Bændablaðið - 17.10.2000, Blaðsíða 8

8
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 17. október 2000
Girnileg veisluborð hafa alltaf heillað Bændablaðið. Þegar útsendari þess var staddur á uppskeruhátíð „Fegrri
sveita" í félagsheimilinu Víðihlfð í Húnavatnssýslu vakti veisluborðið alveg sérstaka athygli. í Ijós kom að tvær
konur í sveitinni höfðu útbúið krásirnar og ekki hætti útsendarinn fyrr en hann hafði dregið þér að borðinu og
smellt af þeim mynd. F.v. Jónína Ragna Sigurbjartsdóttir frá Böðvarshólum og Ása Ólafsdóttir sem rekur
veitingaskálann í Víðigerði en uppskeruhátíðin var á vegum veitingaskálans.
Margt býr í pokunni -
þessa heiias og aanars
Eins og margir þekkja eru orðin
kerlingarvella eða dalalæða notuð
um þoku þá sem leggst í þunnu
lagi yfir láglendi og sléttlendi eftir
heitan og sólríkan síðsumardag,
fyllir upp í landslagið og hrannar
undarlegum þönkum upp í hugi
manna. Ýmsum finnst erfitt, jafn-
vel hjákátlegt, að nota orðið dal-
alæða um þetta fyrirbæri í Flóan-
um. Þar er allt flatt og engir dalir.
Eða hvað? Jú, víst eru þar dalir og
heita reyndar því tilkomumikla
nafni Smjördalir.
I Flóanum eru reyndar fleiri
nöfn sem minna á dali, nöfn eins
og Laudardælir, sem sumir hafa
kallað Laugardali og Laugardælur.
Hér mun þó ekki vísað til dala-
landslags, þó orðin hljómi líkt,
heldur nafnsins dæl sem ýmist er
dælar, dælir eða dælur í fleirtölu. í
Flóanum er orðið notað um
gróðurrík smávötn og tjamir, flóð
eða jafnvel bara blaut gróðurdrög.
Slíkar dælar, dælir eða dælur eru
um allan Flóa og setja sitt
sérkennilega mark á landið, ef
vegimir em yfirgefnir og landið
lagt undir fót. Sumir hafa jafnvel
talið nafnið Smjördali hafa afbak-
ast úr Sjördælum. Fyrir því er þó
engin vissa, þó vel sé þekkt, að um
tíma afbaklaðist nafnið í Smádalir.
Smjördalir mun bærinn jafnan
hafa heitið og er líklega dregið af
gróðursæld og landgæsku. Lengi
var jörðin eign Skálholtsstaðar og
þangað mun hafa verið dregið
ómælt af smjöri fyrr á öldum frá
þessu gróðursæla býli niðri í Flóa.
Ef til vill varð nafnið til í því sam-
hengi.
En hættum okkur ekki lengra
út í vangaveltur um orðfræði
íslenskrar tungu og komum aftur
að kerlingarvellunni sem gjaman
setur svo yfirmáta dulúðugan blæ
yfir sveitina á síðsumarkvöldum
að langt þarf að leita til jafns. Hún
á sér eðlilegar og auðskildar orsak-
ir sem em fólgnar í hinum mikla
raka sem allstaðar er á og í jörðu í
Flóanum. Þessi raki þéttist og
stígur upp í þurrt loftið þegar
kólnar með rökkrinu á síðsum-
arkvöldum og liggur þar sem
þokuband fram eftir nóttu.
Einstöku bæir standa uppúr vell-
unni og verða eins og eyjar í úthafi
og allt tekur landið á sig óræðan
og dulkenndan blæ, ævintýri líkan.
Hugurinn fer þá gjaman á reik inn
|í lcndur hins ókunna og vitjar
þeirrar tilveru sem er handan dag-
legs skilnings og reynslu. Margt
býr í þokunni. Þetta gamla og vel
þekkta máltæki segir í raun meira
en langar upptalningar. Enn em
þekktir staðir í Flóa þar sem álfar
og huldufólk áttu sér bústaði og á
bókum má lesa aragrúa frásagna
um samskipti þessara vera við
mannverur á fyrri tíð og enn em
famar ferðir á vit Móra. En hvers
vegna fer þessum samskiptum svo
hnignandi sem raun virðist bera
vitni? Því kann ég ekki að svara.
