Bændablaðið - 30.05.2000, Blaðsíða 14

14
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 30. maí 2000
Á liðnu hausti hófu fjórtán nem-
endur reglulegt nám á öðru ári
við starfsmenntadeild (áður
bændadeild) Landbúnaðarhá-
skólans á Hvanneyri. Það fólk
sem hér um ræðir kom víða af
landinu og var flest á aldrinum
19-24 ára. Bakgrunnur þessa
hóps var misjafn, en til þess að
varpa einhverju ljósi á þá mennt-
un sem nemendahópurinn hafði
að baki má nefna að ríflega
helmingur hópsins, eða alls átta
manns, voru með stúdentspróf og
auk þess voru tveir til viðbótar
með hliðstæða menntun. Mikill
meirihluti hópsins hafði mikla
reynslu af bústörfum. Hópurinn
samanstóð því af fólki sem hafði
verulega reynslu af því að læra,
fólki sem einnig var víða að
komið og hafði kynnst mismun-
andi aðstæðum við sitt nám í
gegnum tíðina.
Það fólk sem hér um ræðir út-
skrifaðist svo sem fyrstu búfræð-
ingarnir frá Landbúnaðarháskól-
anum á Hvanneyri 12. maí
síöastliðinn með vitnisburði sem
er með þeim betri sem sést hefur
við skólann (áður Bændaskól-
ann) undanfarin ár.
Þegar við, sem mynduðum
þennan hóp sem hér um ræðir,
Íítum um öxl á þann tfma sem við
dvöldum við nám á Hvanneyri og
þar með talið verknám sem er
hluti af starfsmenntanáminu,
kemur margt upp í hugann bæði
jákvætt og neikvætt. Ekkert okk-
ar hefði viljað vera án þessarar
reynslu og þess að kynnast því
sem á dagana hefur drifið í skóla-
lífinu hér á staðnum og í verk-
náminu, að ógleymdum þeim
kynnum og tengslum sem hafa
orðið innan hópsins. Hvort heild-
armyndin er svo sveipuð dýrð
eða hulin húmi verður hver og
einn að gera upp við sig sjálfur.
Skólinrt
Miklar breytingar hafa staðið yfir
í skólanum á undanförnum árum
eins og kunnugt er og enn er tals-
verðra breytinga von. Við kom-
una í skólann í haust lýsti rektor
því yfir að þeir nemendur sem
myndu stunda nám við skólann
þennan vetur væru fyrir margra
hluta sakir tímamótaárgangur í
skólanum, fólk sem gæti og ætti
að hafa veruleg áhrif á hvernig
skólastarfið yrði í framtíðinni.
Þetta voru falleg orð og féllu í
góðan jarðveg þegar þau voru
sögð, en þegar til kom virtist yf-
irleitt lítill áhugi vera fyrir því
sem nemendur úr starfsmennta-
deild höfðu fram að færa, hvort
sem þær hugmyndir voru settar
fram beint við rektor eða
kennslustjóra eða í gegnum sam-
eiginlegan vettvang, t.d. sam-
starfsráð.
Oft hvarflaði sú hugsun að
okkur búfræðingsefnunum á
þeim vetri sem nú er liðinn að
við, okkar skoðanir og frum-
kvæði ættu ekki upp á pallborðið
og að við værum jafnvel lítið
annað en fjaðrir í hatti yfirvalda
sem settur væri upp þegar kæmu
gestir og ailir brostu breitt.
Verknámið
Eitt af því sem mikið hefur verið
rætt í okkar hópi og mörg okkar
hafa velt fyrir sér á liðnum vetri
er uppsetning og tilurð verk-
námsins og hvers vegna sú að-
staða sem ýmist er á staðnum eða
í námunda við hann er ekki nýtt
betur en raun ber vitni. Samhliða
skólanum hefur verið rekið bú
með fjölbreyttum búskap sem
einhverra hluta vegna er nýtt
mun minna en hægt væri. Með
því að bæta þá aðstöðu sem fyrir
hendi er og nýta hana betur mætti
samhæfa verkkennsluna, færa
verknámið meira heim á Hvann-
eyrarstað og minnka vægi eða
jafnvel leggja alveg niður þá
verknámsdvöl sem nú er við líði,
t.d. stytta verknámsdvölina í einn
mánuð úr þeim þremur mánuðum
sem hún er nú. Jafnvel mætti
færa verklega námið að einhverju
leyti inn í bóknámið og brjóta
þannig núverandi kennsluform
upp.
