svo
fremi það gangi ekki gegn
gildandi kjarasamningum. Að
fá launin í evru þýðir þó að
starfsmaðurinn tekur gengis-
áhættu, þar sem gengi evrunn-
ar gagnvart krónunni getur
lækkað og flest okkar sem á
annað borð búum hér erum
með útgjöldin í íslenskum
krónum. Tilgangur mynt-
bandalagsins er þó, eins og
áður var sagt, að fá gjaldmiðil
sem er stöðugri en gildandi
gjaldmiðlar þátttökulandanna.
Evran á ferðalögum og í
bankanum
Nýi gjaldmiðillinn hefur fyrst
og fremst áhrif á fyrirtæki
hérlendis, en að vissu marki
mun evran einnig hafa áhrif á
einstaklinga. Það er aðallega á
ferðum utanlands og við
ákveðin bankaviðskipti. Þegar
nýi gjaldmiðillinn verður sett-
ur í umferð árið 2002 þarf
ekki lengur að skipta pening-
um þegar ferðast er á milli
þeirra landa sem taka þátt í
myntsamstarfinu. Islensk
heimili geta nú þegar sparað í
evrum og tekið evrur að láni,
greitt reikninga með nýja
gjaldmiðlinum og fjárfest í
evrum. Ef opnaður er evru-
reikningur getur eigandi
reikningsins tekið út pening-
ana í íslenskum krónum. En
það er mikilvægt að gera sér
góða grein fyrir gengis-
áhættunni sem tekin er, því að
evran getur jú bæði lækkað og
hækkað í verði gagnvart krón-
unni. Virði hluta- og verð-
bréfa breytist ekki við það að
evran er tekin upp.
Hvervegna er evrutáknið
eins og þaö er?
Evrutáknið byggir á gríska
bókstafnum fyrir E,-epsilon
eða e, sem er fyrsti stafurinn í
Evrópu. Forsætisráðherrar
ESB ákváðu nafn myntarinnar
meðal annars vegna þess að
auðvelt er að bera orðið fram
á flestum tungumálum ESB-
landa, en íslenska heitið, evra,
evrur í fleirtölu, varð til fyrir
tilstuðlan Seðlabankans og
Islenskrar málstöðvar.
Eftir Liselotte Widing,
lögfrœðing í neytendadeild
Norrænu ráðherranefndar-
innar
NEYTENDABLAÐIÐ - febrúar 1999