Allur þessi langi inngangur um
smjör og dælar, kerlingarvellu og
kynjavemr þjónar þeim tilgangi
einum að kynna myndir þær sem
hér fylgja með. Ekki verður betur
séð í fljótu bragði en þetta séu
huldukálfar. Þær em teknar í
nágrenni Smjördala eitt vell-
ukvöldið nú undir lok
ágústmánaðar. Kálfamir liggja í
vellunni, óræðir og óraunvemleg-
ir, eins og af öðrum heimi, huldu-
heimi. Gaman væri að koma
böndum á svona kálf, ala hann og
sjá hvort hann mjólkar betur en
norskar kýr, svo við nálgumst í
lokin aftur þann raunvemleika sem
stendur okkur nær.
Páll Imsland
GÆÐASTÝRING í HROSSA
RÆKT, LANDNÝTING OG
VOTTUM BETTILANDS
Fagráð í hrossarækt hefur haft
forgöngu um nýtt gæðastýringar-
ferli í hrossarækt, sem byggist
aðallega á þremur meginþáttum,
skýrsluhaldi, vistvænni land-
nýtingu og virku heilbrigðiseftir-
liti. Fagráð fékk Landgræðslu
ríkisins til að sjá um landnýting-
arþáttinn í gæðastýringunni og
lagði áherslu á að byggja upp vott-
unarkerfi sem yrði einfalt, ódýrt og
skilvirkt. Tilgangurinn með þes-
sum þætti er að tryggja sjálfbæra
nýtingu beitilands og velferð
hrossa. Jafnframt er markmiðið að
þeir hrossabændur er hafa sín beit-
armál í lagi fái það staðfest með
viðurkenndum hætti. Starfsfólk
Landgræðslunnar hefur, í samráði
við Fagráð, samið vinnureglur til
að nota við vottun lands til hrossa-
beitar. Þær byggjast á því að beiti-
landið er metið skv. ástandsskala
Rala og Landgræðslunnar, sem
skýrður er í ritinu „Hrossahagar,
aðferð til að meta ástand lands“.
Matið er gert á haustmánuðum
og miðast við ástand landsins eins
og það er þegar matið fer fram.
Starfsfólk Landgræðslunnar annast
vottunina. Samhæfingamámskeið
var haldið að Hólum í Hjaltadal í
júlí sl. og og hófst vottunarstarfið
með því að beitiland Hólastaðar
var skoðað og metið.
LFm 25 umsóknir um landvott-
un hafa borist til Landgræðslunnar
og hefur land þegar verið skoðað
hjá nær öllum umsækjendum. Nú
er verið að vinna úr vottun-
argögnunum en allt bendir til þess
að beitiland flestra umsækjenda
muni standast vottunarkröfumar.
Vaxandi samstarf Land-
græðslunnar og Félags hrossa-
bænda hefur þegar skilað sér í
bættri beitarmenningu og auknu
landlæsi landnotenda. Bætt beitar-
menning mun í framtíðinni skila
sér m.a. í betri afkomu hross-
abænda og gefa búgreininni auk-
inn styrk og vægi.
Stefnt er að því að afhenda
fyrstu niðurstöður landvottunar á
51. ársþingi LH. /BH
Landbúnaðarvörur - Varahlutir
Erum fluttir
að Viðarhöfða 2
Nýtt símanúmer
Mikið úrval af varahlutum 567-8400
og rekstrarvörum til
bænda
Vandaðar vörur - Gott verð
Lyfjasprautur 2 ml og 5 ml
Ormalyfssprauta 30 ml
með 5 I kút.
T'.'. J +£-.£ J. * ÁjCa-Q:k.^L. Í. L
Lister fjárklippur
- varahlutir á lager-
Opið: 9-18 lau 10-14
ik', A' A’ jLI.A2.jL'.A.:.A-A
Merkikrítar
Merkisprey 400 ml
Kárason
Viðarhöfða 2-110 Reykjavik
Box 8836. 128 Reykjavík
Sími 567-8400 - Fax 567-8400
GSM 863-322
E-mail: pk@binet.is