Bændablaðið - 31.10.2000, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 31. oklóber 2000
BÆNDABLAÐIÐ
5
Mjólkurskúlinn á Hvann-
eyri ng Hvflárvfillum
- hundrað ára minning
Nú er ein öld liðin síðan danski
mjólkurfræðingurinn Hans J.
Grönfeldt hóf fyrstur manna
kennslu í mjólkurfræðum hér-
Iendis því þann fyrsta nóvember
árið 1900 tók Mjólkurskólinn á
Hvanneyri til starfa. Það var
Búnaðarfélags íslands sem
stofnaði skólann og rak hann.
Mjólkurskólinn átti eftir að
starfa um árabil og hafa mikil
áhrif á framvindu mjólkur-
vinnslu í landinu, bæði með ráð-
gjafarstarfi Grönfeldts skóla-
stjóra og rjómabústýrunum sem
hann menntaði og réðust til
starfa hjá rjómabúum víða um
land. Rjómabúin voru drjúgur
tekjugjafi margra sveita á fyrstu
árum 20. aldarinnar og braut-
ryðjendur mjólkuriðnaðar nú-
tímans.
Stofnun Mjólkurskólans var
einn fyrsti liðurinn í nýsköpun
mjólkurvinnslu hér á landi, jafn-
framt því að vera einn fyrsti áfang-
inn í starfsmenntun kvenna á
Islandi. Mjólkurskólinn starfaði í
þrjú ár á Hvanneyri en haustið
1903 brann hús hans til grunna. Þá
var skólinn fluttur var til Reykj-
avíkur, í kjallarann að Aðalstræti
18, en mjaltaæfingar fóru fram í
fjósi Þórhallar biskups Bjamarson-
ar í Laufási. í Reykjavík átti
Mjólkurskólinn aðeins fáa starfs-
mánuði því hann var fluttur að
Hvítárvöllum árið 1904. Þar var
hann rekinn allt til 1918 að hann
lagðist af í kjölfar dvínandi
aðsóknar og breytinga á smjör-
markaði. Nær 200 stúlkur stund-
uðu nám við Mjólkurskólann á
starfstíma hans.
I tilefni aldarminningar Mjólk-
urskólans heldur Bjarni Guð-
mundsson prófessor við Land-
búnaðarháskólann á Hvanneyri
fyrirlestur um skólann miðviku-
daginn I. nóvember nk. I fyrir-
lestrinum verður fjallað um
aðdraganda stofnunar Mjólkur-
skólans, starfið í skólanum og
helstu áhrif hans. Fyrirlesturinn
verður haldinn í Matsal Land-
búnaðarháskólans og hefst kl.
20.30. Öllum er heimill ókeypis
aðgangur meðan húsrúm leyfir.
n. (, 11 n
ii n i'
1111111 i/i
j 111 /// • • i i/i't
^ i / // * u /// /._____
11 / / /1' i~
n i / iii f/
>y\h ii‘ i■ / / //11 ...
öl / //ff Ö//,l (/•//////, | ///////, / ,/|// / \u(n/n\ I / /'•'// 11 / " ///' > I
/■/( 11 f///1 í/i ///'•/'/////11 ///|ii /////i//i >//n/n i/a'l/'! [ir'.'/li
M/ll//l,/l'/ll///|ll l/// l'.| l/////||///(\1//;,(! I///, ll/lll//! I I l///'.W>N1l/// '/I
M//»/m///iiu.'/i.mn.i/;,/i/|ii/i \I / //uf//11/ (II //,/ >ni//i\l///tiliföL0kfaf*
n, \ 11 /. W//i t / //, 111 w'iih i / /,1' //
W/MI///MU ///. IV / / / í II /,
Erímiir Imíur orúlð
Fyrir nokkru var dagskrá í
útvarpinu um Svövu Jak-
obsdóttur rithöfund og skáld,
þar sem jafnframt var rætt
við hana um skáldferil hennar
og hugmyndir um skáldskap.
Svava nefndi þar hve íslensk
tunga væri gott skáldskap-
armál vegna þess að orð í
íslensku lifðu sjálfstæðu lífi og
hefðu margar merkingar alit
eftir samhenginu, gætu jafn-
vel hæglega fengið nýja merk-
ingu þegar á þyrfti að halda.
Um fá orð leikur meiri
birta á þeirri öld sem nú er
senn liðin en orðið frelsi.
ísland varð á ný frjálst land á
öldinni eftir nær sjö alda
ófrelsi. Frelsi lands og þjóðar
kallaði síðan á aukið frelsi
hvar sem var í þjóðfélaginu og
það að kenna sig við frelsi var
vís vegur tii brautargengis.
Á sama hátt hafði
frjálslyndi yfir sér bjartan og
heiðríkan svip en íhaldssemi
þungan og drungalegan blæ.
Víkur nú sögunni til
Halldórs Laxness. í minning-
abók sinni, Grikklandsárinu,
vitnar hann í stöku eftir Gísla
Ólafsson á Eiríksstöðum,
svohljóðandi;
Oft á fund með frjálslyndum
fyr ég skunda réði.
En nú er undir atvikum
aðeins stundargleði.
Halldóri Laxness var for-
vitni á að vita hvað frjálslyndi
GRIMUR FJALLAR UM
FRELSIOG
FRJALSLYNDI.
merkti þarna í huga Gísla en
gekk illa og fór því norður í
Húnavatnssýslu, heimahérað
hans, til að leita svara við því.
Gefum Halldóri Laxness orðið:
„Orðið frjálslyndur reyndist í
því landslagi hafa eftirtaldar
sérmerkingar: búlaus hest-
amaður, gortari, drykkj-
umaður, klámhundur, þjófur,
landabruggari, spilafifl, lygari,
slagsmálahundur, trúvillíngur,
kvennaflagari og skáld.“
Fram kemur hjá Laxness
að í frönsku hafi orðið „libert-
in“ svipaðar merkingar. í
Frakklandi var fyrr á öldum
fundin upp kurteisi, kennd við
hirð Frakkakonunga. Frönsk
kurtcisi varð síðan fyrirmynd
að kurteisi í öðrum löndum.
Úr frönsku er þannig komið
spakmæli sem notað er á
öðrum málsvæðum, oftast
óþýtt, svohljóðandi: „Honi so-
it qui mal y pense“ og útleggst
„Vei þeim sem hugsar Ijótt í
því sambandi.“ Falli lesendur
þessara orða því í Jiá gryfju
að tengja þau við Island í dag,
þá er það á þeirra eigin
ábyrgð. Einkum er varað við
að tengja þau við skemmtiefni
sem sumir forystumenn
Frjálslynda flokksins hafa
boðið þjóðinni upp á að
undanförnu.
Grímur
Hvor 09 hveoær?
Enn frekari stað-
festingar hafa fengist
á því að nöfn manna á
mynd sem spurt var
um í 16. tbl séu rétt.
Jafnframt hafa komið
fram hugmyndir um
að myndin sé tekin í
Haukadal i Biskups-
tungum hinn 11. júní
árið 1954 í bændaför
frá Austurlandi, en þar
hélt Búnaðarfélag ís-
lands austfirskum
bændum þá veislu
undir stjórn Þorsteins
Sigurðssonar á Vatns-
leysu, forseta BÍ.
Hvar og hvenær er myndin tekin? Vinsamlega hafið samband við
Jónas Jónsson eða Matthías Eggertsson í síma 563 0300.
Hverer
moúorioo.
iJacj eji) uau UJnnpA
-efias e ||;6g uueg ja ejiacj ‘np