Bændablaðið - 31.10.2000, Blaðsíða 6

6
BÆNDABLAÐIÐ
Þriöjudagur 31. október 2000
Islenskír bændur og
EvrApusamhandið eiga að
mfirgu leyfi samleið
- Rætl við Gunnar Snnrra Gunnarsson sendiherra fslands hjá Evrúpusambandinu i Brnssel
Gunnar Snorri Gunnarsson sendiherra á skrifstofu sinni í Brussel með Esjuna uppi á vegg hjá sér.
- -
Evrópumálin eru heldur betur komin á dagskrá á Islandi. Eftir að
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra lagði fram á þingi skýrslu um
hugsanleg áhrif aðildar íslands að Evrópusambandinu hefur landið
verið á mikilli hreyfingu og ekki annað að sjá en að Framsóknarflokkurinn
sé á góðri leið með að breyta um stefnu. Af ummælum formannsins og
sumra annarra í forystusveit flokksins er svo að sjá sem þeir séu að nálgast
hraðbyri þá skoðun að rétt væri að sækja um aðild og sjá hvað væri í boði.
Eitt af því sem ýtir undir þessa þróun eru þær upplýsingar sem fram koma í
áðumefndri skýrslu að EES-samningurinn verði æ erfiðari í framkvæmd.
Ymsir héldu að sá samningur væri gerður í eitt skipti fyrir öll og honum
þyrfti ekki að breyta. Nú kemur æ betur í ljós að stofnanir Evrópusam-
bandsins taka stöðugum breytingum og að EES-samningurinn tryggir
íslendingum ekki áhrif á það ferli.
í Brussel eru höfuðstöðvar
Evrópusambandsins. Þar starfa
þúsundir embættis- og stjórn-
málamanna að því að móta
nýjar reglur fyrir starfsemi sam-
bandsins. Við götu sem kennd er
við þýsku borgina Trier, fæðing-
arstað Karls Marx, og er í
göngufæri við Evrópuþingið og
Schumann-torgið þar sem hjarta
ESB slær, stendur reisuleg bygg-
ing sem hýsir EFTA, Eftirlits-
stofun EFTA (ESA) og íslenska
sendiráðið. A fjórðu hæðinni er
skrifstofa sendiráðsins og þar
ræður ríkjum Gunnar Snorri
Gunnarsson sendiherra, kominn
af hákarlaveiðurum í Hrísey.
Hann er sendiherra Islands í
Belgíu, Lúxemborg og Liechten-
stein, auk Evrópusambandsins.
EES-samningurinn
að verða úreltur?
Fyrsta spurningin sem ég lagði
fyrir Gunnar Snorra er í framhaldi
af áðumefndri fullyrðingu skýrsl-
unnar að EES-samningurinn verði
æ erfiðari í framkvæmd. Hvernig
birtist það sendiherranum?
„Það fer eftir því hvemig á það
er litið. Langstærsti hluti samn-
ingssviðsins gengur snurðulaust
fyrir sig og árangur af samningn-
um hefur verið mjög góður. En því
er ekki að leyna heldur að samn-
ingurinn veitir okkur ákveðinn
aðgang að undirbúningsstarfi ESB
en ekki að hinni pólitísku umræðu
sem leiðir til ákvarðana. Þetta voru
frá upphafi forsendur samstarfsins.
Það væri hins vegar hægt að veita
okkur ákveðinn aðgang að
pólitískri umræðu ef pólitískur
vilji hinum megin frá væri fyrir
hendi.
Undirbúningsvinnan innan
ESB hefur í auknum mæli færst yf-
ir á vettvang sem við höfum ekki
sama aðgang að og áður. A meðan
EFTA var stærra var algengara að
leitað væri samráðs en nú hefur
áhuginn á því minnkað. Evrópu-
þingið og svonefnd Svæðanefnd
gegna æ stærra hlutverki í stefn-
umótuninni og þar höfum við ekki
aðgang. Þetta hefur leitt til
ákveðinna vandkvæða en ég vil
taka skýrt fram að í flestu tilliti
hefur samstarfið við ESB gengið
mjög vej.“
- A Islandi er umræðan gjarnan
á þann veg að þetta sé bara spurn-
ing um vilja okkar, ef við ákveðum
að sækja um aðild þá standi okkur
allar dyr opnar. En er það svo?
„Innan ESB er uppi umræða
um áhrif lítilla og stórra rfkja og
það er mat stóru ríkjanna að þau
smærri séu of valdamikil. Þess
vegna held ég að mörg stærri
ríkjanna séu ánægð með að íslandi
standi til hliðar, hafi aðgang að
markaðnum, samræmi sínar reglur
því sem gerist í ESB en seilist ekki
til of mikilla pólitískra áhrifa eða
verði ekki til trafala við ákvarðan-
atöku. Það er því ekki nein sérstök
eftirspurn eftir því að fá okkur til
fylgilags.
Það hefur verið tekin pólitísk
ákvörðun um að löndin í austan-
verðri Evrópu skuli tekin inn í
'Bandalagið. Þeim Iiggur á að fá
pólitíska tryggingu fyrir því að þau
geti varpað akkerum í vestrænu
markaðsþjóðfélagi eftir langa fjar-
veru. Hins vegar er efnahagskerfi
þeirra tæpast viðbúið inngöngu.
Þar er staða okkar mun betri. En
ríkin eru reiðubúin að leggja hart
að sér cnda eygja þau von um að fá
styrki úr sjóðum ESB.“
EES og íslenskur landbúnaður
- En svo við víkjum að EES-
saniningnum þá ijallar hann ekki
íifriTaíídbúijáðarmár éii h'efiír'hárin'
samt ekki ýmis áhrif á íslenskan
landbúnað?