Verknámið eins og það hefur
verið, teljum við að sé hreinlega
ekki að virka nema að litlu leyti
og stjórn þess sé stórlega ábóta-
vant. Einkunnagjöf fyrir verk-
námið er einnig með þeim hætta
að nemendur fá tölur á blaði sem
vitnisburð um frammistöðu sína,
en að baki þessum tölum liggja
engar útskýringar. Stór hluti
nemendanna sem fara í verk-
námið eru óánægðir með fram-
kvæmdina og sumir verknáms-
bændanna einnig. Flestum þeim
sem út úr verknáminu koma ber
saman um það að þessum þremur
mánuðum hefði mátt verja miklu
betur og í mörgum tilfellum hafi
nemandinn ekki verið að læra
eins mikið og eðlilegt væri
miðað við þann tíma sem verk-
námið tekur. Það virðist vera
regla að því meiri búreynslu sem
nemandinn hefur, því minna fái
hann út úr námsdvölinni. Hvaða
vit er t.d. í því að senda í verk-
nám mann á fertugsaldri sem var
sjálfur bóndi í tólf ár? Þetta var
gert, svo ótrúlega sem það kann
nú að hljóma, jafnvel þó að regl-
urnar segi að hver sá sem er
orðinn 25 ára gamall og hafi
unnið við landbúnaðarstörf sam-
fellt í tvö ár á síðustu fimm árum
megi vera undanþeginn verk-
námsdvöl. Við teljum þó að
verulega mætti auka verklega
kennslu í ýmsum greinum sem
kenndar eru á heima á Hvann-
eyri.
Aðstaða til náms
Námsaðstaðan er að mörgu leyti
ágæt. Við skólann er rekið
stærsta landbúnaðarbókasafn
landsins sem hefur að geyma
gífurlegan fróðleik um flest þau
efni sem unnið er með og hefur
það að okkar mati nýst ágætlega.
Kennslustofur á efstu hæð
heimavistarhússins eru einnig
ágætar, enda nýlegar. Það er hins
vegar fyrst og fremst „tölvukost-
urinn“ sem hefur vafist mjög fyr-
ir nemendum starfsmenntadeild-
ar í vetur. Á haustdögum var
okkur tilkynnt af yfirvöldum að
fyrir dyrum stæðu umbætur á
tölvuaðstöðu nemenda, m.a. stóð
til að tengja tölvuver nemenda
við internetið. Vegna þessa var
tölvuverið lokað fyrsta þriðjung
haustannarinnar. Starfsmennta-
deildarnemar, sem við upphaf
skólaársins höfðu greitt fyrir að-
gang að tölvum og internetað-
gengi biðu rólegir fyrst um sinn.
En svo loks þegar tölvuverið
opnaði, án þess að náðst hefði að
klára þær endurbætur sem til stóð
að gera, reyndist það hafa að
geyma tölvukost sem fenginn
hafði verið á staðinn árið 1994,
þá sem afsetning frá Samvinnu-
háskólanum á Bifröst. Netað-
gengið kom aldrei og reyndist
búnaðurinn vart vera nothæfur,
réði varla við einföldustu rit-
vinnsluforrit og bilaði þar að
auki ítrekað. Þetta hafði t.a.m.
veruleg áhrif á kennslu í bók-
haldsforritinu Búbót. Það segir
sig sjálft að við krefjandi nám
líkt og búfræðinámið, þar sem
nauðsynlegt er að tölvusetja nær
öll verkefni, er aðstaða sem þessi
algjörlega óviðunandi. Einnig
ber að geta þess að í ljósi þess að
upplýsingatæknin verður æ mik-
ilvægari með hverjum deginum
sem líður, bæði í atvinnu-og
skólalífi landsins, þá sitja nem-
endur starfsmenntadeildar Land-
búnaðarháskólans algjörlega eftir
í þeirri lest.
Kennslan og kennsluefnið
Það nám sem nemendur stunda
við starfsmenntadeild Landbún-
aðarháskólans á Hvanneyri er
víðfeðmt og má segja að það nái
frá umfjöllun um jarðvegsörverur
til útreikninga á afkomu bús. Það
efni sem fjallað hefur verið um
hefur í heildina verið mjög
áhugavert og hagnýtt og hefur á
þriðja tug kennara komið að
kennslu á því yfirgripsmikla
námsefni sem farið hefur verið
yfir. Almennt má segja að sú
kennsla sem við höfum fengið
hafi verið góð og í einstaka til-
vikum afbragðsgóð. En því
miður hafa nemendur of oft í vet-
ur þurft að búa við kennslu sem
ýmist var mjög ómarkviss eða þá
kennara sem voru annað hvort
áhugalitlir um það sem fram fór
eða hreinlega skorti fullnægjandi
þekkingu á efninu. í þeim tilvik-
um sem eitthvað bjátaði á var
kannski sorglegast til þess að
hugsa að nemendur vissu að inn-
an veggja skólans voru einstak-
lingar sem mun betur voru fallnir
til þess að kenna viðkomandi
áfanga en kennararnir sem ekki
stóðu sig. Meðal ljósu punktanna
hafa svo verið t.d. hrossaræktar-
áfangarnir tveir sem kenndir
voru, annar á haustönn og hinn á
vorönn, en mjög góður rómur
hefur verið gerður að því sem þar
hefur farið fram að mati þeirra
sem í áföngunum hafa setið.
Einnig má nefna beitarfræðina,
sem kennd var á vorönn, en al-
menn ánægja ríkti sömuleiðis
með þann áfanga. Víða hefði þó í
kennslunni mátt ýta frekar undir
frumkvæði nemendanna sjálfra.
Kennslan sjálf var þó ekki
vandamál miðað við þann skort
sem var á kennsluefni. Því miður
virðist það hafa farist fyrir í
mörgum áföngum, hvort sem þar
er um að ræða skort á fjármagni,
tíma eða frumkvæði hjá þeim
aðilum sem málið varðar, að til
staðar sé kennsluefni sem er heil-
steypt. I sumum áföngum eins og
t.d. lögum og félagsmálum er
erfitt að koma því við að búa til
kennslubók þar sem lögin eru
alltaf að taka breytingum. Það af-
sakar hins vegar ekki það að
nemendum sé boðið upp á áfanga
eftir áfanga þar sem annað hvort
er engin kennslubók eða þá í
skásta falli sé það sem stuðst er
við handrit, drög að handriti eða
ljósritaður samtíningur. Sem
dæmi má nefna að ekki hefur
verið skrifuð kennslubók í sauð-
fjárrækt síðan um miðjan áttunda
áratuginn og er það umhugsunar-
efni fyrir forystu sauðfjárbænda í
ljósi nýgerðs sauðfjársamnings
þar sem veita á ákveðnum fjár-
munum m.a. í leiðbeiningar og
kennslu. Þessi skortur á saman-
tekinni þekkingu sem lýst var hér
að ofan hefur veikt grundvöll
kennslunnar í alltof mörgum
áföngum og komið þ.a.l. niður á
bæði nemendum og kennurum.
Stjórnun og skipulag
Þeim sem þessa grein rita hefur
oft á tíðum fundist að stjórnun og
skipulag skólans hvað varðar
starfsmenntadeildina hafi verið
talsvert þungt í vöfum á liðnum
vetri. Með breytingunni úr
bændaskóla yfir í landbúnaðarhá-
skóla tók nýtt skipurit gildi fyrir
skólann og voru markmið þess
m.a. að dreifa valdi og gera
stjórnun skólans markvissari. Því
miður hefur ýmislegt við
stjórnunina sem að nemendum
snýr hins vegar verið á hraða sni-
gilsins eins og einhvern tíma var
sagt, en þó vitanlega ekki allt og
hafa mörg mál gengið hratt og
vel fyrir sig. Nokkuð virðist
skorta á heildarskipulag kennslu
við starfsmenntadeildina og hef-
ur nemendum sýnst að kennarar
fái oft ekki nægilegt aðhald.
Margir kennarar eru vissulega að
standa sig mjög vel og virðast
því ekki þurfa slíkt aðhald. Það
hlýtur hins vegar að vera eitthvað
að þegar hátt í helmingur bekkjar
fellur í einum áfanga, þegar föll í
öðrum áföngum á sömu önninni
eru að jafnaði fá eða engin. Það
hlýtur að vera keppikefli hvers
kennara að koma námsefninu
þannig frá sér að helst allir skilji
og nái góðum árangri. Það er
einnig umhugsunarefni m.t.t.
fjölda nemenda sem lögðu stund
á sauðfjárrækt á nýliðinni vor-
önn, að aldrei var farið í tengsl-
um við það nám í skoðunarferð
að ræktunarbúinu að Hesti og
hefur stór hluti nýútskrifaðra bú-
fræðinga aldrei komið þangað og
hlotið kynningu á þeirri ræktun-
arstarfsemi sem þar er rekin.