„Landbúnaðarvörur eru undan-
þegnar ákvæðum samningsins. Þar
eru engin ákvæði um tollalækkanir
í viðskiptum með landbúnaðar-
vörur og landbúnaðarstefna ESB
er utan verksviðs samningins. Hins
vegar er á nokkrum stöðum í
samningnum komið inn á land-
búnað, svo sem í Viðauka i þar
sem eru heilbrigðisreglur fyrir all-
ar afurðir dýra. Af honum höfum
•við" tekið' uþþ' állár fe’giúf ■ sém
snerta fisk en erum undanþegin
þeim ákvæðum sem gilda um kjöt
og mjólk. Þetta hefur auðveldað
útflutning okkar á sjávarafurðum
en undantekningin hvað varðar
kjöt kemur til umræðu síðar á
þessu ári. Síðan fjallar Bókun 3
um unnar landbúnaðarafurðir, þ.e.
vörur sem teljast til iðnvarnings en
hráefnin eru frá landbúnaði. Það
hefur reynst mjög erlitt að ganga
frá þessari bókun og stendur enn í
járnum. Um þessar vörui gilti
fiókið kerfi jöfnunargjalda serr-
samkomulag náðist um í GATT-
samningunum að nema úr gildi.
Nú er þetta á lokastigi og bíður
raunar aðeins eftir því að
Norðmenn og ESB komist að sam-
komulagi. Þarna er tekist á um
markaðsaðgang fyrir ýmsar
matvörur, brauð, kökur og unnar
kjötvörur svo dæmi séu nefnd, og
hvaða gjöld megi leggja á þær.
Þetta mun þó ekki breyta miklu
fyrir Island því við höfum stuðst
við Bókun 2 í gömlu fríverslunar-
samningunum sem náði yfir sömu
afurðir svo hér verður ekki nein
grundvallarbreyting á samskiptum
okkar við ESB þótt Bókun 3 taki
gildi.“
Akkur í ESB-reglum
- En hvað um óbein áhrif
samningsins, svo sem á ýmsar
reglur sem settar hafa verið á und-
anförunum árum á Islandi?
„Jú, meginröksemd okkar fyrir
undanþágu frá ákvæðum Viðauka
I um landbúnaðarafurðir byggðist
á því að matvælaeftirlit á Islandi
fólst að verulegu leyti í því að það
ríkti algert bann við innflutningi,
eftirlit var ekkert vegna þess að
það var enginn innflutningur. Hins
vegar höfum við samþykkt innan
Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar
(WTO) að framfylgja ekki lengur
algeru innllutningsbanni heldur
byggja reglur okkar á vísindaleg-
um rannsóknum og banna ein-
göngu það sem hægt er að sýna
fram á að valdi hættu, auk þess að
vera áfram með talsvert háa tolla á
mörgum þessara afurða.
Þetta þýðir í raun að við getum
nálgast heilbrigðisreglur ESB á
annan hátt en áður. Við eigum
mjög margt sameiginlegt með þes-
sum ríkjum svo okkur getur verið
akkur í því að taka upp þessar regl-
ur. Þetta hefur verið til skoðunar í
landbúnaðarráðuneytinu og
viðræður um Viðauka I munu hefj-
ast þegar við verðum búin að móta
afstöðu okkur. Það er nokkuð ljóst
að gerður verður skýr greinarmun-
ur á landbúnaðarafurðum annars
vegar og lifandi dýrum hins vegar.
ESB gerir kröfu til þess að við
tökum allan Viðauka I yfir en við
hljótum að mætast einhvers staðar
og um það þarf að semja. Það er
ekki búið að tímasetja það hvenær
þessar viðræður heijast en það
þyrfti að gerast fyrir áramót.“
Kúafár og fœðuöryggi
- I Viðauka I er gert ráð fyrir
að eftirlit með heilbrigði afurðanna
fari fram sem næst fram-
leiðslustað. Margir efast um að
bændur í fjarlægum löndum séu
færir um að halda uppi nógu góðu
eftirliti og vísa þá til atburða eins
og kúafársins í Bretlandi. Er
ástæða til þess að óttast lélegt heil-
brigðiseftirlit í ríkjum ESB?
„Ríki ESB stefna öll að góðu
eftirliti og áhugi þeirra á því að
halda uppi slíku eftirliti er síst
minni en okkar. Það hafa nú orðið
slys heima líka. Það er því ljóst að
við þurfum að bæta okkar eigið
eftirlit. Það er ekki eins og allar
flóðgáttir opnist. Við getum áfram
haldið uppi skilvirku eftirliti með
matvælum. Við getum líka haft
nokkurt gagn af því að hafa
hliðsjón af þeim reglum sem hér
eru mótaðar og taka þátt í mótun
þeirra í samráði við þá sem eru að
gera svipaða hluti.“
- Hafa ESB-ríkin ekki verið að
taka sér tak eftir kúafárið?
„Innan Evrópu hefur komið í
ljós í svínarækt og nautarækt að
landbúnaður sem hefur fengið æ
fleiri einkenni iðnaðar hefur á ein-
hverju stigi farið úr böndunum.
Mönnum er ljóst að það verða að
vera skýrari reglur um það hversu
langt megi ganga. Kúafárið sprett-
ur upp úr gjörnýtingu próteins í
fóðurframleiðslu sent leiddi til
nýrra sjúkdóma. Mönnum er ljóst
að það verður með einhverju móti
að hverfa til baka til heilbrigðari
framleiðsluhátta en innan ESB eru
að sjálfsögðu mismunandi sjonar-
mið og hagsmunir hvað þetta
>varð'ár.'‘‘' 'i 1 ' ■ 1 ' -‘3