Hina glæsilegu aðstöðu á lofti
Hvanneyrarfjóss sem tekin var í
notkun á liðnum vetri við mjalta-
tæknikennslu hafa sömuleiðis
einungis þeir nemendur séð sem
stunduðu nautgriparækt á vor-
önn.
Við lok bæði haust-og vor-
annar var gert kennslumat á
meðal nemenda beggja deilda
Landbúnaðarháskólans. Slíkt
mat, sem er lögboðin skylda í
skólum á framhaldsskólastigi er
að okkar mati nauðsynlegt tæki
til þess að gefa yfirvöldum
skólans yfirsýn yfir kennsluna,
námsgögnin og aðbúnaðinn, en
jafnframt að veita kennurum að-
hald og uppörvun, eftir því sem
við á. Því miður nýttust niður-
stöður kennslumatsins ekki sem
skyldi, en niðurstöður haustmats-
ins voru sýndar nemendum í
apríl, en kennararnir, þeir sem
helst þurftu á niðurstöðunum að
halda höfðu þá fæstir fengið upp-
lýsingar um sína útkomu og er
það mjög til baga.
Lokaorð
Eins og sagt var hér í upphafi
verður hver og einn að líta um
öxl og meta það starf sem unnið
hefur verið innan starfsmennta-
deildar Landbúnaðarháskólans á
Hvanneyri á liðnum vetri út frá
sínum eigin forsendum. Ymislegt
veltur þó upp sem verðugt er að
gefa gaum. Fyrst má nefna það
að sá árgangur búfræðinga sem
nú útskrifaðist er sterkur, það
sýna einkunnir og það hafa ýmsir
aðilar innan skólans einnig látið
hafa eftir sér. Er því ekki um-
hugsunarefni að aðeins einn eða
tveir af þeim nemendum sem
luku búfræðiprófi í vor hyggja á
framhaldsnám við Landbúnaðar-
háskólann? Var yfirvöldum skól-
ans ekki kunnugt um þá óánægju
sem ítrekað kom upp á yfirborðið
meðal nemenda starfsmennta-
deildar og lýst hefur verið? Ef
svo var, hvers vegna var ekki
reynt að sefa þá óánægju og ef
svo var ekki, er þá ekki eitthvað
að samskiptunum innan skólans?
Ef byggja á upp góðan skóla
verður grunnurinn að vera traust-
ur. Það hlýtur því að vera tak-
mark hvers skóla að horfa bæði
út en líka inná við og treysta
þannig sína innviði með því að
senda frá sér ánægða nemendur.
Nemendurnir eru og verða
þungamiðja hvers skóla og
ánægðir nemendur eru besta
kynningin sem skóli getur fengið
enda bera þeir sínum skóla gott
vitni. Óánægðir nemendur eru
hins vegar engum skóla til fram-
dráttar. Að brosa á hátíðarstund-
um er gott, en alls ekki nóg ef
skólastarfið í heild á að verða
árangursríkt.
Þá gagnrýni sem fram kemur
í þessari grein má ekki skilja sem
svo að við séum að vara fólk við
að sækja nám við Landbúnaðar-
háskólann á Hvanneyri. Það er
full þörf fyrir sterkt menntasetur
fyrir íslenskan landbúnað, en bet-
ur má ef duga skal. Allir þeir sem
að þessari grein standa vilja veg
íslensks landbúnaðar sem mestan
og að nám við Landbúnaðarhá-
skóiann verði sem markvissast
og nýtist þeim sem það stunda
sem best í nútíð og framtíð.
Með von um bjarta framtíð
íslensks landbúnaðar.
Nýútskrifaðir búfrœðingar
frá Landbúnaðarháskólanum á
Hvanneyrí vorið 2000
Hrafnkell Lárusson,
Orri Páll Jóhannsson,
Borgar Páll Bragason,
Bernharð Arnarson,
Hildur Stefánsdóttir,
Sigurður Þór Guðmundsson,
Sigurjón Þorsteinsson,
Torfi G. Jónsson,
Hallfríður Ósk Ólafsdóttir,
Jóna Sveinsdóttir,
Ingibjörn Öxndal
Reynisson,
Hilmar V. Gylfason,
Guðný H. Indriðadóttir og
Guðmundur Guðbjörnsson.